Materiał prasowy

Alergie pokarmowe dotyczą nawet 40% populacji całego świata. W tym 6-8% stanowią alergie niemowląt i dzieci do 3 roku życia. Aby zmniejszyć odsetek tych chorób, należy już od pierwszych dni życia zadbać o prawidłową dietę maleństwa i o zasiedlenie jego jelit przez prawidłowe bakterie.

REKLAMA
Czym jest alergia pokarmowa?
Alergia pokarmowa u dzieci jest nadmierną reakcją organizmu na spożywany pokarm. Wiąże się z niewłaściwą odpowiedzią układu immunologicznego na cząsteczkę jedzenia, którą organizm traktuje jak wroga. Pierwszy kontakt z alergenem skutkuje uczuleniem oraz wytworzeniem alergenowo-swoistych przeciwciał immunoglobuliny E (asIgE) lub też tzw. limfocytów uczulonych. Kolejny kontakt z substancją uczulającą prowadzi już do reakcji alergicznej i wystąpienia objawów chorobowych.
Więcej informacji na temat przyczyn alergii pokarmowych znajdziesz także na stronie www.zdrowystartwprzyszlosc.pl.
Typy alergii pokarmowych
Zgodnie z klasyfikacją Europejskiej Akademii Alergii i Immunologii Klinicznej wyróżniamy dwa typy alergii pokarmowych: IgE zależną (wczesną) lub IgE niezależną, zwaną utajoną.
Reakcja IgE zależna to taka, w której reakcja na spożyty alergen następuje w przeciągu kilku do kilkudziesięciu minut i objawia się w postaci wysypki, rumienia, duszności, a także wstrząsu anafilaktycznego. Ta forma alergii występuje najczęściej u osób ze szczególną predyspozycją genetyczną, u których przy zetknięciu z nieszkodliwym dla większości ludzi produktem spożywczym, następuje wytwarzanie przeciwciał humoralnych klasy IgE. Co dla innych jest neutralne, dla osób z alergią IgE zależną jest chorobotwórczym alergenem.
Reakcja IgE niezależna nazywana jest utajoną alergią pokarmową, która następuje z dużym opóźnieniem po spożyciu uczulającego pokarmu. Czas, w którym się przejawia to nawet kilkadziesiąt godzin po zetknięciu się z alergenem. Dlatego najczęściej mylona jest z nietolerancją pokarmową, gdyż nie daje natychmiastowych i charakterystycznych dla alergii objawów.
Mechanizm powstawania alergii pokarmowej
Mechanizm powstawania alergii pokarmowej typu I (zależnego od IgE) polega na tym, że komórki tuczne znajdujące się w dużych ilościach w żołądku i jelitach uwalniają mediatory, które dają początek zapaleniu alergicznemu. Najbardziej znanym z tych mediatorów jest histamina, która powoduje szereg niekorzystnych działań w organizmie m.in. wpływa na wzrost przepuszczalności naczyń włosowatych, jak również przyczynia się do pojawienia obrzęków. Innymi mediatorami wydzielanymi przez komórki tuczne są: adenozyna, prostaglandyny, serotonina, leukotrieny, tromboksan, czynniki chemotaktyczne dla eozynofilów i neutrofilów. Wyzwalanie tych mediatorów przez mastocyty (komórki tuczne) oraz gwałtowne uwolnienie przez nie ziarnistości powoduje, że w przewodzie pokarmowym dochodzi do głębokich zmian. Przede wszystkim zwiększa się ilość śluzu. Dochodzi również do większej przepuszczalności nabłonka, jak również zwiększenia perystaltyki jelit, która skutkuje biegunkami. Pojawia się ból, czasem wymioty. W momencie, gdy chory narażony jest cały czas na kontakt z alergenem, dochodzi do rozwoju przewlekłego stanu zapalnego, który skutkuje naciekiem komórkowym błon śluzowych.
