• Alergia wziewna to reakcja układu immunologicznego na kontakt z alergenem wziewnym (oddechowym), np. pyłkami roślin, pyłkami traw, niektórymi pleśniami i grzybami oraz sierścią zwierząt.
• Najczęstsze objawy alergii wziewnej to alergiczne zapalenie spojówek, nieżyt nosa, kaszel, drapanie w gardle.
• Nieleczona alergia wziewna może prowadzić do rozwoju astmy oskrzelowej i innych chorób.

Alergia wziewna

Co to jest alergia wziewna? To jeden z rodzajów alergii (obok pokarmowej, kontaktowej i iniekcyjnej) polegający na wystąpieniu reakcji alergicznej po kontakcie z alergenem wziewnym (oddechowym). U zdrowych osób kontakt z substancją alergizującą nie wywołuje żadnych objawów, jednak alergicy mogą się uskarżać m.in. na świąd i zaczerwienienie oczu, katar czy dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Alergia wziewna może się pojawić zarówno u niemowlaka i dziecka, jak i dorosłego. Zdarza się, że pojawia się nagle, choć wcześniej nie mieliśmy dokuczliwych objawów po kontakcie z danym alergenem. Ryzyko alergii wzrasta u osób, które w rodzinie mają alergików.

Nieleczona alergia może prowadzić do powikłań, dlatego nigdy nie należy bagatelizować jej objawów. Zaniedbany katar sienny wiąże się z ryzykiem infekcji zatok i ucha środkowego, a kaszel i duszności mogą przerodzić się w astmę oskrzelową. Alergicy są również bardziej podatni na choroby autoimmunologiczne, a nieleczone alergie mogą prowadzić do kolejnych lub do nasilenia się objawów w kolejnym sezonie.

Rodzaje alergii wziewnej

Alergię wziewną dzieli się na dwa rodzaje w zależności od okresu jej występowania:

• alergia wziewna sezonowa, nazywana często alergią na pyłki – objawy występują wyłącznie w okresie pylenia konkretnych roślin i mogą zmieniać natężenie wraz ze stężeniem pyłków danej rośliny w powietrzu. Ustępują po zakończeniu sezonu pylenia;
• alergia wziewna całoroczna – objawy występują niezależnie od pór roku czy sezonów pylenia konkretnych roślin, bo wywoływane są przez alergeny całoroczne.

Rodzaje alergenów wziewnych

Zgodnie z powyższym podziałem alergeny wziewne możemy podzielić na sezonowe (nazywane również zewnątrzpochodnymi) i całoroczne (inaczej wewnątrz pochodne).

Alergeny sezonowe to:

• pyłki drzew i innych roślin (trawy, brzoza, leszczyna, olcha, bylica, dąb, topola, jesion, babka, szczaw, komosa, ambrozja, sosna – ta ostatnia uczula rzadko),
• niektóre rodzaje pleśni (Alternaria, Cladosporium).

Alergeny całoroczne to:

• roztocza kurzu domowego,
• sierść zwierząt,
• pleśń,
• mąka i roztocza mączne.

Alergia wziewna – objawy

Najczęstsze objawy alergii wziewnej to:

• zapalenie spojówek, zaczerwienie, łzawienie i świąd oczu, może pojawić się opuchlizna i uczucie piasku pod powiekami
• nieżyt nosa, wodnista, lejąca się wydzielina
• kichanie
• drapanie w gardle (zwłaszcza po przebudzeniu)
• świszczący oddech
• suchy kaszel (najczęściej pojawia się nad ranem)
• duszności
• nasilenie alergii skórnych (przede wszystkim w wyniku reakcji krzyżowej na alergeny)
• bóle głowy
• zmęczenie i trudności z koncentracją
• problemy z zasypianiem i chrapanie.

W przypadku alergii wziewnej objawy ze strony układu pokarmowego – takie jak biegunka czy nudności – występują niezwykle rzadko. Mogą się jednak pojawiać, podobnie jak zaostrzenie atopowego zapalenia skóry, jako reakcja po zjedzeniu produktu wchodzącego w reakcję krzyżową z alergenem wziewnym.

Alergia wziewna – objawy u dzieci i niemowląt

U dzieci alergia wziewna może być jednym z etapów marszu alergicznego lub pojawić się samoistnie. Objawy alergii wziewnej u dzieci i niemowlaków są zwykle takie same jak w przypadku alergii wziewnej u dorosłych. Pierwszymi symptomami tego typu alergii u dziecka i niemowlaka najczęściej są: katar, łzawienie oczu, drapanie w gardle i kaszel.

Objawy te przypominają infekcje górnych i dolnych dróg oddechowych oraz przeziębienie, co utrudnia prawidłową diagnozę. Zdarza się, że pediatra zaleci leczenie – np. antybiotykoterapię – które okaże się nieskuteczne. W takim przypadku konieczna jest dalsza diagnostyka i skierowanie dziecka do alergologa.

Alergia wziewna a reakcje krzyżowe

Alergia krzyżowa to odpowiedź układu immunologicznego po kontakcie z alergenem, na który dana osoba nie jest uczulona, a którego budowa jest podobna do produktu alergizującego. Reakcja krzyżowa występuje zwykle między alergenami wziewnymi i pokarmowymi. Przykładowo u osoby, która jest uczulona na pyłki leszczyny, może wystąpić reakcja alergiczna po zjedzeniu orzechów laskowych.

