Rodzaje alergii: uczulenie może pojawić się nagle i zagrażać życiu

• Rodzaje alergii, które wyróżniamy to: alergia pokarmowa, alergia kontaktowa, alergia wziewna i alergia iniekcyjna (do której zalicza się uczulenie na jad owadów).
• Objawy uczulenia różnią się w zależności od rodzaju alergii. Co najmniej 40 proc. społeczeństwa przynajmniej raz w życiu ich doświadczyło.
• Ostra reakcja alergiczna, czyli wstrząs anafilaktyczny, występuje nagle i zagraża życiu.

Światowa Organizacja Alergii (World Allergy Organization) szacuje, że przynajmniej 30-40 proc. populacji świata choruje z powodu co najmniej jednego schorzenia alergicznego. Jak podaje Narodowy Fundusz Zdrowia, w Polsce na różnego rodzaju alergie choruje ok. 12 mln osób. Dla alergików najbardziej niebezpieczny jest sezon letni.

Wiosenne i letnie spacery to dla wielu rodzin codzienna forma aktywności. Łąka, park czy skwer w czasie ciepłych miesięcy stają się dla nas drugim domem, jednak nie możemy zapominać, że to też czas, kiedy alergicy są bardziej narażeni. Pylące rośliny, wzmożona aktywność owadów, dostęp do sezonowych warzyw i owoców, które są silnymi alergenami – to wszystko może dać się nam we znaki.

Rodzaje alergii

Z danych Parlamentu Europejskiego z 2022 roku wynika, że w Europie około 150 mln ludzi zmaga się z różnego typu schorzeniami alergicznymi. Alergia to reakcja organizmu na szkodliwą dla niego substancję – alergen. Wyróżnia się cztery typy alergii:

• pokarmową
• kontaktową
• wziewną
• iniekcyjną (w tym uczulenie na jad owadów).

Dodatkowo alergie można podzielić na te całoroczne (obecność alergenów nie jest uzależniona od pory roku) i sezonowe (alergeny pojawiają się wyłącznie w pewnym okresie, zwłaszcza latem – wtedy też najczęściej obserwuje się alergię na słońce).

Rodzaje alergii: alergia pokarmowa

Alergia pokarmowa u dzieci i dorosłych występuje po spożyciu pokarmu, na który chory jest uczulony. U dzieci najczęściej obserwuje się alergie na: mleko krowie, jaja kurze, orzechy, cytrusy, truskawki, zboża, ryby i owoce morza.

Najczęściej występującymi objawami alergii pokarmowej są te ze strony układu pokarmowego, czyli:

• biegunka,
• wymioty,
• skurczowe bóle brzucha,
• nudności.

Jednak może się zdarzyć, że wystąpią wykwity skórne łącznie z atopowym zapaleniem skóry i wstrząsem anafilaktycznym. Alergiczna reakcja skórna może się również pojawić po zjedzeniu produktu, który wchodzi w reakcję krzyżową z alergenem wziewnym.

Rodzaje alergii: alergia kontaktowa

Alergia kontaktowa u dzieci i dorosłych występuje po kontakcie skóry z uczulającym czynnikiem. Najczęstszymi alergeny w przypadku tego rodzaju uczulenia są: detergenty do prania, kosmetyki lub barwniki wykorzystywane do produkcji odzieży. Uczulać mogą też metale, np. nikiel z biżuterii, ale też chrom (klamki do drzwi), niektóre rośliny, jak sumak jadowity, tworzywa sztuczne (lateks) i leki, np. maści z antybiotykiem.

Alergia kontaktowa jest opóźniona, co oznacza, że efekt w postaci dolegliwości pojawia się po pewnym czasie od kontaktu z alergenem. Objawy zwykle występują tylko w miejscu bezpośredniego kontaktu, rzadziej rozprzestrzeniają się na inne partie ciała.

Objawy alergii kontaktowej to głównie zmiany skórne, w tym:

• swędząca wysypka,
• sucha i łuszcząca się skóra,
• grudki i pęcherze, często wypełnione płynem surowiczym,
• opuchlizna w miejscu kontaktu i pieczeniem.

W ciężkich przypadkach alergia kontaktowa może powodować też alergiczny nieżyt nosa i astmę.

Rodzaje alergii: alergia wziewna

Może towarzyszyć choremu przez cały rok. Alergia wziewna to ogólnoustrojowa reakcja organizmu na pojawienie się w drogach oddechowych czynnika drażliwego. Zwykle są to pyłki roślin (dlatego alergię wziewną często nazywa się alergią na pyłki), roztocza kurzu domowego lub sierść i wydzieliny skórne zwierząt. Wśród najbardziej alergizujących pupili należy wymienić świnki morskie, koty, konie i psy.

