Chciałabyś pomóc Ukrainkom z dziećmi, użyczając im domu? Oto co musisz wiedzieć o pomocy lokalowej

• Polacy po napływie uchodźców z Ukrainy pokazali, że chcą pomagać - wielu z nas udziela się w zbiórkach, transporcie, a także użycza mieszkań i miejsc noclegowych.
• Jeśli rozważasz przyjęcie pod swój dach lub użyczenie nieużywanego mieszkania gościom z Ukrainy, musisz przygotować się na przyjęcie gości.
• Aby dobrze przygotować dom czy pokój na przyjęcie uchodźców z Ukrainy, musisz otoczyć ich opieką i zapewnić spokojne, bezpieczne przestrzenie, które pozwolą im trochę odpocząć szczególnie po długiej tułaczce ze swojego kraju.

Część z nas oferuje transport z granicy do różnych miast, część zaangażowała się ze zbiórki potrzebnych artykułów. Są też tacy, którzy heroicznie proponują przyjęcie uchodźców z Ukrainy pod swój dach.

Niektórzy mają możliwość użyczenia pustego mieszkania długoterminowo, inni oferują noclegi choćby na miesiąc czy kilka tygodni we własnym domu. Jeśli myślisz o przyjęciu uchodźców z Ukrainy, musisz się do tego przygotować.

Strategia działania i spokój

Zamiast zrywać się "na hurra", lepiej spokojnie siąść i zastanowić się, jak pomóc z głową, żeby ta pomoc miała sens i wymierne skutki. Upewnij się, że jesteś w stanie zapewnić dach nad głową kilku osobom na miesiąc-dwa, a czasem i dłużej.

Porozmawiaj z domownikami, ze swoimi dziećmi, zastanówcie się dobrze, czy jesteście gotowi i emocjonalnie to udźwigniecie. Zaprosicie przecież do domu osoby, którym trzeba będzie pomóc nie tylko w kwestiach zorganizowania tu życia i przyszłości, ale być może także w znalezieniu psychologicznej pomocy.

Jeśli uważacie, że wasza rodzina jest na to gotowa i masz możliwości lokalowe, tzn. posiadasz dom, oddzielne mieszkanie, a nawet pokój we własnym domu/mieszkaniu, które pomieści np. mamę z dwójką dzieci, i chcesz je użyczyć uchodźcom z Ukrainy, najlepiej taką chęć zgłosić oficjalnymi drogami.

Już teraz większość urzędów miasta czy gminy organizuje i koordynuje pomoc noclegową i mieszkaniową na swoim terenie. Jeśli chcesz dać uchodźcom dach nad głową, wejdź najpierw na stronę internetową swojego miasta czy gminy i poszukaj tam informacji.

Zbiór miejsc, które działają w twojej okolicy, znajdziesz też na rządowej stronie: pomagamukrainie.gov.pl. Jest też możliwość dodania swojego mieszkania do listy bardziej ogólnej – powstała w internecie specjalna mapa Google, która pokazuje lokalizacje mieszkań lub pokoi dla uchodźców z Ukrainy.

Jeśli chcesz dodać swoją ofertę mieszkania do listy, wystarczy wejść tutaj: Mapy Google z mieszkaniami dla Ukraińców. Tutaj natomiast jest formularz Google Maps, gdzie można dodać swoją ofertę mieszkania dla uchodźców.

Po przyjęciu osób z Ukrainy, które zgłoszą się do ciebie za pośrednictwem Mapy Google, trzeba w urzędzie dopełnić formalności, które są potrzebne do przebywania Ukraińców i nadania im statusu uchodźców.

Zarówno na Mapach Google, jak i w urzędzie na terenie miasta czy gminy trzeba podać swoje dane kontaktowe i zadeklarować, ile osób możemy przyjąć, od kiedy i na jak długo.

Jak przygotować dom na przybycie uchodźców?

Jeśli decydujesz się na pomoc mieszkaniową, przemyśl dokładnie i racjonalnie, na jaki czas jesteś w stanie zapewnić pomoc. Dom, mieszkanie czy pokój trzeba też przygotować na przybycie tych osób, najczęściej matek z dziećmi. Szczegółowe rady możemy znaleźć m.in. w poradniku przygotowanym przez Fundację HumanDoc, który jest umieszczony na stronie www.humandoc.pl.

