• Wstrząs anafilaktyczny jest ciężką reakcją organizmu w odpowiedzi na kontakt z alergenem.
• Wstrząs anafilaktyczny objawia się m.in. gwałtownym spadkiem ciśnienia, zawrotami głowy, zmianami skórnymi i obrzękiem.
• Wstrząs anafilaktyczny wymaga natychmiastowej interwencji medycznej, gdyż może prowadzić do śmierci.

Wstrząs anafilaktyczny

Wstrząs anafilaktyczny jest konsekwencją nadwrażliwości organizmu w odpowiedzi na pewien czynnik (alergen). Czynnikami wywołującymi wstrząs może być lek, jad owada błonkoskrzydłego (przy alergii iniekcyjnej) czy pokarm (w przypadku alergii pokarmowej).

– Rozpoczyna się szybko, nawet w ciągu kilku sekund i może rozwijać się do około 30 min. Występują także reakcje późne, po około 72 godzinach, ale znacznie rzadziej – precyzuje Ewa Wojciechowska.

Co to jest wstrząs anafilaktyczny?

Wstrząs anafilaktyczny jest ciężką postacią reakcji alergicznej. Może on wystąpić z innych powodów u dzieci, a innych u dorosłych. Badania pokazują, że najczęściej organizm dzieci reaguje wstrząsem w przypadku kontaktu z pokarmami, a u dorosłych wywołują go leki. Często wstrząs anafilaktyczny pojawia się po szczepieniu, dlatego zaleca się odczekanie w gabinecie lub poczekalni 30 minut po podaniu szczepionki.

Przyczyny występowania wstrząsu anafilaktycznego:

• alergeny: sierść zwierząt (np. przy alergii na kota lub alergii na psa), lateks;
• leki: aspiryna, antybiotyki, insulina, leki znieczulające, morfina;
• szczepionki: surowica przeciwtężcowa, szczepionki przeciwwirusowe;
• pokarmy: orzeszki ziemne, ryby, skorupiaki, cytrusy, jaja, mleko, soja, pszenica, barwniki, konserwanty;
• jady owadów błonkoskrzydłych: pszczoły, osy, szerszenia, mrówek;
• inne: stres, wysiłek fizyczny, zmiana temperatury, przetaczanie krwi.

Wstrząs anafilaktyczny: objawy

Objawy wstrząsu anafilaktycznego mogą postępować po sobie bardzo szybko lub rozwijać się stosunkowo powoli. Jednak ratowniczka medyczna wskazuje konkretnie, jak wygląda chory, który doznaje właśnie wstrząsu anafilaktycznego.

– Zazwyczaj w przebiegu wstrząsu anafilaktycznego dochodzi do gwałtownego spadku ciśnienia tętniczego, co obserwujemy u chorego w postaci bladej, spoconej, zimnej skóry. Przed rozwinięciem wstrząsu pojawiają się często zmiany skórne, pokrzywki, wysypki – opisuje Ewa Wojciechowska.

Doświadczający wstrząsu anafilaktycznego chory skarży się na zawroty głowy, uczucie silnej słabości. Może odczuwać kołatanie w klatce piersiowej, co spowodowane jest tachykardią, czyli przyspieszoną akcją serca. Jest to reakcja kompensacyjna organizmu na spadek ciśnienia tętniczego.

– Mogą pojawić się także inne objawy, na przykład chrypka, kaszel, trudności w oddychaniu, katar, wymioty czy bóle brzucha – dodaje ratowniczka.

Objawy wstrząsu anafilaktycznego: zdjęcia

Przy wstrząsie anafilaktycznym może również dojść do obrzęku twarzy, głównie powiek, ale też ust i języka. Opuchlizna może wyglądać tak jak na poniższym zdjęciu:

Często pojawia się również wysypka, m.in. na twarzy:

Wysypka może również wystąpić na rękach:

Wstrząs anafilaktyczny: co robić?

Będąc świadkiem wstrząsu anafilaktycznego, nie mamy dużo czasu na zastanawianie się, jak pomóc choremu. Ratowniczka medyczna wskazuje po kolei, jak reagować, gdy ktoś w naszej obecności doznaje wstrząsu. Jak wygląda pierwsza pomoc przy wstrząsie anafilaktycznym? Postępowanie przy wstrząsie anafilaktycznym:

• należy usunąć czynnik alergizujący, czyli np. żądło owada,
• podać choremu adrenalinę (osoby, które mają skłonność do reakcji alergicznych, najczęściej posiadają gotowy preparat w ampułkostrzykawce),
• zastrzyk podać w udo,
• wezwać pomoc: zadzwonić pod numer alarmowy 112;
• chorego można ułożyć w pozycji leżącej z uniesionymi nogami, o ile nie utrudnia to oddychania.

– W przebiegu wstrząsu anafilaktycznego może dojść do niedrożności dróg oddechowych, która może doprowadzić do zatrzymania krążenia – przestrzega Ewa Wojciechowska.

Wtedy należy podjąć podstawowe czynności resuscytacyjne, podanie oddechów zastępczych (o ile jest taka możliwość) i uciskanie klatki piersiowej. – Ale to najdramatyczniejszy przebieg wstrząsu anafilaktycznego – mówi ratowniczka.

I dodaje, że warto, aby osoby, które mają nawracające zmiany skórne (rumień po użyciu kosmetyków) czy rewolucje żołądkowo-jelitowe, miały przy sobie zawsze przynajmniej podstawowe leki przeciwalergiczne.