Pierwsze objawy ospy u dzieci. Jak rozpoznać, że wysypka to ospa? [zdjęcia]
Ospa to choroba zakaźna charakterystyczna dla wieku dziecięcego. Najczęściej dotyczy ona dzieci do 9 roku życia. Każdego roku w Polsce choruje ok. 140 tysięcy osób, z czego większość stanowią mali pacjenci. Charakterystyczne objawy ospy wietrznej to wysypka na całym ciele oraz podwyższona temperatura. Z tego powodu ospa nierzadko mylona jest z bostonką. Jakie są objawy ospy u dzieci? Jak długo trwa ospa i jak powinniśmy reagować na objawy ospy?
- Pierwsze objawy ospy u dzieci to gorączka, osłabienie oraz wysypka. Okres wylęgania ospy trwa 10-21 dni. Potem pojawiają się objawy ospy, czyli wysypka.
- Wysypka w ospie to czerwone plamki, na których powstają pęcherzyki. Ospę można pomylić z bostonką, jednak wysypka w ospie różni się od objawów bostonki.
- Ospa trwa ok. 2 tygodnie. Zobacz, jak wygląda ospa i czym smarować krosty w ospie.
Ospa wietrzna u dziecka
Ospę wietrzną wywołuje wirus Varicella Zoster Virus VZV. Do zakażenia ospą dojść może nawet po zetknięciu się z osobą chorą. Wirus ospy wietrznej przenosi się drogą kropelkową, czyli podczas mówienia, kichania, czy kaszlu, a także przez kontakt z wydzielinami chorego, np. śliną, ale również wydzieliną, która zawarta jest w pęcherzach pojawiających się na ciele podczas choroby. Co ciekawe, wirus ospy wietrznej może przenosić wiatr na odległość kilkudziesięciu metrów, stąd potoczna nazwa ospy wietrznej – wiatrówka.
Ospa nazywana jest chorobą zakaźną wieku dziecięcego, co nie oznacza, że dorośli nie mogą na nią chorować. Mogą, a nawet dorośli przechodzą ospę ciężej niż dzieci. Jeśli ospa dotknie kobietę w ciąży, zagrożony jest także płód. Wirus ospy przenika przez łożysko, zatem zachorować może płód. Jest to możliwe, kiedy kobieta przejdzie ospę w pierwszym lub drugim trymestrze ciąży. Nazywa się to wrodzoną ospą wietrzną, jednak dotyczy bardzo niewielkiego odsetka przypadków. Ospa wietrzna pojawia się u ok. 1–3 proc. dzieci, których matki przeszły ospę w ciąży, przed nadejściem trzeciego trymestru.
Wrodzona ospa wietrzna jest dość niebezpieczna, ponieważ może być przyczyną wrodzonych wad u dziecka, m.in. zaćmę, zapalenie naczyniówki i siatkówki, zniekształcenie kończyn, a także dysfunkcje ośrodkowego układu nerwowego, które mogą przebiegać z małogłowiem lub wodogłowiem.
Najczęściej jednak ospę przechodzą dzieci w wieku przedszkolnym oraz dzieci młodsze. Jak objawia się ospa u dzieci? Podpowiadamy, jak rozpoznać ospę u dziecka.
Ospa: objawy
Do zakażenia wirusem ospy może dojść nawet 2-3 tygodnie przed wystąpieniem pierwszych objawów. Ten czas nazywa się okresem wylęgania ospy wietrznej, trwa on około 10-21 dni. Początki ospy bywają trudne dla chorego. Objawy ospy wietrznej u dzieci to:- gorączka do 39 st. C
- charakterystyczna wysypka
- bóle głowy i mięśni
- osłabienie, złe samopoczucie
- brak apetytu.
Pierwsze krostki, będące najbardziej charakterystycznym objawem ospy, niekoniecznie muszą pojawić się na początku choroby. Wysypka w ospie występuje po 2 dniach od momentu, w którym okres wylęgania się kończy i zaczynamy zarażać. Pierwsze objawy to często osłabienie organizmu i gorączka, a dwie doby później pojawiają się krosty.