Objawy alergii krzyżowej mogą obejmować zarówno układ pokarmowy (nudności, biegunka, ból brzucha), oddechowy (duszności, kaszel, drapanie w gardle), jak i skórę (pokrzywka, opuchlizna).

Alergeny reagujące krzyżowo to m.in.:

• pyłki brzozy – jabłka, gruszki i inne owoce pestkowe, brzoskwinie, kiwi, marchew;
• pyłki traw – arbuz, marchew, pomidor;
• pyłki bylicy – seler, marchew, pieprz, curry, kolendra;
• sierść kota – mięso wieprzowe.

Jak zdiagnozować alergię wziewną?

Diagnostykę alergii wziewnej należy rozpocząć od wizyty u alergologa. Specjalista przeprowadzi wywiad, a następnie zaleci testy na alergię wziewną. Wyróżnia się dwa typy testów:

• testy skórne. Podczas tego typu testu lekarz lub pielęgniarka nanosi na przedramię (rzadziej plecy) preparaty zawierające skoncentrowane alergeny oraz dwa preparaty kontrolne (dodatni i ujemny). Każdy alergen to kropelka, przy której zwykle zapisuje się numer odpowiadający konkretnemu alergenowi. Następnie nakłuwa się skórę przy pomocy jednorazowych lancetów. Na skutek nakłucia roztwór alergenu przedostaje się przez skórę do organizmu. Jeśli w miejscu nakłucia pojawi się zaczerwienienie i opuchlizna, lekarz ocenia zmianę przy pomocy specjalnego miernika, porównuje jej wielkość do pęcherzyka kontrolnego i określa, czy doszło do reakcji alergicznej w kontakcie z konkretnym alergenem. Przed wykonaniem testu należy odstawić przyjmowane leki przeciwalergiczne;
• testy z krwi. Badanie wykonuje się w niewielkiej próbce krwi. Pozwala ono sprawdzić ilość występujących w krwi przeciwciał IgE najczęstszych alergenów. Przed wykonaniem badania nie trzeba odstawiać przyjmowanych na co dzień leków.

Leczenie alergii wziewnej

Leczenie alergii wziewnej polega na unikaniu alergenów oraz łagodzeniu objawów przy pomocy leków na alergię. Najczęściej w leczeniu alergii wziewnej stosuje się:

• leki antyhistaminowe, które blokują wytwarzanie histaminy odpowiedzialnej za reakcję alergiczną. Najpopularniejsze składniki tego typu leków to hydroksyzyna, cetyryzyna, loratadyna;
• glikortykosteroidy o silnym działaniu przeciwzapalnym. Mogą wywoływać wiele skutków ubocznych, dlatego powinny być stosowane wyłącznie pod kontrolą lekarza;
• kromony, czyli leki o lekkim działaniu przeciwzapalnym, obkurczające błonę śluzową. Występują w postaci kropli do oczu, kropli i aerozoli do nosa oraz preparatów do nebulizacji;
• odczulanie (immunoterapia) polega na przyzwyczajaniu układu immunologicznego do coraz większych dawek alergenu. Ta forma leczenia trwa zwykle od 3 do 5 lat. Polega ona na podawaniu alergenu dożylnie lub doustnie w postaci tabletki albo kropli podjęzykowych. Odczulanie wykonuje się u dorosłych oraz dzieci, które ukończyły 5. rok życia – w przypadku młodszych dzieci odczulanie nie będzie efektywne, ponieważ ich układ odpornościowy nie jest jeszcze dostatecznie rozwinięty.

Jeśli objawy uczulenia są łagodne, można stosować leki na alergię wziewną bez recepty. Należą do nich leki antyhistaminowe. Warto jednak zapytać farmaceutę o możliwe skutki uboczne, a w razie ich wystąpienia należy zmienić lek na zwierający inny składnik aktywny. Jeśli leki bez recepty okażą się bezskuteczne, należy udać się do lekarza, który przepisze silniejszy lek.

Domowe sposoby na alergię wziewną

Jako wsparcie w leczeniu alergii wziewnej można stosować zioła. Naturalne środki antyhistaminowe to m.in. pokrzywa zwyczajna, imbir, krwawnik pospolity czy rokitnik zwyczajny. Przed zastosowaniem domowych sposobów na alergię, w tym ziół na alergię wziewną, a szczególnie przed podaniem ich dziecku, należy jednak skontaktować się z lekarzem. Zioła mogą wywoływać reakcje alergiczne i nie są tak skuteczne jak leki.

Dodatkowo, by złagodzić objawy alergii wziewnej, należy:

• ograniczyć spacery w pogodne, suche lub wietrzne dni. Dla alergika najlepszą porą na spacer jest czas tuż po deszczu;
• zamykać okna w ciągu dnia;
• unikać prac w ogrodzie lub zabaw w pobliżu alergenów (np. na trawie lub na placach zabaw usytuowanych w pobliżu alergizujących drzew);
• prać ubrania w wysokiej temperaturze i suszyć je w mieszkaniu, najlepiej z dala od okna;
• często prać firany i zasłony lub całkowicie z nich zrezygnować;
• jeśli wiemy, że mamy w domu małego alergika, warto wybierać zabawki wysokiej jakości, które można prać w wysokich temperaturach lub dające łatwo się czyścić;
• codziennie myć włosy, by zmyć z nich wszelkie pozostałości pyłków;
• zrezygnować z posiadania dywanów.

źródła: pacjent.gov.pl, cdc.gov, mayoclinic.org, webmd.com