Wraca z zerówki z łatką niegrzecznego dziecka, w szkole wciąż słyszysz, że jest trudne. Zachowania twojego dziecka dają się we znaki nauczycielom, rówieśnikom i oczywiście wam – jego rodzinie. I chociaż najczęściej nie są oznaką żadnych zaburzeń, zdarza się, że zwiastują poważniejszy problem. Zaburzenie opozycyjno-buntownicze (ODD) warto zdiagnozować odpowiednio wcześnie.
Dziecko z ODD ma regularne napady złości, jest niechętne do współpracy i celowo zachowuje się w złośliwy sposób fot. 123rf
Reklama.
Dziecko będzie się buntować i sprzeciwiać. To naturalne, szczególnie kiedy jest zdenerwowane lub zestresowane, albo – szczególnie w przypadku młodszych dzieci – głodne, zmęczone czy przebodźcowane. Każde dziecko od czasu do czasu będzie się kłócić z dorosłym, przeciwstawiać poleceniom, odpowiadać niegrzecznie. Psychiatrzy podkreślają, że zachowania opozycyjne są naturalną częścią rozwoju dzieci w wieku 2-3 lata oraz nastolatków.
Jeśli jednak takie zachowanie trwa dłużej niż sześć miesięcy i wykracza poza to, co jest normą dla wieku twojego dziecka, może to oznaczać, że cierpi ono na zaburzenie opozycyjno-buntownicze, w skrócie nazywane ODD (z ang. oppositional defiant disorder). Dlatego jeśli często obserwujesz u swojego dziecka zachowania nacechowane wrogością i jawną niechęć do współpracy, bardziej nasilone niż u jego rówieśników, i zachowania te stają się poważnym problemem wpływającym na funkcjonowanie dziecka w rodzinie, przedszkolu czy szkole, pora przyjrzeć się temu bliżej.
Co to jest ODD?
Zaburzenie opozycyjno-buntownicze (ODD) to rodzaj zaburzenia zachowania. Pierwsze objawy pojawiają się zwykle w wieku 6-8 lat, chociaż mogą zdarzać się też wcześniej. Dzieci z ODD wykazują niechęć do współpracy, buntownicze i wrogie zachowania wobec rówieśników, rodziców, nauczycieli i innych autorytetów. Ich zachowania są bardziej problematyczne dla innych niż dla nich samych.
Objawy ODD u dziecka
Wśród oznak zaburzeń opozycyjno-buntowniczych u dzieci wymienia się:
częsta drażliwość lub skłonność do łatwego denerwowania się
częste żywienie urazy
okrutne i pełne nienawiści słowa wypowiadane w złości
złośliwość i mściwość.
Dziecko z objawami ODD powinno zostać poddane kompleksowej diagnozie. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na inne zaburzenia, które mogą współwystępować z zaburzeniem opozycyjno-buntowniczym. Najczęściej są to: ADHD, trudności w uczeniu się, zaburzenia nastroju (depresja, choroba afektywna dwubiegunowa) i zaburzenia lękowe. To ważne, ponieważ poprawa objawów ODD bez leczenia współistniejącego zaburzenia może być trudna. U ok. 30 proc. dzieci z ODD mogą rozwinąć się zaburzenia zachowania, które są poważniejszym zaburzeniem psychicznym.
farmakologię, jeśli lekarz psychiatra uzna to za konieczne.
Czy to ODD? Test
Jeśli na większość poniższych pytań* odpowiesz "bardzo często" lub "często", skonsultuj się ze specjalistą, by potwierdzić lub wykluczyć ODD u swojego dziecka. Im wcześniej rozpoczniecie leczenie i terapię, tym większe szanse na poprawę funkcjonowania dziecka, a tym samym na lepsze życie jego i jego bliskich.
Czy twoje dziecko wpada w kłopoty z powodu agresji fizycznej (tj. popychania lub uderzania innych dzieci)?
Czy proste przypomnienia, takie jak: "wrzucamy skarpetki do kosza na brudną bieliznę, a nie na podłogę", mogą wywołać agresję lub napad złości u dziecka?
Czy twoje dziecko wszczyna bójki i kłótnie z rówieśnikami, celowo robiąc rzeczy, które ich denerwują?
Czy twoje dziecko zachowuje się złośliwie lub mściwie wobec innych?
Czy twoje dziecko aktywnie sprzeciwia się prośbom i zasadom obowiązującym w domu lub szkole?
Czy twoje dziecko odreagowuje złością, gdy wraca ze szkoły do domu i czy wyciąganie konsekwencji takiego zachowania sprawia, że jest jeszcze bardziej pobudzone?
Czy masz wrażenie, że twoje dziecko celowo próbuje cię rozgniewać?
Czy masz wrażenie, że konsekwencje nie działają ani nie mają żadnego wpływu na jego zachowanie? Że twoje dziecko po prostu nie traktuje zasad poważnie?
Czy twoje dziecko mówi okrutne, podłe lub nienawistne rzeczy, gdy jest zdenerwowane?
Czy twoje dziecko jest drażliwe lub łatwo się obraża?
Czy twoje dziecko obwinia innych za swoje błędy lub niewłaściwe zachowanie?
Czy twoje dziecko nadmiernie kłóci się z dorosłymi i innymi autorytetami?
Czy twoje dziecko nie chce lub nie umie pójść na kompromis, ustąpić albo negocjować z dorosłymi lub rówieśnikami?
* Powyższe pytania nie mogą zastąpić profesjonalnej diagnozy. Zostały opracowane przez ADDitude, platformę edukacyjną, na podstawie kryteriów objawów określonych przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne DSM 5, 2013. Ich celem jest określenie, czy dziecko wykazuje objawy podobne do zaburzeń opozycyjno-buntowniczych (ODD) i może wymagać oceny klinicznej przez specjalistę ds. zdrowia psychicznego.
