Opieka na dziecko 2024 to nie tylko prawo do 2 dni opieki nad zdrowym dzieckiem oraz bezpłatny urlop opiekuńczy wprowadzony za sprawą dyrektywy work-life balance. Rodzice mogą skorzystać z różnych form opieki nad dzieckiem w zależności od swoich potrzeb i sytuacji, w jakiej się znajdują. Jak wygląda opieka na dziecko w 2024 roku?
Terminu "opieka na dziecko" używa się zwykle w odniesieniu do 2 dni opieki nad zdrowym dzieckiem, które zapewnia rodzicom Kodeks pracy. W 2023 roku Polska przyjęła zasady dyrektywy unijnej work-life balance. Ma ona pomóc młodym rodzicom w odnalezieniu równowagi między pracą zawodową a życiem prywatnym. Żeby to ułatwić, niezbędne są regulacje prawne dotyczące opieki nad dzieckiem.
W poniższym tekście opisujemy najważniejsze założenia różnych form opieki nad dzieckiem w 2024 roku: 2 dni opieki, ale także urlopu opiekuńczego, urlopu macierzyńskiego, urlopu wychowawczego, urlopu ojcowskiego oraz urlopu rodzicielskiego.
Zgodnie z prawem pracownikowi, który jest rodzicem lub opiekunem prawnym, przysługują 2 dni lub 16 godzin zwolnienia od pracy z tytułu opieki nad zdrowym dzieckiem do 14. roku życia. Nie ma znaczenia liczba dzieci. Oznacza to, że jeśli masz np. troje dzieci, przysługują ci 2 dni (lub 16 godzin) opieki, czyli tyle samo, ile rodzicom jednego dziecka.
Przy niepełnym etacie liczbę dni lub godzin pomniejsza się proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Jeśli pracujesz na 1/4 etatu, masz prawo do 4 godzin opieki nad dzieckiem.
Wniosek o opiekę na dziecko 2024 można złożyć w formie pisemnej papierowej lub elektronicznie. To od pierwszego złożonego wniosku zależy, który z rodziców będzie korzystał z opieki oraz w jakiej formie. Jeśli matka złoży wniosek o 4 godziny opieki, to ona będzie miała do dyspozycji do końca roku kalendarzowego pozostałe 12 godzin. Jeśli ojciec złoży wniosek o 1 dzień opieki, to jemu przysługuje drugi pełny dzień do wykorzystania.
2 dni opieki na dziecko 2024 nie przechodzą na kolejny rok kalendarzowy. W okresie tego zwolnienia od pracy przysługuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia.
Poza 2 dniami opieki nad zdrowym dzieckiem przysługuje ci również bezpłatny urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni. Z urlopu opiekuńczego może skorzystać każdy pracownik. Umożliwia on sprawowanie opieki nad dzieckiem lub innym członkiem rodziny (tj. mężem/żoną, matką lub ojcem), wymagającym opieki lub wsparcia z poważnych względów medycznych.
Urlop opiekuńczy można wykorzystać jednorazowo lub w częściach.
Urlopu udziela pracodawca na wniosek pracownika złożony w postaci papierowej lub elektronicznej. Wniosek należy złożyć nie później niż 1 dzień przed rozpoczęciem urlopu.
Zwykle młode mamy rozpoczynały urlop macierzyński w dniu porodu i korzystały z niego nieprzerwanie, przechodząc następnie płynnie na urlop rodzicielski. Dyrektywa work-life balance wprowadziła jednak pewne zmiany.
Urlop macierzyński to obowiązkowy urlop, który przysługuje każdej pracownicy, która urodziła dziecko bez względu na rodzaj umowy o pracę, na podstawie której jest zatrudniona. Z urlopu macierzyńskiego można skorzystać nawet 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Co ważne, w takim wypadku urlop po urodzeniu dziecka zostaje skrócony o tygodnie wykorzystane przed porodem.
Z tytułu urodzenia dziecka lub dzieci przysługuje ci odpowiednio:
Zgodnie z nowymi przepisami opieka na dziecko 2024 w formie urlopu rodzicielskiego przysługuje obojgu rodzicom. Urlop rodzicielski trwa:
jednak jeden z rodziców może wykorzystać maksymalnie 32 tygodnie z tego urlopu. Z pozostałych 9 tygodni może skorzystać drugi rodzic. Rodzice mogą wykorzystać swój urlop jednocześnie, nie można jednak przenieść tych 9 tygodni na drugiego rodzica.
Zmiana ta wynika z dyrektywy work-life balance. Jej celem było podzielenie opieki na dziecko tak, aby ojciec również miał prawo do korzystania z urlopu rodzicielskiego (gdyż to zwykle on wykorzystuje 9 tygodni urlopu, a pozostałe przypadają matce).
Po urodzeniu się lub przysposobieniu dziecka mężczyźnie przysługuje prawo do opieki na dziecko 2024 w formie urlopu ojcowskiego w wymiarze 2 tygodni. Można go wykorzystać w dowolnym momencie, w całości lub dwóch równych częściach (każda z nich wynosi 7 dni kalendarzowych).
Prawo do urlopu ojcowskiego w 2024 roku przysługuje od dnia urodzenia dziecka do ukończenia przez nie 12 miesięcy. W przypadku dzieci przysposobionych ojciec może wykorzystać urlop w ciągu 12 miesięcy od uprawomocnienia wyroku sądu, jednak tylko do ukończenia przez dziecko 14. roku życia. Przed wprowadzeniem dyrektywy work-life balance ojciec miał 24 miesiące na skorzystanie z urlopu.
W 2024 roku, podobnie jak w ubiegłym roku, rodzicom przysługuje bezpłatny urlop wychowawczy w wymiarze 36 miesięcy. Mogą z niego korzystać oboje rodzice, również jednocześnie. Można go podzielić maksymalnie na pięć części i korzystać z niego najpóźniej do momentu, gdy dziecko skończy 6 lat.
Alternatywą dla tej formy opieki na dziecko 2024 jest obniżenie wymiaru godzin pracy. Pracownica lub pracownik, którym przysługuje urlop wychowawczy, mogą zrezygnować z części etatu na rzecz opieki nad dzieckiem. Wymiar godzinowy nie może być jednak niższy niż 1/2 etatu.
źródła: gov.pl, pit.pl, infor.pl