Alergię kontaktową może wywołać wiele różnych substancji, m.in. kosmetyki, chemia domowa, zapachy, barwniki w odzieży, rośliny. Objawia się wysypką w miejscu, które miało kontakt z alergenem lub drażniącą substancją. Wyprysk kontaktowy pojawia się nawet po kilku dniach od kontaktu. Z tego też powodu ten rodzaj uczulenia bywa nazywany opóźnioną alergią kontaktową.
Na alergię kontaktową (kontaktowe zapalenie skóry) cierpi od 10 do 20 proc. dorosłych, u dzieci jest jeszcze częstsza. Objawia się swędzącą wysypką na częściach ciała, które miały kontakt z alergizującą substancją, dlatego alergia kontaktowa jest też nazywana wypryskiem kontaktowym. Nie jest zaraźliwa, ale może być bardzo dokuczliwa dla uczulonego.
Alergiczny wyprysk kontaktowy powstaje np. pod tkaniną, która zawiera alergizujący barwnik, pod bransoletką w przypadku uczulenia na nikiel, na dłoniach, jeśli uczulają lub podrażniają środki czystości, na skórze w miejscu, w którym nałożony był kosmetyk. Czasem zdarza się, że zmiany występują na całym ciele, a nawet na błonach śluzowych.
Są cztery rodzaje alergii kontaktowej. W zależności od tego, co wywołało zmiany, rozróżniamy:
Jak podaje PAP, alergia kontaktowa występuje u 20-30 proc. dzieci i młodzieży w Polsce. Dodatni wynik w testach płatkowych wychodzi ok. 22 proc. uczniów szkół podstawowych oraz u 28,1 proc. uczniów szkół zawodowych w wieku 18–19 lat. – Częstość alergicznego wyprysku kontaktowego u dzieci wyraźnie narasta. Alergia kontaktowa może się rozpocząć już w okresie niemowlęcym – mówiła PAP prof. Beata Kręcisz z Kliniki Dermatologii Szpitala Zespolonego w Kielcach.
Wyprysk kontaktowy może wystąpić już u niemowląt po kontakcie z kosmetykiem, proszkiem do prania, barwnikiem w tkaninie, a nawet z rodzicem i jego kosmetykami, ubraniem czy perfumami. Uczulać mogą też chusteczki nawilżane, szczególnie te zawierające metyloizotiazolinon (MI), a nawet pieluszki. Częstym alergenem kontaktowym u nastolatków jest nikiel.
Objawy alergii kontaktowej pojawiają się od kilku godzin nawet do kilku dni po kontakcie z uczulającą lub podrażniającą substancją. Pierwszym objawem, że pojawi się wyprysk kontaktowy, jest najczęściej silny świąd skóry.
Alergia kontaktowa może objawiać się różnymi zmianami skórnymi, w tym:
Alergia kontaktowa w ciężkich przypadkach może powodować też pokrzywkę, katar sienny (czyli alergiczny nieżyt nosa) oraz astmę.
Zmiany skórne powstające w wyniku alergii kontaktowej zazwyczaj przemijają, mogą też zmieniać się pod wpływem czasu. Jeśli jednak alergiczny wyprysk kontaktowy ma charakter przewlekły, skóra jest sucha, może stać się pogrubiała, pękać, łuszczyć się, z wyglądu przypominać korę drzewa.
Alergię kontaktową mogą wywołać tysiące różnych substancji, znajdujących się m.in. w rozpuszczalnikach, środkach czystości, kosmetykach, roślinach i nawozach. Wyprysk kontaktowy alergiczny może być spowodowany uczuleniem na alergeny kontaktowe, takie jak:
Uczulać mogą farby do włosów, lanolina i gliceryna w kosmetykach, SLS i SLES, czyli składniki m.in. szamponów, kalafonia, która wchodzi w skład papieru i klejów – jak widać, możliwości kontaktu z potencjalnie alergizującym lub drażniącym czynnikiem jest wiele.
