Wiele się zmieni w polskich szkołach podstawowych i ponadpodstawowych od września 2024 r. Do konsultacji publicznych trafiły właśnie dwa projekty zmian podstawy programowej. Zgodnie z nimi podstawa programowa 18 przedmiotów szkolnych ma zostać odchudzona o ok. 20 procent. Zmian nie przewidziano natomiast w programie nauczania w klasach 1-3 szkoły podstawowej. Wiadomo już także, co ma się zmienić w kanonie lektur szkolnych.

Nowa lista lektur w szkole podstawowej

Lektury uzupełniające w szkole podstawowej

W klasach 4-8 szkół podstawowych na liście lektur uzupełniających pojawią się współczesne książki:

• Raquel Jaramillo Palacio "Cudowny chłopak"
• Katherine Paterson "Most do Terabithii"
• Sara Pennypacker "Pax"
• Rick Riordan "Percy Jackson i bogowie olimpijscy"
• Marcin Szczygielski "Teatr Niewidzialnych Dzieci" i "Arka Czasu"
• Danuta Wawiłow, Natalia Usenko "Wierzbowa 13. Opowieści z Wierzbowej 13".

Lista lektur uzupełniających dla klas 4-8 liczy 56 książek, dopuszczone są też inne utwory. W każdym roku szkolnym uczniowie klas 4-6 obowiązkowo będą musieli przeczytać przynajmniej dwie lektury uzupełniające wybrane przez nauczyciela lub zaproponowane przez uczniów, w klasach 7 i 8 – jedną.

Lektury obowiązkowe (szkoła podstawowa)

Na liście lektur obowiązkowych w klasach 4-6 szkoły podstawowej pozostaną m.in.:

• Jan Brzechwa "Akademia Pana Kleksa"
• Janusz Christa "Kajko i Kokosz. Szkoła latania"
• C.S. Lewis "Opowieści z Narnii. Lew, czarownica i stara szafa" 
• Ferenc Molnár "Chłopcy z Placu Broni"
• J.R.R. Tolkien "Hobbit, czyli tam i z powrotem"
• René Goscinny i Jean-Jacques Sempé "Mikołajek" (wybór opowiadań)
• Ignacy Krasicki "Bajki" (wybrane utwory)
• Henryk Sienkiewicz "W pustyni i w puszczy" (wybrane fragmenty)
• Adam Mickiewicz "Pani Twardowska"
• Adam Mickiewicz "Pan Tadeusz" (wybrane fragmenty)
• Bolesław Prus "Katarynka"
• Józef Wybicki "Mazurek Dąbrowskiego" 
• wybrane mity greckie, fragmenty Biblii, wybrane podania i legendy polskie, wybrane baśnie polskie i europejskie, wybrane pieśni patriotyczne
• wybrane wiersze Jana Brzechwy, Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego, Anny Kamieńskiej, Joanny Kulmowej, Adama Mickiewicza, Juliusza Słowackiego, Leopolda Staffa, Juliana Tuwima, Jana Twardowskiego.

W klasach 7-8 uczniowie nadal będą obowiązkowo czytać następujące lektury:

• Charles Dickens "Opowieść wigilijna"
• Aleksander Fredro "Zemsta"
• Aleksander Kamiński "Kamienie na szaniec"
• Adam Mickiewicz "Dziady" (cz. II)
• Antoine de Saint-Exupéry "Mały Książę" 
• Henryk Sienkiewicz "Quo vadis"
• Juliusz Słowacki "Balladyna"
• Jan Kochanowski: wybór fraszek, wybrana pieśń, treny VII i VIII, 
• Adam Mickiewicz: "Reduta Ordona" i "Świtezianka", wybrany utwór z cyklu "Sonety krymskie", księgi: I, II, IV, X, XI, XII "Pana Tadeusza"
• Sławomir Mrożek "Artysta"
• Henryk Sienkiewicz "Latarnik"
• wybrane wiersze poetów wskazanych w klasach 4-6, oraz wybrane wiersze: Zbigniewa Herberta, Czesława Miłosza, Tadeusza Różewicza, Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Stanisława Barańczaka, Cypriana Kamila Norwida, Bolesława Leśmiana, Wisławy Szymborskiej, Kazimierza Wierzyńskiego i aforyzmy Stanisława Jerzego Leca.

Na egzaminie ósmoklasisty nie będzie już obowiązywać znajomość treści krótkich utworów literackich poznawanych w całości, utworów literackich poznawanych we fragmentach i utworów poetyckich dla klas 4-6.

Co wykreślono z listy lektur obowiązkowych w szkole podstawowej?

Z kanonu lektur szkolnych w klasach 4-6 usunięto m.in.:

• "W pamiętniku Zofii Bobrówny" Juliusza Słowackiego
• mit o Orfeuszu i Eurydyce
• przypowieść ewangeliczną o pannach roztropnych
• "Powrót taty" Adama Mickiewicza.

