Alergia na gluten jest mylona z innymi chorobami. Jak rozpoznać uczulenie?

• Alergia na gluten (pszenicę) jest trzecią co do częstotliwości alergią pokarmową wśród niemowląt i małych dzieci.
• Uczulenie na gluten objawia się m.in. zmianami skórnymi i bólem brzucha oraz biegunką.
• Uczulenie na gluten bywa mylnie nazywane nadwrażliwością lub celiakią. Są to inne choroby.

Alergia na gluten

Uczulenie na gluten nie jest tym samym co nietolerancja glutenu (nieceliakalna nadwrażliwość na gluten: NNG) czy celiakia. W przypadku alergii na gluten mamy do czynienia z niewłaściwą odpowiedzią układu immunologicznego na białko zbóż (gluten). Jest to choroba alergiczna z wytworzeniem specyficznych przeciwciał IgE.

Celiakia z kolei jest chorobą autoimmunizacyjną, a nie alergią. Nadwrażliwość na gluten także nie jest alergią, w jej przebiegu organizm źle trawi białko pszenicy, powodując nieprzyjemne dla chorego objawy.

Szacuje się, że uczulenie na gluten (pszenicę) dotyczy od 0,4 do 4 proc. populacji. Może dotknąć zarówno dorosłych, jak i dzieci. W przypadku dzieci gluten, zaraz po mleku i jajkach, jest jednym z najczęstszych alergenów. Alergia na gluten u dzieci, podobnie jak inne rodzaje alergii pokarmowej, zazwyczaj mija z wiekiem, daje objawy najczęściej w postaci zmian skórnych (atopowe zapalenie skóry), rzadziej z układu oddechowego czy pokarmowego. Dorośli uczuleni na gluten także mogą pokonać alergię, jednak trwa to dłużej, a objawy częściej dotyczą układu pokarmowego i oddechowego.

Uczulenie na gluten: objawy

Objawy uczulenia na gluten w przypadku alergii na pszenicę są podobne do objawów towarzyszących celiakii i nadwrażliwości na gluten (NNG). Alergia na gluten powoduje m.in.: objawy ze strony:

• układu pokarmowego – nieżyt nosa, zapalenie gardła, kaszel, astmę, duszności;
• układu pokarmowego – biegunka, ból brzucha, wymioty;
• zmiany skórne – pokrzywkę, obrzęki, atopowe zapalenie skóry.

W przypadku silnego uczulenia na pszenicę, może dojść nawet do zagrażającego życiu wstrząsu anafilaktycznego.

Alergia na gluten u niemowląt i dzieci

Alergie pokarmowe w pierwszych latach życia nie należą do rzadkości. Niemowlęta i małe dzieci mają jeszcze niedojrzały układ odpornościowy, co sprawia, że zdarza mu się nadmiernie reagować na spożywane substancje. W okresie rozszerzania diety rodzice z niepokojem obserwują swoje dzieci w poszukiwaniu objawów skórnych (wysypki, czerwone plamy) czy ze strony układu pokarmowego (ulewanie, wodniste stolce).

Wśród najczęściej uczulających niemowlęta produktów wymienia się białko mleka krowiego, jajko kurze oraz właśnie gluten. Ten ostatni jest odpowiedzialny za 10-25 proc. przypadków dolegliwości alergicznych u dzieci. Objawy uczulenia na gluten u niemowląt i dzieci zwykle dotyczą skóry. Mogą wystąpić atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, zaczerwienione policzki u niemowlaka. Objawy z układów pokarmowego i oddechowego w przypadku uczulenia na gluten u niemowląt i dzieci są rzadsze. Wystarczy niewielka ilość glutenu, żeby dziecko zareagowało uczuleniem. Dobra wiadomość jest taka, że alergia na gluten u dzieci mija z wiekiem, gorsza taka, że trwa to dłużej niż w przypadku uczulenia na mleko czy jaja. Około 50 proc. dzieci uczulonych na gluten nabędzie tolerancję na to białko do 8 roku życia, 2/3 z nich do 12 urodzin. W przypadku ciężkiej alergii na gluten, z reakcjami w postaci wstrząsu anafilaktycznego, uczulenie może pozostać do dorosłości.

Diagnozowanie alergii na gluten

Aby postawić diagnozę IgE-zależnej alergii na gluten, lekarz musi rozróżnić między uczuleniem na pszenicę (reakcją układu immunologicznego) a celiakią lub NNG. W tym celu przeprowadza z pacjentem wywiad, zaleca doustną próbę eliminacji i prowokacji oraz testy alergiczne z krwi (oznaczenie stężenia swoistych przeciwciał IgE) i/lub skórne testy punktowe. Powinien także wykluczyć celiakię poprzez odpowiednie badania (m.in. serologiczne, anty-TG2).

Leczenie uczulenia na gluten

Leczenie alergii na gluten wymaga ścisłego przestrzegania diety bezglutenowej. W odróżnieniu od celiakii uczulenie na gluten może minąć, jeśli chory będzie stosował rygorystycznie eliminację glutenu z diety. Objawy u dziecka mogą pojawić się nawet po kontakcie z ciastoliną czy kosmetykami – one też mogą zawierać pszenicę.

Nie wolno bagatelizować stwierdzonego uczulenia na gluten. Nieleczona alergia na pszenicę może doprowadzić do uszkodzenia błony śluzowej jelit.

Alergia na gluten: dieta

Przy diagnozie alergii na gluten chory musi zrezygnować z jedzenia zbóż zawierających to białko, m.in. pszenicy, żyta, owsu, jęczmienia. W praktyce oznacza to rezygnację m.in. z:

• pieczywa (poza bezglutenowym)
• kaszy manny, jęczmiennej, perłowej, kuskusu, pęczaku
• makaronu pszennego i żytniego.

Wiele innych produktów może zawierać w składzie gluten, dlatego w przypadku uczulenia na to białko należy uważnie czytać etykiety. Może się bowiem zdarzyć, że gluten znajdzie się np. w proszku do pieczenia, słodyczach, piwie, a nawet w wędlinie, parówkach i produktach mlecznych. Bezglutenowe produkty mogą mieć na opakowaniu znak przekreślonego kłosa – ten symbol oznacza, że mogą go bezpiecznie spożywać nawet osoby chorujące na celiakię.

źródła: mp.pl, strefaalergii.pl, bezgluten.pl, celiakia.pl, acaai.org