Warto mieć na uwadze, że alergie skórne wywołuje nie tylko alergia kontaktowa, ale też np.
Wyprysk kontaktowy często dotyczy dłoni, ponieważ to właśnie rękoma dotykamy wielu potencjalnie alergizujących lub drażniących substancji. Może także objąć paznokcie, w przypadku uczulenia na hybrydę, lakiery z akrylem.
Alergia kontaktowa na kończynach dotyka najczęściej:
W przypadku skłonności do alergii kontaktowej na dłoniach należy nosić rękawiczki ochronne podczas prac domowych i w innych sytuacjach, w których może dojść do kontaktu z uczulającą lub drażniącą substancję. Najlepsze będą rękawiczki z gumy, a w przypadku uczulenia na lateks, rękawiczki winylowe lub nitrylowe. Dobrym wyborem są rękawiczki z bawełnianą wyściółką lub noszone na rękawicach bawełnianych.
Stosunkowo często alergia kontaktowa umiejscowiona jest też na twarzy. Mogą go wywołać np. kosmetyki, a nawet proszek do prania (np. poprzez kontakt z poszewką poduszki). Wyprysk kontaktowy w obrębie głowy może objąć:
Wyprysk kontaktowy może powstawać też w innych miejscach:
Kiedy do lekarza z alergią kontaktową?
Idź do lekarza, jeśli wyprysk kontaktowy u ciebie lub dziecka jest zaogniony, rozległy, niepokoi cię jego wygląd, nie zmniejsza się w ciągu trzech tygodni, świąd utrudnia funkcjonowanie. Zmiany powinien zobaczyć lekarz także jeśli wysypka alergiczna występuje w okolicy oczu, genitaliów czy jamy ustnej.
Koniecznie jak najszybciej skonsultuj się z lekarzem, jeśli w przebiegu alergii kontaktowej wystąpi któryś z poniższych objawów:
Alergia kontaktowa: leczenie
Aby zdiagnozować alergię kontaktową, przeprowadza się tzw. testy płatkowe. Po wykonaniu testów naskórkowych i znalezieniu "winowajcy" należy przede wszystkim unikać kontaktu z alergenem. Nie zawsze jednak się to udaje. Jeśli już dojdzie do wyprysku alergicznego, trzeba zabawić się w detektywa:
– Gdy już wiemy, co nas uczula, trzeba zrobić "śledztwo" i przejrzeć skład wszystkich produktów, z którymi się stykamy, począwszy od kosmetyków, pastylek do ssania, skończywszy na chusteczkach higienicznych – mówiła PAP prof. Kręcisz. - Wszystkie te preparaty mogą wywoływać niepożądane reakcje. Gdy ktoś uczulony kupuje nowy kosmetyk, powinien za każdym razem z lupą prześledzić jego skład.
Na świąd pomoże np. przykładanie wilgotnego czystego ręcznika lub innej miękkiej naturalnej tkaniny. Jeśli reakcja alergiczna na kontakt z uczulającą substancją jest duża, lekarz zaleci stosowanie kortykosterydów (nie powinno się ich stosować dłużej niż 2 tygodnie), a jeśli rany są sączące się i doszło do nadkażenia bakteryjnego, antybiotyk i odkażanie skóry.
Ważne jest także natłuszczanie skóry i stosowanie emolientów.W przewlekłym wyprysku kontaktowym, jesli doszło do zgrubienia skóry (rogowacenia), lekarz może zalecić stosowanie kremów i maści z mocznikiem i/lub kwasem salicylowym.
Zmiany skórne w przebiegu alergii kontaktowej schodzą u ok. 30-50 proc. chorych. Jeśli unikamy alergenu, wyprysk kontaktowy może zejść po ok. 2-4 tygodniach. Najtrudniej goi się alergia kontaktowa na rękach.
źródła: nauka.pap.pl, mayoclinic.org, nhs.uk, clevelandclinic.org, mp.pl
Bibliografia: