Testy alergiczne pozwalają sprawdzić, czy u pacjenta występuje reakcja uczuleniowa po kontakcie z danym produktem (alergenem). Można je wykonywać u dzieci i dorosłych w celu diagnostyki różnych rodzajów alergii. Testy z krwi nie wymagają odpowiedniego przygotowania, jednak jeśli zdecydujesz się test skórny dla siebie lub dziecka, musisz pamiętać o kilku zasadach.
Katar, ciągłe kichanie, zaczerwienienie i łzawienie oczu? Wysypka na skórze? To mogą być objawy alergii. By potwierdzić, że dokuczliwe objawy wywołane są uczuleniem (a nie infekcją dróg oddechowych, zapaleniem spojówek czy chorobą skóry), należy wykonać testy na alergię. Testy alergiczne pozwalają wykryć każdy rodzaj alergii (można wykonać np. testy na alergię pokarmową) i można je przeprowadzać zarówno u dzieci, jak i dorosłych.
Testy alergiczne można wykonać w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia. W takiej sytuacji diagnostykę rozpoczyna się od wizyty u lekarza rodzinnego, który wystawi skierowanie do alergologa. Jeśli chcemy wykonać testy na alergię prywatnie, nie potrzebujemy dodatkowego skierowania i wystarczy umówić się na wizytę do alergologa w wybranej przez nas placówce.
Dalsze postępowanie wygląda tak samo niezależnie od tego, czy korzystamy z prywatnej opieki medycznej, czy z ubezpieczenia NFZ. Podczas wizyty alergolog oceni objawy (jeśli występują w danej chwili) i przeprowadzi wywiad. Duże znaczenie ma historia alergii w rodzinie – choć czynniki środowiskowe mają wpływ na występowanie alergii, równie ważne są czynniki genetyczne. U osób, które mają w rodzinie alergików, ryzyko wystąpienia uczulenia jest większe.
By potwierdzić alergię, lekarz alergolog wystawia skierowanie na testy alergiczne. Najczęściej wyróżnia się dwa typy testów: z krwi oraz skórne.
Test na alergię z krwi polega na pobraniu próbki krwi w celu sprawdzenia stężenia występujących w niej przeciwciał IgE dla danego alergenu. Jeśli poziom IgE w reakcji na alergen przekracza normę, może to oznaczać alergię. Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania – nie trzeba być na czczo.
Testy alergiczne z krwi zwykle występują w trzech panelach:
Niektóre laboratoria wyróżniają również dwa inne panele: panel atopowy (w którym analizuje się alergeny najczęściej odpowiedzialne za alergie skórne) oraz panel insektów (w którym można sprawdzić m.in., czy ma się alergię iniekcyjną i jest się uczulonym na jad pszczoły lub osy).
Dokładna liczba alergenów analizowanych w danym panelu zależy od wskazania alergologa lub jest wcześniej ustalona przez konkretne laboratorium.
Wskazania do testów alergicznych z krwi to:
Wyniki testu na alergię z krwi to dokument (w formie papierowej lub online przesyłany na podany wcześniej adres e-mail albo widoczny w aplikacji) zawierający dane pacjenta, nazwę panelu, listę alergenów wraz ze stężeniami przeciwciał oraz legendę.
Jak interpretować wyniki testów alergicznych z krwi? Najlepiej udać się do specjalisty, który pomoże rozszyfrować dokument z laboratorium i postawi diagnozę. Przed umówioną wizytą można jednak odczytać wyniki na podstawie norm widniejących w legendzie.
Normy stężenia przeciwciał IgE zależą od wieku pacjenta:
Wśród testów alergicznych skórnych wyróżniamy: testy punktowe (najczęściej wykonywane), testy płatkowe (w celu wykrycia alergii kontaktowej) i testy śródskórne (zwykle przeprowadza się je, jeśli test punktowy da niejednoznaczny wynik).
To najpowszechniejszy typ testu alergicznego skórnego. Najczęściej wykonuje się go na przedramieniu. Podobnie jak w przypadku testów z krwi, podzielony jest na panele: wziewny (oddechowy), pokarmowy, rzadziej mieszany lub na jad owadów. Wymaga odpowiedniego przygotowania: 7-14 dni przed badaniem należy odstawić przyjmowane leki na alergię. Skóra musi być czysta, niepokryta maścią czy kosmetykami. Nie trzeba być na czczo. Przeciwwskazaniem do badania są choroby skórne czy skórne reakcje alergiczne utrudniające badanie.
Jak wygląda test skórny punktowy? Lekarz lub pielęgniarka nanosi na skórę wskazane wcześniej preparaty zawierające skoncentrowane alergeny oraz dwa preparaty kontrolne. Na skórze zapisuje się numery kolejnych alergenów oraz + i - dla preparatów kontrolnych. Przy każdym numerze nanosi się odpowiadającą mu kroplę preparatu (np. nr 1 to białko jaja kurzego, nr 2 mleko krowie itd. w przypadku panelu pokarmowego).
Kolejnym krokiem jest nakłucie skóry przy pomocy jednorazowych lancetów – dzięki temu alergen przedostaje się do organizmu. Po określonym czasie (15-30 minut) lekarz lub pielęgniarka ocenia przy pomocy miernika zaczerwienienie i opuchliznę w miejscu nakłucia.
Na poniższym zdjęciu widać, jak wyglądają testy alergiczne skórne punktowe:
Test płatkowy wykonuje się w celu zdiagnozowania alergii kontaktowej, np. na nikiel lub inne metale. Polega on na naklejeniu na czystą, suchą i nieowłosioną skórę pleców plastra lub bibułki zawierającej dany alergen. Po 48, 72 i 96 godzinach od naniesienia alergenów lekarz lub pielęgniarka ocenia odczyn. Kilkukrotne sprawdzenie odczynów jest konieczne, gdyż niektóre alergeny reagują dopiero po pewnym czasie od kontaktu ze skórą.
Gdy wynik testu punktowego jest niejednoznaczny, alergolog może zlecić wykonanie testu śródskórnego. Polega on na wstrzyknięciu przy pomocy strzykawki alergenu i obserwowaniu odczynu. Wstrzykuje się również preparaty kontrolne (dodatni i ujemny). Tego typu test można również wykonywać w diagnostyce alergii na jad owadów czy leki. Z uwagi na to, że te alergie występują dużo rzadziej niż alergia pokarmowa czy alergia wziewna, jest to stosunkowo rzadki typ testu alergicznego.
Testy alergiczne (zarówno z krwi, jak i skórne) wykonywane w ramach ubezpieczenia NFZ są bezpłatne. Koszt testów wykonywanych prywatnie zależy od panelu oraz cennika konkretnego laboratorium, który może się różnić w zależności od miasta i liczby alergenów.
Zwykle ceny testów skórnych punktowych i testów z krwi wynoszą ok. 150-350 zł. Testy skórne płatkowe są droższe – za panel trzeba zapłacić nawet 400 zł. Ostateczny koszt zależy od liczby analizowanych alergenów. W placówkach prywatnych zwykle można skorzystać z gotowego panelu. Jeśli alergolog zaleci dodatkowe testy, do panelu dodaje się kolejne alergeny i do ostatecznej ceny dolicza się ich koszt (w jednej z popularniejszych placówek koszt jednego alergenu zaczyna się od 32 zł).
źródła: gov.pl, mp.pl, strefaalergii.pl
Więcej:
profilaktyka przy alergii