Objawy alergii pokarmowej
Objawy ze strony układu pokarmowego adu pokarmowego
Alergia pokarmowa u niemowląt i dzieci może przejawiać się jako ulewanie, biegunka, wymioty lub zaparcia. Dość często w stolcu znajduje się też krew utajona, którą można wykryć w badaniu laboratoryjnym. Stan zapalny w błonie śluzowej jelita spowodowany przez reakcję alergiczną upośledza ponadto trawienie oraz wchłanianie laktozy. Prowadzi to do wtórnej nietolerancji tego cukru. Nietolerancja ta zaburza z kolei trawienie i powoduje, że u dziecka pojawia się biegunka fermentacyjna oraz kolka jelitowa spowodowana przez nadmierną ilość gazów.
Oprócz typowych objawów ze strony układu pokarmowego, reakcja alergiczna może prowadzić również do cięższych chorób tego układu, czyli do: choroby refluksowej przełyku, eozynofilowego zapalenia przełyku, alergicznego zapalenia jelita cienkiego, zapalenia jelita grubego oraz odbytnicy, ostrego zapalenia żołądka.
Zmiany skórne
Alergia pokarmowa u dzieci może manifestować się w postaci suchej i szorstkiej skóry, pokrzywki, wysypek alergicznych, rumieni, obrzęku naczynioruchowego. Jej objawem jest też wyprysk atopowy, czy nawracające aftowe zapalenia jamy ustnej.
Objawy ze strony układu oddechowego
Reakcja zapalna na alergen może przypominać zmiany zapalne, jakie występują w organizmie po infekcjach. Należą do nich: chrypka, nieżyt nosa, łzawienie oczu, obrzęk krtani, kaszel, a w ciężkich przypadkach nawet duszność oraz skurcz oskrzeli.
Miejscowe reakcje w jamie ustnej (anafilaksja miejscowa jamy ustnej)
Objawy miejscowej reakcji jamy ustnej występują już po kilku minutach od zetknięcia się z uczulającym pokarmem. Pojawia się wówczas świąd, obrzęk, wykwity lub grudki w obrębie jamy ustnej. Może pojawić się również obrzęk przełyku, który skutkować będzie trudnością w przełykaniu, jak również chrypka spowodowana przez obrzęk głośni.
Wstrząs anafilaktyczny uogólniony
Anafilaksja jest to gwałtowna reakcja organizmu na kontakt z alergenem. Wywołuje ją mechanizm immunologiczny IgE-zależny, który prowadzi do uwolnienia mediatorów z komórek tucznych tkankowych, jak również bazofilów z krwi obwodowej. Reakcja na spożycie niewłaściwego pokarmu jest natychmiastowa, a jej przebieg bardzo burzliwy. Zwykle pojawia się przyspieszenie tętna i spadek ciśnienia, silny ból brzucha, oddawanie luźnego stolca, napadowy ból głowy, ostra pokrzywka, obrzęk jamy ustnej i gardła. Spadek ciśnienia prowadzić może do utraty przytomności oraz do zaburzeń oddychania. Ten szybki, czasem prowadzący do śmierci, objaw wyzwalany jest najczęściej przez: orzeszki ziemne, seler, białko jajka kurzego, ziarno sezamu, ryby, skorupiaki, przyprawy.
Przyczyny alergii pokarmowej
Przyczyną powstania alergii pokarmowej mogą być zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Oznacza to, że jeśli rodzice są alergikami, to z dużym prawdopodobieństwem, dziecko też nim będzie. Prawdopodobieństwo wystąpienia alergii u dziecka można sprawdzić dzięki prostemu Kalkulatorowi alergii. Ponadto czynnikami sprzyjającymi ujawnieniu się alergii w wieku niemowlęcym są: niedojrzałość układu immunologicznego, a w tym niedojrzałość barier ochronnych w jelicie, jak również niedobór sIgA. Wydzielnicza SIgA odgrywa bardzo dużą rolę w ochronie błon śluzowych, hamuje bowiem mechanizmy, które mogłyby prowadzić do powstania alergii pokarmowej. Alergia pokarmowa u niemowląt może wynikać również z niedożywienia.
