• Borelioza to choroba przenoszona przede wszystkim przez kleszcze, która może być rozpoznana nawet kilka lat po zakażeniu.
• Borelioza może dawać nieoczywiste objawy. W wielu przypadkach pierwszym po ugryzieniu przez kleszcza jest rumień, ale objawy mogą też obejmować stawy, mięśnie, a nawet możliwe są zmiany neurologiczne.
• Boreliozę wywołują bakterie, dlatego leczenie boreliozy we wczesnej fazie polega na antybiotykoterapii.

Borelioza

Borelioza to choroba, którą powoduje bakteria spiralna Borrelia burgdorferi. Borelioza zwana też krętkowicą kleszczową i chorobą z Lyme jest wieloukładową chorobą zakaźną powodowaną przez krętki.

Najczęściej boreliozę przenoszą kleszcze (chociaż nie wszystkie rodzaje) i w taki sposób zazwyczaj zarażają się boreliozą ludzie - chorują na nią ci, których ugryzł zakażony kleszcz. Kleszcze bakterię borrelii mają w swoich jelitach, mogą więc zarazić człowieka lub zwierzę, jeśli wpuszczą do organizmu niebezpieczne substancje podczas ugryzienia.

Borelioza: objawy

Borelioza to choroba, która może dawać objawy nieoczywiste. Zaraz po ugryzieniu przez kleszcza i wyciągnięciu go, na skórze zazwyczaj pojawia się ślad po kleszczu. To zaczerwieniona plama, często z obrzękiem o średnicy ok. 5 cm. Jeśli plama powiększa się, mamy do czynienia z rumieniem wędrującym, który jest jednym z objawów boreliozy. Pierwszymi objawami, które wiążą się z boreliozą po ukąszeniu przez kleszcza, są też:

• gorączka
• bóle mięśni
• bóle stawów
• ból głowy
• osłabienie, zmęczenie

W kolejnych fazach choroby, borelioza może dawać objawy związane z zapaleniem i bólem stawów, problemy krążeniowe, bóle serca. W najbardziej zaawansowanej fazie występuje neuroborelioza, z którą związane są neurologiczne objawy choroby, np. stany depresyjne, problemy z koncentracją, apatia, kłopoty z koordynacją ruchową. Neuroborelioza może być w ukrytej fazie u człowieka nawet do kilku lat i dopiero po długim czasie od ugryzienia przez kleszcza dawać objawy.

Rumień jako oznaka boreliozy

Zaraz po ugryzieniu przez kleszcza i wyciągnięciu kleszcza z ciała, na skórze w ciągu 7 dni może pojawić się ślad po kleszczu, który jest normalnym odczynem jak po ukąszeniu np. przez komara. To zwykły ślad, który najczęściej znika po ok. 7 dniach. Jeśli jednak czerwony "placek" się powiększa, można stwierdzić, że mamy do czynienia z rumieniem po kleszczu, zwanym wędrującym, który jest pierwszym objawem boreliozy.

Rumień jest obrzękniętym śladem, ma owalny kształt i może uwidocznić się także na innych częściach ciała. Bywa, że rumień pojawia się dopiero po 28-30 dniach od ugryzienia, warto więc obserwować swoje ciało po ugryzieniu pajęczaka i wyjęciu kleszcza z ciała.

Bywa jednak, że nawet 40-50 proc. chorujących na boreliozę nie zauważa u siebie charakterystycznej zmiany skórnej. Dlatego też często borelioza diagnozowana jest bardzo późno, nawet po wielu latach, gdy jej objawy są już bardzo uciążliwe dla osoby chorującej.

Leczenie boreliozy

Borelioza to choroba, którą wywołują bakterie, więc leczenie boreliozy we wczesnej fazie oparte jest o podawanie antybiotyków. W przypadku bardziej zaawansowanego zarażenia, mimo terapii antybiotykami, skutki choroby mogą utrzymywać się dosyć długo m.in. zmęczenie, bóle stawowe i mięśniowe. W takich przypadkach potrzebne często jest leczenie wspomagające (często trwające kilka miesięcy) oraz rehabilitacja. By uchronić się przed kleszczami, najlepiej unikać miejsc ich występowania i się zabezpieczać przed ugryzieniami:

• ubierając się odpowiednio do lasu i na spacery
• unikając miejsc występowania kleszczy
• omijając wysokie trawy i liściaste miejsca
• stosując środki (repelenty) przeciw kleszczom i owadom
• sprawdzając swoje ciało po spacerze

Warto też się zaszczepić przeciw kleszczowemu zapaleniu mózgu, które jest chorobą, którą obok boreliozy mogą przenosić kleszcze. Szczepienie przeciw KZM zaleca się leśnikom, rolnikom, stacjonującemu wojsku, osobom zatrudnionym przy eksploatacji lasu, funkcjonariuszom straży pożarnej i granicznej.

Trzeba pamiętać, że może zaszczepić się również każdy, kto często przebywa na łonie przyrody, lubi zbierać grzyby, biega w terenie, wychodzi na spacery na łąki, pola i do lasu z psem itp. Szczepionka przeciw samym kleszczom niestety jeszcze nie istnieje.

Badania na boreliozę

W kierunku boreliozy można wykonać testy, które są miarodajne, dopiero gdy osoba ugryziona przez kleszcza ma niepokojące objawy, czyli rumień wędrujący i kolejne objawy opisywane powyżej. Można po wyciągnięciu kleszcza oddać go do laboratorium na badania, by sprawdzić, czy ten konkretny osobnik był zakażony bakterią borrelii (dotyczy to dorosłych osobników, ale też nimfy kleszcza).

Nawet jeśli wyniki badania kleszcza wyjdą pozytywne, nie oznacza to, że osoba ugryziona choruje na boreliozę. Dopiero wykonanie testu z krwi daje konkretną odpowiedź, czy ktoś choruje na boreliozę. By zrobić badania na boreliozę, lekarz musi zlecić test z krwi na przeciwciała bakterii Borrelia.

Na test na boreliozę może skierować lekarz specjalista chorób zakaźnych, ale też szereg innych specjalistów, bo borelioza może obejmować różne organy. Dlatego tez badanie w kierunku boreliozy często zlecają też neurologowie, okuliści, dermatolodzy.

Badania na boreliozę - jak odczytać wyniki?

W badaniu z krwi w kierunku boreliozy sprawdza się przeciwciała IgG/IgM, które oznaczają obecność bakterii w organizmie. Analiza laboratoryjna w teście na boreliozę obejmuje wykrywanie przeciwciał, które posiada osoba, która choruje lub chorowała na boreliozę i w jej organizmie znajdowały się bakterie Borrelia.

IgM to immunoglobulina M, czyli przeciwciała, które wytwarza nasz organizm przy kontakcie z bakterią borrelii. Natomiast IgG to immunoglobulina G, czyli przeciwciała biorące udział w odpowiedzi wtórnej. Test na boreliozę ma 2 etapy, w których standardem jest badanie metodą ELSA. W pierwszym sprawdza się IgM, a dopiero jeśli te wyjdą dodatnie, sprawdza się IgG. IgM jest wykrywalne 2-3 tygodnie od zakażenia, a jego maksymalny poziom jest ok. 6 tygodni po zakażeniu.

Jeśli borelioza nie jest podejrzewana, w organizmie zdrowego człowieka norma IgG wynosi 8–16 mg/ml. Jeśli ta norma jest przekroczona i wynik jest wyższy, można podejrzewać boreliozę i konieczne są dalsze badania zlecone przez lekarza chorób zakaźnych.