Za sprawą dyrektywy work-life balance urlop macierzyński w 2024 roku można zacząć jeszcze przed urodzeniem dziecka – pod pewnymi warunkami. To, ile będzie wynosił zasiłek macierzyński na czas urlopu, zależy od tego, czy kobieta będzie również korzystała z urlopu rodzicielskiego. Co jeszcze się zmieniło?
Jak podaje Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, urlop macierzyński to "obowiązkowy urlop, który przysługuje każdej pracownicy, która urodziła dziecko bez względu na rodzaj umowy o pracę, na podstawie której jest zatrudniona".
Długość urlopu macierzyńskiego w 2024 roku jest zależna od tego, ile dzieci w czasie jednego porodu przyjdzie na świat. Odpowiednio będzie to:
Urlop macierzyński można rozpocząć nawet 6 tygodni przed planowaną datą porodu. Jednak trzeba pamiętać o tym, że ten czas zostanie potem odliczony od przysługującego urlopu, a co za tym idzie, płatny urlop macierzyński po pojawieniu się dziecka będzie krótszy o tygodnie wykorzystane przed porodem.
Jeżeli nie korzystasz z urlopu macierzyńskiego przed porodem, to urlop macierzyński rozpoczyna się w dniu porodu.
Za okres urlopu macierzyńskiego w 2024 roku przysługuje zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Oblicza się go na podstawie średniej pensji z ostatnich 12 miesięcy. Oznacza to, że wykorzystując 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, co miesiąc otrzymujesz pełną pensję.
Jeśli jesteś zatrudniona krócej niż rok, zasiłek macierzyński oblicza się na podstawie średniej ze wszystkich (pełnych) przepracowanych miesięcy.
Zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego przysługuje w wysokości 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku. To zmiana, która zaszła po przyjęciu przez Polskę dyrektywy work-life balance.
Złożenie wniosku o urlop macierzyński jest niezbędne do wyliczenia wysokości zasiłku macierzyńskiego na okres urlopu. Od kwietnia 2023 można złożyć go na piśmie i dostarczyć do miejsca pracy osobiście lub pocztą, albo złożyć go elektronicznie. Powinien on zawierać następujące dane:
Szczegółowe informacje na temat składania wniosku o zasiłek macierzyński znajdziesz na stronie ZUS.
W 2019 roku Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej przyjęły tzw. dyrektywę work-life balance, której celem jest wyrównanie szans kobiet i mężczyzn na rynku pracy oraz poprawa sytuacji pracownic i pracowników posiadających dzieci. W Polsce nowelizacja Kodeksu pracy weszła w życie w kwietniu 2023 r.
Zgodnie z tą dyrektywą pierwsze 14 tygodni urlopu macierzyńskiego przysługuje wyłącznie matce. Niewykorzystaną częścią urlopu, czyli np. 6 tygodniami w przypadku urodzenia jednego dziecka, matka może dowolnie dzielić się z ojcem wychowującym dziecko (lub innym pracownikiem, który jest członkiem najbliższej rodziny).
Oznacza to, że jeśli zdecydujesz się na rozpoczęcie urlopu macierzyńskiego na 6 tygodni przed porodem, 8 tygodni po narodzinach dziecka możesz wrócić do pracy, a z dzieckiem może zostać tata, jeśli tak zdecydujecie.
Wybierając takie rozwiązanie, obydwoje musicie złożyć pisemne wnioski. Mama wniosek o rezygnację z pozostałego urlopu macierzyńskiego, tata o przejęcie go od partnerki. Wniosek o urlop macierzyński składasz u płatnika składek do ZUS, czyli pracodawcy.
Jeśli pracujesz na umowę inną niż umowa o pracę, możesz samodzielnie i dobrowolnie przystąpić do opłacania składek ubezpieczenia chorobowego, które niezależnie od czasu trwania umowy daje ci prawo do przejścia na płatny urlop macierzyński.
Jeśli nie opłacasz składek na ubezpieczenie chorobowe, jesteś osobą bezrobotną lub studentką, możesz liczyć na tzw. kosiniakowe. Jest to zasiłek dla młodych matek, który płatny jest przez 12 miesięcy od urodzenia dziecka w ratach miesięcznych po 1000 zł. Przysługuje on wszystkim matkom, które nie uzyskają prawa do świadczenia z tytułu urlopu macierzyńskiego.
Dla wielu osób przejście na urlop macierzyński i rodzicielski oznacza poważne uszczuplenie budżetu, dlatego ustawodawca pozostawia możliwość podjęcia pracy zarobkowej w czasie trwania urlopu rodzicielskiego. Nie ma jasnych wytycznych, co do pracy na urlopie macierzyńskim. Warto jednak znać kilka zasad, które dają możliwość pracy zarobkowej w tym czasie.
Ostatnie rozwiązanie daje możliwość zawieszenia lub zamknięcia działalności po zakończonym urlopie macierzyńskim i powrotu na etat, jak również przejścia wyłącznie na samozatrudnienie lub łączenia obydwu form.
Skrócony urlop macierzyński przysługuje w sytuacji, gdy:
Ten rodzaj urlopu ma pozwolić kobiecie zregenerować się po porodzie lub poronieniu i dać czas na poradzenie sobie ze stratą.
Skrócony urlop macierzyński ma wymiar 8 tygodni i nie może być krótszy niż 7 dni. Dla przykładu: jeśli dziecko umrze 4 tygodnie po porodzie, matce dziecka przysługują 4 tygodnie skróconego urlopu macierzyńskiego. Jeśli dziecko umrze po upływie 8 tygodni, kobieta ma prawo do 7 dni urlopu od dnia zgonu dziecka.
Skrócony urlop macierzyński nie jest obowiązkowy. Zasiłek za ten czas wynosi 100 proc. podstawy.
źródła: gov.pl, zus.pl