Tam autorka, Katarzyna Podleska, która jest psychologiem i psychotraumatologiem, podkreśla, że miejsce dla Ukraińców musi być spokojne, zapewniać minimum prywatności i pomieścić tyle osób, ile deklarujemy.

Zanim te osoby faktycznie w nim zamieszkają, wynieś z pokoju czy mieszkania wszelkie rzeczy, po które musiałabyś się tam wracać, zapewnij tyle miejsc do spania, ile będzie osób. Pamiętaj o pościeli i ręcznikach dla przyjezdnych. To ma być miejsce, w którym odpoczną, poczują się spokojniej i bezpiecznie.

Miejsce musi mieć też możliwość samodzielnego przygotowywania posiłków przez gości, warunki do przechowywania jedzenia, możliwość korzystania ze wspólnej kuchni i łazienki (jeśli przyjmujesz uchodźców do tego samego mieszkania, w którym mieszka twoja rodzina).

To takie sprawy z logistyki rodzinnej, które trzeba przemyśleć, zanim zadeklarujesz się przyjąć kogoś pod swój dach. Zastanów się, jak rozwiążecie sprawy szykowania posiłków, korzystania z toalety czy wieczornej "ciszy nocnej".

Warunki mieszkalne: meble, wyposażenie wnętrza

Sama przestrzeń mieszkalna to nie tylko mieszkanie czy pokój, ale by można było zamieszkać, potrzebne są meble – chociaż podstawowe łóżka, szafki na ubrania, ale także koce, pościel czy ręczniki.

Ci ludzie uciekali w pośpiechu, aby bagaże były lżejsze, zabierają tylko podstawowe rzeczy, nikt więc raczej nie posiada ze sobą ręczników czy koca. Warto sprawdzić lokalne zbiórki dla uchodźców w celu zgromadzenia ubrań, mebli i wyposażenia: na Facebooku istnieje wiele lokalnych grup, ale są też takie bardziej ogólnopolskie, jak Pomoc dla Ukrainy.

Zapotrzebowanie na wyposażenie, jeśli go nie posiadasz, można także zgłosić przez urzędy wojewódzkie, urzędy miasta i gminy.

Przybycie uchodźców do domu

Musisz ustalić dzień i godzinę, w której goście przybędą – wielu z nich stało na granicy po kilkadziesiąt godzin, potem jechało transportem z granicy i są po prostu wycieńczeni wielodniową tułaczką. Pamiętaj, że gdy dotrą do miejsca, gdzie będą mieszkali, potrzebują ciszy, spokoju i odpoczynku.

Naszykuj na ich przybycie ciepły posiłek i herbatę. Początek może być wyjątkowo trudny, chyba każdy zdaje sobie z tego sprawę, że może być emocjonalnie, nieswojo, a dla Ukraińców niepokojąco.

Warto przygotować sobie choćby kilka zwrotów po ukraińsku, by móc się jakoś porozumieć, ale zapewne większość w pierwszych godzinach potrzebuje po prostu łóżka, snu i spokoju. Nie dziwmy się, że są nieufni, nie wiedzą jak się zachować i czego się spodziewać – sami pewnie czulibyśmy się identycznie, będąc na ich miejscu.

W rozmowie nie pytajcie o przeżycia, emocje i to, co się u nich działo w ostatnich dobach. Raczej skup się zadaniowo na pomocy w konkretnych kwestiach, kiedy przyjmujesz uchodźców pod swój dach, powinnaś poczuwać się także do pomocy im w załatwieniu spraw w urzędach, zakupach, pomocy psychologicznej itp.

Kontakt ze światem i rodziną

Jedną z najważniejszych kwestii dla Ukraińców będzie dostęp do internetu, by mogli kontaktować się z rodziną i bliskimi, których zostawili np. w Ukrainie. Najłatwiej jest utrzymywać kontakt za pomocą komunikatorów i mediów społecznościowych, a do tego niezbędny jest internet.

