Dominika Lange
Listerioza to odzwierzęca choroba bakteryjna, którą wywołują pałeczki Listeria monocytogenes. O ile osoby z prawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym zazwyczaj przechodzą ją bezobjawowo, o tyle listerioza w ciąży może być niebezpieczna zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Listerioza w ciąży to obok toksoplazmozy jedna z najpoważniejszych chorób odzwierzęcych, które zagrażają zarówno przyszłej mamie, jak i dziecku. Listerioza może być przyczyną poronień, martwych urodzeń i przedwczesnych porodów. U dzieci, które urodzą się siłami natury w terminie, mimo wszystko może dojść m.in. do niewydolności wielu narządów, zapalenia płuc, powiększenia śledziony i wątroby oraz zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.
Do zarażenia dziecka może dojść na skutek przejścia pałeczek listeriozy przez łożysko lub drogą okołoporodową. Dlatego tak ważna jest wczesna diagnoza listeriozy w ciąży i wprowadzenie antybiotykoterapii, która zwiększy szansę na urodzenie zdrowego dziecka.
Ciężki przebieg listeriozy prowadzi do hospitalizacji. Listeria w ciąży może skutkować późniejszą bezpłodnością kobiety.
Ale skąd właściwie bierze się listerioza i jak można jej przeciwdziałać? Listerioza to zakaźna choroba, którą można zarazić się m.in. drogą pokarmową. Źródłem patogenów mogą być m.in. surowe warzywa, owoce, mięso, mleko, jajka, ale zdarzało się, że bakterie wykrywano także w serach. Ważne jest, żeby kobieta w ciąży unikała potraw, które opierają się na surowym mięsie, a warzywa i owoce, które spożywa, były dokładnie umyte lub sparzone wrzątkiem. To samo tyczy się jajek.
Wiele kobiet w ciąży w obawie przed listeriozą unika też pracy w ogrodzie. Warto pamiętać, że listerioza występuje powszechnie w glebie, wodzie i na roślinach, dlatego możliwe jest zarażenie się bakterią m.in. podczas przesadzania roślin i innych prac ogródkowych.
Inną drogą możliwego kontaktu z patogenami jest kontakt z zarażonym zwierzęciem. Mówi się, że w przypadku domowego pupila kontakt na zakażenie jest niewielki, jednak nie możemy z całą pewnością założyć, że nasz pies czy kot jest całkowicie zdrowy. By rozwiać wątpliwości, można przeprowadzić badania w kierunku listeriozy u zwierząt.
Podstawowa profilaktyka listeriozy w ciąży polega więc na unikaniu kontaktu z nieznanymi zwierzętami domowymi, dzikimi i gospodarskimi, wśród których są m.in. zarówno psy, koty, chomiki, owce, kozy, jak i ptaki. Jeśli mamy zwierzątko futerkowe w domu, przyszła mama powinna wstrzymać się lub zachować całkowitą ostrożność podczas takich czynności jak np. czyszczenie kociej kuwety. Należy pamiętać też o podstawowych zasadach higieny, takich jak dokładne mycie rąk po przyjściu do domu, kontakcie ze zwierzętami, wyjściu z toalety czy przed jedzeniem.
Listerioza rozwija się w czasie kilku godzin lub kilku dni od kontaktu z patogenem. U dorosłych osób ze sprawnym układem odpornościowym listerioza przebiega zazwyczaj bezobjawowo. U kobiet w ciąży, które są kilkanaście razy bardziej narażone na zachorowanie, mogą rozwinąć się objawy grypopodobne takie jak:
Trzeba pamiętać, że listerioza u kobiet w ciąży, niezależnie od nasilenia objawów, może doprowadzić do takich samych tragicznych konsekwencji dla noworodka.
Badania na listeriozę w ciąży rzadko są zalecane, ale można je przeprowadzić odpłatnie na własną rękę. Ich koszt to ok. 50 zł. Jak wykryć listeriozę w ciąży? Lekarze rozpoznają listeriozę na podstawie wywiadu klinicznego i badań diagnostycznych, które polegają na wyizolowaniu bakterii z krwi lub płynu mózgowo-rdzeniowego.