W klasach 7 i 8 z listy lektur obowiązkowych wykreślono:

• "Żonę modną" Ignacego Krasickiego
• "Śmierć Pułkownika" Adama Mickiewicza
• tren I i V Jana Kochanowskiego
• "Syzyfowe prace" Stefana Żeromskiego
• "Tędy i owędy" Melchiora Wańkowicza
• wiersze Mariana Hemara, Jarosława Marka Rymkiewicza, Jana Lechonia, Jerzego Lieberta i fraszki Jana Sztaudyngera.

Nowa lista lektur w liceach i technikach

Lektury uzupełniające (licea i technika)

W liceach i technikach obowiązkowo trzeba przeczytać przynajmniej jeden utwór z listy lektur uzupełniających. Nowościami na tej liście są:

• Stanisław Lem "Solaris"
• Wiesław Myśliwski "Traktat o łuskaniu fasoli"
• Olga Tokarczuk "Prawiek i inne czasy", "Bieguni", "Opowiadania bizarne"
• Petra Dvorzakova "Wrony"
• Sigrídur Hagalin Bjoernsdottir "Wyspa"
• Paweł Huelle "Castorp" i "Śpiewaj ogrody"
• Toshikazu Kawaguchi "Zanim wystygnie kawa"
• Cixin Liu "Wspomnienie o przeszłości Ziemi" (tom I "Problem trzech ciał")
• Tomasz Różycki "Dwanaście stacji"
• Andrzej Stasiuk "Jadąc do Babadag"
• Mariusz Szczygieł "Nie ma"
• Monika Sznajderman "Pusty las"
• Dorota Terakowska "Poczwarka"
• Marcin Wicha "Rzeczy, których nie wyrzuciłem".

Do lektur uzupełniających z lektur obowiązkowych z poziomu podstawowego na rozszerzony przeniesiono: "Romea i Julię" Williama Szekspira, fragmenty "Drogi donikąd" Józefa Mackiewicza, "Madame" Antoniego Libery.

Co wykreślono z listy lektur w szkole średniej?

Na poziomie podstawowym uczniowie nie będą już musieli czytać dotychczas obowiązkowych:

• fragmentów "Kwiatków świętego Franciszka z Asyżu"
• fragmentów "Kroniki polskiej" Galla Anonima
• fragmentów "Kazań sejmowych" Piotra Skargi
• wierszy Jana Andrzeja Morsztyna
• fragmentów "Pamiętników" Jana Chryzostoma Paska
• wyboru sielanek i liryki religijnej Franciszka Karpińskiego
• "Konrada Wallenroda" Adama Mickiewicza
• "Z legend dawnego Egiptu" Bolesława Prusa
• "Rozdziobią nas kruki, wrony..." Stefana Żeromskiego
• "Ludzi, którzy szli" Tadeusza Borowskiego
• wierszy Tadeusza Gajcego, Stanisława Balińskiego, Kazimiery Iłłakowiczówny, wierszy z tomu "Ocalenie" Czesława Miłosza
• tekstów Kabaretu Starszych Panów i utworów Ewy Demarczyk.

Z kolei fragmenty "Odysei" Homera, "Nie-Boska Komedia" Zygmunta Krasińskiego, wiersze Jarosława Marka Rymkiewicza i "Katedra" (z "W kraju niewiernych") Jacka Dukaja zostały przeniesione z poziomu podstawowego na rozszerzony. 

Na poziomie rozszerzonym uczniowie liceów i techników nie będą musieli czytać dotychczas obowiązkowych lektur:

• "Chmur" Arystofanesa
• fragmentów "Eneidy" Wergiliusza, "Wyznań" św. Augustyna, "Summy teologicznej" św. Tomasza z Akwinu, "Prób" Michela de Montaigne'a, "Czarnych kwiatów" i "Promethidionu" Cypriana Kamila Norwida
• "Lilli Wenedy" Juliusza Słowackiego
• "Nocy listopadowej" Stanisława Wyspiańskiego.

Z listy lektur uzupełniających wykreślono m.in.:

• "Kronikę Książąt Polskich" opracowaną przez Jerzego Wojtczaka-Szyszkowskiego
• fragmenty "Historyi o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" Mikołaja z Wilkowiecka
• "Psalmodię polską" Wespazjana Kochowskiego
• utwory Stanisława Trembeckiego
• wiersze Marii Konopnickiej, Anny Świrszczyńskiej, Anny Kamieńskiej, Julii Hartwig, Stanisława Grochowiaka, Ryszarda Krynickiego, Edwarda Stachury i Adama Zagajewskiego.

źródło: samorzad.pap.pl