Zwykle ten rodzaj alergii objawia się:

• katarem,
• łzawieniem i świądem oczu,
• kichaniem,
• drapaniem w gardle,
• napadowym suchym kaszlem, który może prowadzić do wymiotów.

Alergia wziewna może prowadzić do częstych infekcji górnych dróg oddechowych, które przebiegają bez gorączki, ale i duszności. Objawy alergii wziewnej łatwo pomylić z przeziębieniem lub infekcjami dróg oddechowych, co może znacząco opóźnić diagnozę.

Alergia na pyłki

Alergia na pyłki roślin szczególnie nasila się w okresie wiosenno-letnim. Warto śledzić kalendarz pylenia, żeby wiedzieć, jakie pyłki pojawiają się w powietrzu w marcu, kwietniu, maju, czerwcu, lipcu i sierpniu. Ten czas jest szczególnie trudny dla osób cierpiących na ten rodzaj alergii.

Alergia wziewna a reakcja krzyżowa

W przypadku osób uczulonych na pyłki może dojść do alergii krzyżowej. Alergia krzyżowa to reakcja organizmu po spożyciu produktu o podobnej budowie jak alergen, na który chory jest uczulony.

Przykład: u osoby uczulonej na pyłki brzozy może wystąpić reakcja alergiczna krzyżowa po zjedzeniu jabłka, gruszki czy śliwki. Niemal każdy z alergenów wziewnych (również lateks) reaguje krzyżowo z określonymi grupami produktów spożywczych.

Objawy alergii krzyżowej mogą obejmować zarówno objawy typowe dla alergii wziewnej, jak i pokarmowej. U chorego mogą pojawić się: zapalenie spojówek i nieżyt nosa, ale też pokrzywka i wymioty.

Rodzaje alergii: alergia iniekcyjna

Najrzadsza, jednak bardzo niebezpieczna. Alergia iniekcyjna pojawia się, kiedy choremu zostanie zaaplikowany alergen. Może się to zdarzyć po wstrzyknięciu leku lub szczepionki, w składzie których jest składnik uczulający. Do alergii iniekcyjnej zalicza się również uczulenie na jad owadów.

Co roku w sezonie letnim na oddziałach ratunkowych pojawiają się osoby, które zareagowały alergicznie na użądlenie osy lub pszczoły (owady błonkoskrzydłowe). Może ono prowadzić do wstrząsu anafilaktycznego, który jest stanem bezpośredniego zagrożenia życia.

Inne objawy alergii iniekcyjnej to:

• świąd,
• pokrzywka,
• obrzęk,
• wstrząs anafilaktyczny (trudności w oddychaniu, zaburzenia pracy serca, utrata przytomności).

Co to jest wstrząs anafilaktyczny?

Wstrząs anafilaktyczny, czyli bardzo silna reakcja alergiczna jest stanem zagrażającym życiu, dlatego trzeba znać jego objawy, aby w porę zareagować. Reakcja pojawia się błyskawicznie po kontakcie z alergenem:

• Chory odczuwa ucisk w klatce piersiowej, często dochodzi do opuchnięcia dróg oddechowych, co utrudnia oddychanie.
• Osoba ze wstrząsem anafilaktycznym może także odczuwać duszności, mieć problemy z mówieniem.
• Jeśli wstrząs wystąpił w wyniku podania leku lub ukąszenia, w miejscu wkłucia pojawia się rumień i silny świąd.
• W skrajnych przypadkach następuje gwałtowny spadek ciśnienia tętniczego i utrata przytomności.

Wstrząs anafilaktyczny u dziecka

Jeśli dziecko jest uczulone, opiekun zawsze musi mieć przy sobie lek, żeby bezzwłocznie go podać. Jednak nawet jeśli nastąpi natychmiastowa poprawa i tak należy udać się do lekarza. Ten przeprowadzi badania i wdroży odpowiednie leczenie.

Najczęściej jednak nie wiemy, że jesteśmy silnie uczuleni, póki nie dojdzie do pierwszego wstrząsu. Dlatego zawsze po podaniu szczepienia powinniśmy zostać z dzieckiem około 20 minut w przychodni – na wypadek wystąpienia wstrząsu anafilaktycznego, aby pomoc mogła zostać natychmiastowo udzielona.

W przypadku ukąszenia przez owada błonkoskrzydłowego należy obserwować dziecko. Jeśli coś nas niepokoi, od razu jedźmy do lekarza. Wstrząs występuje zwykle w czasie od kilku do kilkunastu minut po ukąszeniu.

źródła: nfz.gov.pl, ncez.pzh.gov.pl, pta.med.pl, nature.com