Pomóż gościom w podłączeniu się do sieci czy podaj hasło do wi-fi. Jeśli chodzi o kontakty telefoniczne, to większość operatorów sieci komórkowych rozdaje uchodźcom z Ukrainy darmowe startery do swoich sieci – można je odebrać w punktach recepcyjnych na granicach polsko-ukraińskich, w sklepach sieci spożywczych (Żabka, Biedronka, Kolporter, HDS, RUCH, Świat Prasy), a także na dworcach PKS w największych miastach w Polsce.

Startery trzeba zarejestrować, więc np. T-Mobile w punktach, gdzie można dostać startery, zapewnia też pomoc wolontariuszy, którzy pomagają w rejestracji. Wiele sieci zapewnia darmowe minuty rozmów z Ukrainą, pakiet internetu – szczegóły znajdziesz na stronie internetowej konkretnych operatorów.

Jak rozmawiać z uchodźcami z Ukrainy?

"Gestykulacja i proste rysunki mogą być szybkim sposobem na pokonanie wielu przeszkód w porozumieniu. Język ukraiński i polski nie są tak bardzo różne" – powiedziała wyborczej.pl Katarzyna Podleska.

Wielu Ukraińców mówi trochę po polsku, bo mają tu rodziny, które są w Polsce od kilku lat. Część przez internet korzysta z polskich mediów, więc co-nieco z naszego języka rozumie.

Na początku może być trochę problemów komunikacyjnych, ale gestykulacją i przy pomocy Google Translate raczej każdy z nas jakoś sobie poradzić rozmowie o podstawowych rzeczach.

Jeśli potrzebny by był tłumacz, zawsze możemy dowiedzieć się w lokalnym urzędzie miasta czy gminy, czy posiadają kompetentną osobę, która udzieli językowej pomocy.

Emocje i pomoc psychologiczna

Warto pamiętać, że wiele tych ludzi to osoby, które przeżyły traumę, targają nimi emocje związane z tym co nadal dzieje się w ich kraju, bo wielu z nich zostawiło tam jednak część swoich rodzin, kobiety mężów, dzieci ojców i dziadków itp.

Musisz pamiętać, że tym osobom bardzo często może być potrzebna pomoc psychologa, psychiatry lub chociażby zwykła rozmowa z tobą. Pamiętaj także o tym, by – jeśli przyjmujesz uchodźców pod dach, gdzie sama również mieszkasz z rodziną – przygotować na nowych mieszkańców swoją własną rodzinę.

Porozmawiaj z dziećmi, bo być może nowa sytuacja sprawi, że stracą poczucie bezpieczeństwa lub będą myślały, że mama nie ma już dla nich czasu z powodu gości w domu. Trzeba pamiętać, że awantury i złe emocje domowników także negatywnie mogą wpłynąć na stan emocjonalny uchodźców, warto więc pamiętać o spokoju i pozytywnych uczuciach.

"Osoby, które przyjmiesz do swojego domu, przeżyły traumę, doświadczyły straty, widziały i słyszały o potwornych rzeczach, które się dzieją w ich kraju. Trudności w zasypianiu, nieufność wobec nieznanych osób i doświadczeń oraz obniżony nastrój nie należą do rzadkości.

Nie ma reguł dotyczących tego, jak ludzie będący w kryzysie się zachowują. Uchodźcy mogą czuć się odrętwiali, przesyceni emocjami albo być gdzieś pomiędzy. Wszystkie reakcje są prawidłowe, nawet śmiech czy płacz bez powodu. Emocje zawsze pojawiają się falami – przychodzą i odchodzą. Pozwól płakać" – radziła wspomniana już Podleska.

Pamiętaj, by być delikatnym podczas rozmów, nie nakłaniaj i traktuj na równi i z szacunkiem. Jeśli ktoś chce rozmawiać i opowiadać, słuchaj, jeśli nie – nie drąż. Profesjonalna pomoc psychologiczna jest dostępna w różnych fundacjach, które oferują także kontakt telefoniczny i online.

Fundacja Polskie Forum Migracyjne ma takie wsparcie psychologów: +48 669 981 038, a także np. platforma Mindgram – informacje można znaleźć pod adresem: mindgram.com/pl/linia-wsparcia/.