Niektóre dzieci lekko przechodzą ospę, więc pierwsze objawy ospy są dla rodziców niezauważalne, a o stanie choroby alarmuje dopiero charakterystyczna czerwona i swędząca wysypka.
Jak wygląda ospa
Wysypka, która jest najbardziej charakterystycznym objawem ospy wietrznej, jest czerwona i swędząca. Występuje na całym ciele – zarówno na skórze gładkiej, jak i owłosionej, a także na błonach śluzowych jamy ustnej, gardła i narządów płciowych. W tych miejscach krosty są najbardziej bolesne.Jak wygląda ospa. Wysypka w ospie wietrznej•fot. 123rf
Na początku ospy wysypka ma postać czerwonych plamek, które z czasem – jednak dość szybko - wypełniają się przezroczystym płynem. Powstają pęcherze, często swędzące i bolesne. W końcu krosty pękają, a na miejscu pęcherzyków robią się strupki, które odpadają po około tygodniu.
Po krostach mogą zostać blizny, jednak najczęściej wysypka w ospie nie pozostawia po sobie żadnego śladu. Jednak w czasie trwania ospy na ciele pojawiają się kolejne wykwity. W przebiegu ospy wysypka wraca kilka razy, zatem w tym samym momencie występują różne formy morfologiczne wykwitów.
Ospa a bostonka
Prawidłowe rozpoznanie ospy sprawia rodzicom problemy, ponieważ nie jest trudno pomylić ospę z bostonką. Choroba bostońska i ospa wietrzna mają wspólne objawy – gorączka oraz wysypka. Jak odróżnić ospę od bostonki?
Choroba bostońska również jest chorobą zakaźną i wirusową, jednak wywołują ją wirusy Coxsackie z rodziny enterowirusów, nie „wirus bostonki”, jak się powszechnie uważa. Zakażenie bostonką następuje podczas kontaktu z wydzielinami osoby chorej. Wirus wywołujący chorobę bostońską znajduje się w kale chorego przez kilka tygodni, dlatego bostonkę nazywa się chorobą brudnych rąk. Z tego powodu nie jest trudno o epidemię bostonki np. w przedszkolu. Z kolei ospa jest najczęściej roznoszona drogą kropelkową, co również wywołuje lawinę zakażeń w grupach przedszkolnych.
Wiele o tym, jak objawia się bostonka, mówią jej alternatywne nazwy, którymi posługują się lekarze: enterowirusowe zapalenie jamy ustnej z wysypką, wysypka pęcherzykowa, enterowirusowe pęcherzykowe zapalenie jamy ustnej z wypryskiem, enterowirusowa gorączka wysypkowa, choroba ręki, stopy i ust (hand, foot and mouth disease – HFM). Co ciekawe, choroba bostońska nie znajduje się w Międzynarodowej Klasyfikacja Chorób ICD-10.
Choroba bostońska dotyka głównie dzieci w wieku od 2 do 10 lat, z tego powodu często mylona jest ospą. Jednak mija o wiele szybciej. Chorujące na bostonkę dzieci dochodzą do siebie po około 7-9 dniach. Znacznie ciężej przechodzą bostonkę dorośli.
Objawami bostonki są: gorączka, wysypka, złe samopoczucie, ból gardła, rzadziej nudności i wymioty oraz powiększone węzły chłonne. Wysypka w chorobie bostońskiej wygląda podobnie do wysypki w ospie wietrznej. Również ma formę pęcherzy wypełnionych płynem surowiczym i zaczerwienionych wokół. Jednak wysypka w chorobie bostońskiej występuje głównie na wewnętrznej stronie dłoni i stóp, co odróżnia ją od wysypki w ospie wietrznej. Wysypka w bostonce pojawia się też w jamie ustanej i gardle, co z kolei może być mylące.
Chorzy na bostonkę mają wysypkę na tylnej ścianie gardła, podniebieniu, języku, dziąsłach i wewnętrznej stronie policzków. Wysypka w bostonce w tym miejscu bywa bardziej uciążliwa niż ta w ospie.
