"Wiem, że to błąd, ale inaczej nie potrafię". Kim są narkomani miłości?

Psychologowie na podstawie kryterium diagnostycznych uzależnienie emocjonalne definiują, jako chorobę. Substancją uzależniającą jest tutaj drugi człowiek i uczucia m. in. miłość, bliskość, troska, poczucie bezpieczeństwa. Przez terapeutów określane jest jako reakcja obronna, ucieczka, potwierdzenie braku samodzielności.

Cechy charakterystyczne uzależnienia emocjonalnego zostały sklasyfikowane przez Giddensa. Wymienia on trzy grupy cech, które jednocześnie ułatwiają diagnozowanie. Są to:

1. Upojenie – uzależniony emocjonalnie w relacjach z partnerem, który jest mu niezbędny do dobrego samopoczucia, doświadcza stanu podobnego do upojenia.

2. Dawka – uzależniony potrzebuje coraz większych "dawek" obecności i spędzania czasu z partnerem. Istnieje tylko wtedy, gdy jest przy nim. Myślenie o nim nie wystarcza, potrzebuje nieustannych i dotykalnych dowodów przywiązania, wciąż musi słyszeć, jak jest ważny.

3. Utrata własnego "ja" – w uzależnieniu emocjonalnym istnieje również niebezpieczeństwo utraty tożsamości, zdolności krytycznej oceny samego siebie i drugiej osoby. Poczuciu utraty tożsamości towarzyszą wstyd i wyrzuty sumienia.

Rodzic raz był, a raz nie. Może był obecny fizycznie, ale nie dało się przewidzieć, czy akurat będzie wspierający czy nieprzyjemny. Może nie oddał do domu dziecka, ale po cichu unikał opieki, podrzucając dziecko do babci i dziadka. Może nie bił, ale był agresywny w słowach. Wywołało to w dziecku zupełną dezorientację. Historie wczesnych strat, rozstań, zniknięć, śmierci są najczęstszą przyczyną poczucia, że nie jestem wart/a miłości, więc walczę o bliskość i akceptację, najmocniej jak umiem.

Więzi z dorosłym opiekunem są tutaj kluczowe z kilku powodów. Po pierwsze budują bezpieczeństwo, swój obraz świata i własnej osoby. Po drugie dają sygnał czy dziecko może czuć się ważne lub przeciwnie – niepotrzebne. Jeśli dorosły raz jest, a raz nie, raz obwinia, a innym razem przeprasza, dziecko czuje niepokój. Rośnie z myślą, że taka niedoskonała miłość dorosłego, to jego wina. Pojawiają się w nim wątpliwości. Tata późno wraca do domu, bo nie jestem wystarczająco dobry. Mama ma zły nastrój, bo musiała się mną zajmować. Widocznie czegoś mi brak, że nie można mnie kochać.

Każdy z nas potrzebuje w życiu czegoś stałego. Dziecko tym bardziej potrzebuje stabilności. Gdy jej dostać nie może, próbuje wychwycić sygnały, które pozwolą mu zrozumieć, czemu tak jest. To pozwoli mu przewidzieć lub psychicznie się nastawić, by to, co się stanie, bolało jak najmniej.

Najbardziej typową, jest zamiana obrazu rodzica na złego. Zaczyna myśleć: "Nienawidzę jej/jego". Chce nienawidzić właśnie dlatego, że rozpaczliwie tej osoby potrzebuje, a nie chce potrzebować tego, czego nie może dostać. Z czasem dziecko nienawidzi siebie samego. Zaczyna uważać, że nie jest wystarczająco dobre. Dorasta w przekonaniu, że zasługują raczej na coś złego i za chwilę to coś złego sobie zafunduje.

Inną metodą radzenia sobie nieprzewidywalnością i zmiennością ważnych osób jest prowokowanie odrzucenia. Chce miłości, ale tak naprawdę nie wiem, czym ona naprawdę jest. Boję się tego tak bardzo, że idę pod wiatr. Miłość kojarzą z bólem, zawodem, czymś niestałym. Jeśli twierdzą, że odrzucenie i rozczarowanie i tak przyjdą, to chcę spowodować, by stało się to wtedy, kiedy oni tego "zechcą". To daje jakieś pozorne poczucie kontroli.

Takie osoby sięgają nie tylko po ekstremalne przygody, ale też po przygodny seks, tatuują ciała, okaleczają ciało, robią coś, co pozwoli rozładować wzbudzone uczucia. Robią to, by wreszcie coś się stało, zmieniło, rozwiązało. Te doświadczenia z dzieciństwa odzywają się na każdym kroku.

Pierwszym krokiem do wyjścia z emocjonalnego uzależnienia jest zbudowanie w sobie emocjonalnego wskaźnika, czegoś, co zadziała jak kompas. Będzie działał w głowie i sercu i stanie się punktem odniesienia. Będzie to stały punkt – zamiast zewnętrznego punktu odniesienia w partnerze. To bardzo trudny proces, ale możliwy do przejścia.

Potem zaczyna dostrzegać, że jej mężczyźni byli i obecni też są emocjonalnie poturbowani, że są tzn. "unikającymi bliskości". Takich zwykle przyciąga osoba kochająca za bardzo. Im bardziej unikają, tym bardziej ona ich goni. Orientuje się, że coś tu jest nie tak zwykle w momencie, gdy pomimo starań, wysiłków, pomimo dania mu serca na dłoni oni ją opuszczają. Wtedy zdezorientowane kobiety zaczynają robić bilans i nierzadko trafiają do specjalisty, bo okazuje się, że ten schemat ktoś już opisał, że go się leczy, że takich związków jest wiele.

Paradoksalnie zachowuje się tak, że w końcu jest faktycznie porzucana, bo takie zachowanie obciąża partnera. Mężczyźni kobiet uzależnionych od kochania mówią mi często, że oni nie są w stanie sprostać tym oczekiwaniom, czują wielką presję, brakuje im powietrza. Uciekają np. w sporty ekstremalne, w pracę, w używki. Czują na sobie ciężar odpowiedzialności za czyjeś życie i szczęście i to ich przerasta. Zwłaszcza że przeważnie mężczyzna takiej kobiety sam ma też swoje schematy – unikania bliskości. Dynamika relacji jest zwykle taka – prosto to określając – swój ciągnie do swego, czyli, że osoby z deficytami przyciągają symetryczne deficyty.

Ona zaś widzi w nim księcia, bo zna dobrze to uczucie, gdy kogoś mocno kochała – ojca, a on był z kolei na przykład niedostępny emocjonalnie, wiecznie zapracowany, zimny. Nasze schematy opierają się na tym, czego nam zabrakło, na tym też, co nam dawali rodzice i w jakiej ilości. Jak matka daje za dużo miłości synowi, to on dla swojej żony będzie zimny, bo będzie się bal, że znowu go jakaś kobieta wchłonie. Jak ojciec daje córce mało ciepła, to ona będzie chciała zimnego, z nadzieją, że w końcu komuś stopnieje serce. I będzie się tak starać i starać, zawsze bez skutku.