Dziś Noc Kupały, czyli najkrótsza noc w roku. Opowiedz dzieciom, dlaczego jest magiczna

• Noc Kupały to najkrótsza noc w roku. Jej tradycje sięgają czasów prasłowiańskich, warto opowiedzieć o nim dzieciom.
• Zgodnie z tradycją w Noc Kupały panny puszczają własnoręcznie przygotowane wianki w dół rzeki. Młodzieniec, który złapie dany wianek, miał zostać mężem właścicielki stroika.
• Obrzędy związane z Nocą Kupały wiązały się także z ogniem. Na pagórkach i wzniesieniach rozpalano ogniska, wokół których tańczono. Nieraz przeskakiwano przez ogień.

Noc Kupały: historia

Noc Kupały to słowiańskie święto związane z letnim przesileniem Słońca i najkrótszą nocą w roku. Obchodzone je na cześć Słońca, które symbolizuje ogień, i Księżyca, któremu oddaje się cześć poprzez wodę. Warto opowiedzieć dzieciom o historii tego święta, bo to część słowiańskiej spuścizny kulturowej. W zależności do regionu Polski, Noc Kupały jest znana także jako Sobótka i Palinocka. Jej obchody sięgają czasów prasłowiańskich, więc jest to święto pogańskie. Później, po przyjęciu chrześcijaństwa, Noc Kupały zastąpiono Nocą Świętojańską, obchodzoną w wigilię Św. Jana, czyli w nocy z 23 na 24 czerwca.

Noc Kupały jest świętem ściśle związanym z urodzajem, płodnością i... miłością, dlatego znana jest także pod nazwą "słowiańskie walentynki". Słowianie obchodzili najkrótszą noc w roku w wyjątkowy sposób, by zapewnić sobie urodzaj i powodzenie w miłości.

Symbolika Nocy Kupały

Mówi się, że Noc Kupały to przede wszystkim święto młodych kobiet. W tę magiczną noc dziewczęta brały udział w szczególnych obrządkach, które miały wskazać im ukochanego. Wykorzystywano do tego ręcznie robione z ziół wianki, czyli uniwersalny symbol dziewictwa. Dziewczęta wplatały w nie zapalone świeczki i po zmierzchu puszczały na wodzie w dół rzeki. Tam na nadpływające wianki czekali chłopcy, którzy mieli za zadanie przechwycenie płynących stroików. Później ze swoją "zdobyczą" wracali do wsi, by dowiedzieć się, która z panien przygotowała dany wianek. Ona miała być "tą jedyną", przyszłą żoną młodzieńca.

Jednak ten obrządek nie zawsze kończył się happy-endem dla panien, biorących udział w obchodach Nocy Kupały. Gdy światełko podczas przeprawy przez rzekę zgasło, miało zwiastować to staropanieństwo. Z kolei jeśli wianek nie płynął prosto, tylko zaplątał się po drodze w nabrzeżne rośliny, oznaczało to, że jego właścicielka poczeka z zamążpójściem. Jednak najgorszą wróżbą było wywrócenie się lub zatopienie wianka: mówiło się, że to zwiastuje dziewczynie przedwczesną śmierć.

Połączona przez wianek para mogła udać się, bez obrazy obyczajowości, na nocną wycieczkę do lasu. Tam młodzi mogli poszukać magicznej paproci. Jak wierzono, ta kwitnie tylko w Noc Kupały i świeci pięknym blaskiem. Jej znalezienie miało gwarantować urodzaj, płodność i dostatnie życie. Paproć ta była związana z wieloma słowiańskimi legendami.

Ognisko w Noc Kupały

Ale poza wodnymi miłosnymi wróżbami, Noc Kupały skupiała się przecież wokół ognia, kolejnego symbolu tego pogańskiego święta. W najkrótszą noc w roku, na wszelkiego rodzaju pagórkach, górach i szczytach, rozpalano obrzędowe ogniska. Z reguły były one dosyć duże, bo podstawową zasadą ich rozpalania było to, by były doskonale widoczne dla wszystkich zebranych osób.

Zgromadzeni tańczyli wokół ogniska i przez nie przeskakiwali. Gdy zakochana para przeskoczyła razem przez ogień, uznawano, że byli już "po słowie" i wkrótce będą małżeństwem. Z kolei dym z ognia miał gwarantować dobrą pogodę w czasie żniw.

Noc Kupały: zakaz pływania

Wierzono, że przed Nocą Kupały nie można pływać w rzekach i stawać. Wiązało się to z rusałkami, utopcami i innymi potworami, które mogły czaić się w wodzie. Po obrzędach święta ich moce miały słabnąć, a w tym czasie kąpiel nie tylko była dopuszczalna, ale też zalecana. Miała przynieść witalność.

W późniejszym okresie, gdy Noc Kupały zastąpiła Noc Świętojańska, zakaz kąpieli połączono ze święceniem wody przez św. Jana. Ten rytuał miał przeganiać złe moce.

Gdzie obchodzono Noc Kupały?

Noc Kupały, w podobny sposób, świętowano w Polsce, na Białorusi, w Rosji i w Ukrainie, w której obchody przypadają na 3 lipca. W Ukrainie Noc Kupały nazywana jest świętem nocy Iwana-Kupała.

Święto, choć w innej formie, występowało także m.in. na Łotwie, w Estonii, Finlandii, w Niemczech, Skandynawii Francji i Irlandii. Pokazuje to, że najkrótsza noc w roku była traktowana w wyjątkowy sposób i miała niezwykłe znaczenie dla wielu kultur.

Będziecie dziś świętować z dziećmi?