Bardzo rzadko zdarza się, żeby wysypka w bostonce pojawiła się na tułowiu czy kończynach. W znakomitej większości przypadków wysypka w bostonce występuje na bokach stóp i dłoni oraz na wewnętrznej ich stronie, rzadziej na pośladkach i w okolicach narządów płciowych, zdecydowanie najrzadziej na plecach, tułowiu, rękach i nogach.
W przypadku ospy wysypkę można porównać do rozgwieżdżonego nieba. Bostonka występuje miejscowo.
Ospa – czym smarować?
Wysypka w ospie potrafi przysporzyć cierpienia. Przede wszystkim jest swędząca, czasem długo się goi, a pęcherzyków i ran nie można drapać. Jak leczyć wysypkę w ospie? Czym smarować skórę w ospie?Pielęgnacja wysypki w ospie właściwie sprowadza się do utrzymywania higieny. Krostek nie trzeba smarować specjalnymi preparatami, jeśli utrzymamy je w czystości. Zdecydowanie odchodzi się od smarowania wysypki w ospie płynnymi pudrami, czyli produktami z tlenkiem cynku. Pudrowanie wysypki przynosi ulgę i łagodzi swędzenie, jednak wysusza skórę, co pogarsza sytuację. Co więcej, jeśli „zapchniemy” skórę na wykwitach, pod warstwą kremu mogą rozwijać się bakterie, co może prowadzić do powikłań.
Zamiast pudrów płynnych do stosowania w ospie poleca się Octanisept. Zawiera on dwie substancje antyseptyczne, które pomagają utrzymać higienę i przyspieszają gojenie się wykwitów. Co ważne, można go używać na błony śluzowe, więc w ospie sprawdzi się także na krosty w jamie ustnej czy na narządach płciowych.
Na rynku dostępne są również pianki i leki w spray’u na ospę zawierające alantoinę, pantenol, wyciągi z roślin o działaniu przeciwzapalnym, przyspieszającym gojenie się ran, a także substancje nawilżające i przeciwbakteryjne. Takie połączenia w składzie jednego preparatu są bardzo korzystne w leczeniu wysypki w ospie.
Niektórzy polecają też żele chłodzące, jednak one jedynie łagodzą swędzenie, nie przyspieszają gojenia się wysypki.
Poza smarowaniem wysypki w ospie nadal poleca się różowe kąpiele, czyli kąpiel w nadmanganianie potasu. Do wody dodajemy kilka kryształków lub tabletek do uzyskania jasnoróżowego koloru wody. Taka kąpiel to dokładna i bezbolesna dezynfekcja wykwitów. Warto nie wrzucać nadmanganianiu potasu bezpośrednio do wanny, lecz wcześniej rozpuścić do w szklance wody. Nie rozpuszczone fragmenty kryształków czy tabletek mogą poparzyć skórę maluszka.
Ponadto należy uważać przy wycieraniu się po kąpieli – skóry nie wolno trzeć czy pocierać ręcznikami. Dzieci często drapią się odruchowo, więc koniecznie często myj maluszkowi ręce, obcinaj paznokcie, a jeśli drapie się przez sen, zakładaj bawełniane rękawiczki. W ospie zdarza się, że jedzenie i picie sprawia ból przez wysypkę na twarzy i w jamie ustnej. Wówczas unikaj kwaśnych potraw, ciepłych oraz o konsystencji trudnej do pogryzienia.
Ile trwa ospa i kiedy chory zaraża
Okres wylęgania ospy trwa od 10 do 21 dni. Tyle czasu mija od zakażenia wirusem ospy wietrznej do pierwszych jej objawów. Inaczej jest w przypadku dzieci z upośledzoną odpornością oraz leczonych immunosupresyjnie. U nich okres wylęgania ospy może trwać do 28 dni.