Profilaktyka alergii pokarmowej
Profilaktyka alergii dotyczy przede wszystkim niemowląt oraz dzieci z grupy ryzyka. Jeżeli rodzice są alergikami i istnieje prawdopodobieństwo, że alergia może ujawnić się także u dziecka, od pierwszych dni życia, a dokładnie już od porodu, zwraca się uwagę na to, co je dziecko i w jaki sposób kształtuje się jego mikroflora jelitowa. Ryzyko alergii pokarmowej u niemowląt może być ograniczone, jeśli dziecko już podczas porodu otrzyma odpowiednią dawkę dobroczynnych bakterii. A może je otrzymać tylko wtedy, kiedy jest rodzone naturalnymi siłami i przeciska się przez kanał rodny kobiety. Jak podają badania, dzieci, które były rodzone siłami natury, są skolonizowane przez Lactobacillus i inne gatunki dobrych bakterii. Z kolei noworodki rodzone przez cesarskie cięcie mają w sobie więcej „złych” szpitalnych bakterii. W związku z tym, u dzieci rodzonych przez cesarskie cięcie, odnotowuje się wyższy odsetek astmy, alergii, czy chorób autoimmunologicznych.
Kolejną istotną sprawą w zapobieganiu alergii jest pierwszy pokarm dziecka, którym powinno być mleko matki. Zawiera ono wszystkie niezbędne składniki do tego, by odżywić dziecko, a przy okazji zawiera w sobie bakterie Lactobacillus, które zasiedlają układ pokarmowy dziecka i w ten sposób wspomagają jego odporność. W jego skład wchodzą także oligosacharydy mleka kobiecego (HMO), które mogą obniżać ryzyko alergii.
Nie każda matka może jednak karmić dziecko samodzielnie. Zdarzają się różnego rodzaju choroby ujawniające się tuż po porodzie, które uniemożliwiają kobiecie naturalne karmienie. Czasem jest to jedynie niewystarczająca ilość pokarmu produkowana przez organizm matki, która skłania ją po sięgnięcie po mleko modyfikowane. Jeśli tak się dzieje, warto sięgnąć po taki rodzaj mleka, który będzie przy okazji obniżał ryzyko wystąpienia alergii. Białko mleka krowiego bardzo często uczula dziecko, gdyż zawiera w sobie aż 40 potencjalnie alergizujących białek. Mleko następne przeznaczone dla niemowląt z grupy ryzyka alergii zawiera białko poddane procesowi hydrolizy – to tzw. mleka HA. Hydroliza rozbija białka mleka na mniejsze cząsteczki. W związku z tym, u dzieci, u których wywiad rodzinny wskazuje na potencjalne obciążenie alergią, powinno się stosować właśnie mleka modyfikowane typu HA o potwierdzonej klinicznie skuteczności.
A co ze starszymi dziećmi? Aby alergia pokarmowa u dzieci jedzących już normalne pokarmy była mniej prawdopodobna, nie należy ograniczać ich diety, wykluczając z niej pokarmy potencjalnie uczulające. Nie ochroni ich to przed alergią, a zmniejszy różnorodność jadłospisu, co może prowadzić do niedoborów ważnych składników odżywczych.
Źródła:
l Gastroeneterologia w praktyce, pod red. A. Gabryelewicza, Warszawa 2002, s. 306-307
l K. Popińska, A. Stolarczyk, J. Socha, Alergia pokarmowa u dzieci- profilaktyka i leczenie, „Przewodnik lekarski” 2002, vol. 5, nr 7, s. 78-82
l R. Chutkan, Dobre bakterie, Łódź 2016, s. 26
l T. Małaczyńska, Leczenie dietetyczne dzieci z alergią na białka mleka krowiego, „Alergia, Astma, Immunologia” 2015, nr 20 (1), s. 24-34
l Szkoła przetrwania dla alergika. Superporadnik nr 1, Warszawa 2017, s. 92-93