Kiedy okres wylęgania ospy się kończy, osoba chora zaczyna zarażać. Dzieje się to na dwie doby przed wystąpieniem wysypki. Wtedy zaczyna się okres, w którym chory na ospę zaczyna zarażać i trwa on przez kolejnych aż do przyschnięcia wykwitów. Jeśli na ciele dziecka pojawiają się nowe krosty, oznacza, że chory nadal zaraża.
Ospa trwa około 14 dni. Od wystąpienia pierwszych objawów do końca choroby mijają około dwa tygodnie.
Czy dziecko chore na ospę może wychodzić na dwór?
Ospa to przykra choroba, ponieważ jej objawy i wysokie ryzyko zarażenia innych powodują, że przez wiele dni nie można wychodzić z dzieckiem na dwór. Zaleca się zostać z dzieckiem w domu, ponieważ podczas trwania ospy możemy przegapić kolejny wyrzut wysypki na ciele dziecka, przez co narazimy otoczenie na zakażenie. Z dzieckiem chorym na ospę można wyjść na dwór dopiero po wyschnięciu ostatnich krostek i ustąpieniu innych objawów.
Podczas ospy należy zostać w domu także dla bezpieczeństwa dziecka. Wystawianie wysypki na działanie promieni słonecznych może powodować, że na skórze pozostaną blizny. Jest to szczególnie ryzykowne, że najbardziej na działanie słońca wystawiona jest twarz.
Wielu rodziców sądzi, że spacer pomoże dziecku dojść do siebie, zwłaszcza, że jest ładna pogoda, a dziecko czuje się dobrze. Jednak moment wyjścia na dwór po przebytej ospie należy wybrać bardzo roztropnie, zważając i na stan dziecko i na pogodę oraz mając na uwadze bezpieczeństwo innych.
Najlepiej, by na dworze nie było w tym czasie bardzo słonecznie, bardzo zimno, czy gorąco. Niedopuszczalne jest również wychodzenie na dwór z dzieckiem, które ma niezagojone wykwity lub czuje się osłabione. Niestety po ospie mogą wystąpić powikłania.
Powikłania po ospie to obniżona odporność na wiele tygodni, wtórne bakteryjne zakażenia skóry, które wynikają z nieodpowiedniej higieny w czasie choroby.
Powikłania neurologiczne to zapalenie móżdżku, które jest najczęściej występującym powikłaniem po ospie u nastolatków i osób dorosłych. Ryzyko wystąpienia jest mniejsze o u młodszych dzieci. Znacznie rzadziej dochodzi do pierwotnego ospowego zapalenia płuc, zapalenia stawów lub wątroby.
Co ważne, powikłania po ospie mogą dotknąć każdego – także osób, które przed ospą nie chorowały na choroby przewlekłe czy inne. Po przebytej chorobie w organizmie pozostaje wirus w postaci utajonej. Kiedy odporność gwałtownie spada, przyczynia się on do rozwoju półpaśca.
Szczepienia na ospę
W Polsce szczepienie na ospę znajduje się na liście szczepień zalecanych. Nie jest obowiązkowe dla większości społeczeństwa. Szczepienie na ospę obowiązkowe i bezpłatne jest dla dzieci do 12 roku życia, które należą do grup ryzyka m.in. chorych na białaczkę czy osób z niedoborami odporności.„Szczepionka przeciw ospie wietrznej jest bezpieczna i dobrze tolerowana, rzadko wywołuje niepożądane odczyny poszczepienne. Rzadko po szczepieniu występuje poronna postać ospy wietrznej. Szczepienie zabezpiecza przed objawami i powikłaniami ospy wietrznej na całe życie. Skuteczność szczepionki jest bardzo wysoka, przekracza 95%. Szczepionka podana do 3 dni od ekspozycji jest skuteczna w około 90%” - czytamy na stronie Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego.
Szczepionkę podaje się w dwóch dawkach. Szczepionka przeciw ospie wietrznej zawiera żywy, osłabiony szczep wirusa. Przeciwwskazania to stany obniżenia odporności, chłoniaki, nowotwory z zajęciem szpiku czy układu chłonnego, a także ciąża.