Urlop wychowawczy, a może krótszy etat? Sprawdź możliwości po urlopie rodzicielskim

• Urlop wychowawczy w 2024 roku przysługuje rodzicowi po zakończeniu urlopu rodzicielskiego. Do wykorzystania jest 36 miesięcy w nie więcej niż 5 częściach, do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat.
• Na urlopie wychowawczym w 2024 roku, podobnie jak w ubiegłych latach, zawieszone są prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy, oznacza to, że nie tylko nie otrzymasz wynagrodzenia za ten okres, ale też nie zostanie ci naliczony urlop.
• Po zajściu w kolejną ciążę urlop wychowawczy nie ustaje samoistnie, trzeba złożyć wniosek do pracodawcy o jego przerwanie.

Urlop wychowawczy 2024: zasady

Z urlopu wychowawczego w 2024 roku mogą skorzystać rodzice po zakończeniu urlopu rodzicielskiego. Urlop służy sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem. Pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu wychowawczego, a ten można wziąć maksymalnie w pięciu częściach, części ustala się na podstawie ilości wniosków.

Urlop wychowawczy w 2024 roku przysługuje każdemu rodzicowi, który przepracował minimum 6 miesięcy. Liczą się także okresy przepracowane na umowę o pracę u wcześniejszych pracodawców. Z urlopu wychowawczego, podobnie jak rodzicielskiego, mogą skorzystać zarówno matka, jak i ojciec dziecka, także równocześnie, jednak wtedy maksymalny czas jego trwania wynosi 18 miesięcy dla każdego z nich.

W czasie trwania urlopu wychowawczego prawa i obowiązki zarówno pracownika, jak i pracodawcy, zostają zawieszone, jednak po zakończeniu urlopu wychowawczego czas jego trwania wlicza się do stażu pracy.

Urlop wychowawczy w 2024 roku: ile trwa

Urlop wychowawczy może trwać maksymalnie 36 miesięcy. Maksymalny wymiar urlopu, jaki przysługuje jednemu z rodziców wynosi 35 miesięcy. Jeden miesiąc należy się drugiemu z rodziców i nie ma możliwości przeniesienia prawa do tego miesiąca.

Rodzic może wykorzystać pełne 36 miesięcy urlopu wychowawczego, jeżeli:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

W przypadku podstawowego urlopu wychowawczego można wykorzystać go maksymalnie do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat, w przypadku dodatkowych miesięcy naliczonych ze względu na niepełnosprawność dziecka ten czas można wydłużyć na wniosek pracownika maksymalnie do osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.

Czy urlop wychowawczy w 2024 roku jest płatny?

Urlop wychowawczy jest bezpłatny, nie jest też okresem składkowym, co znaczy, że pracodawca w tym czasie nie odłoży nic na emeryturę pracownika, który z niego korzysta. Jest to natomiast okres, który zalicza się do stażu pracy.

Od początku 2022 roku rodzice mogą liczyć na wsparcie finansowe w postaci 12 tys. na drugie i kolejne dziecko. Jednak to przysługuje niezależnie od urlopu wychowawczego.

Wniosek o urlop wychowawczy w 2024 roku

Wniosek o urlop wychowawczy należy złożyć u pracodawcy nie później niż na 21 dni przed jego planowanym rozpoczęciem. Jeśli termin nie został zachowany, pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu wychowawczego nie później niż w przeciągu 21 dni od jego złożenia.

Pracodawca nie może odmówić pracownikowi udzielenia urlopu wychowawczego.

Urlop wychowawczy a urlop wypoczynkowy w 2024 roku

W czasie trwania urlopu wychowawczego ustają prawa i obowiązki pracownika wobec pracodawcy i odwrotnie. Oznacza to także, że za ten czas nie jest naliczany nowy urlop wypoczynkowy. Nagromadzony wcześniej urlop jednak nie przepada. Jeśli więc np. 1 stycznia pracownica nabyła prawo do 26 dni urlopu wypoczynkowego, a 10 marca rozpoczyna urlop wychowawczy, to naliczony wcześniej urlop nie podlega pomniejszeniu ani kasacji.

Rezygnacja z urlopu wychowawczego w 2024 roku

Pracownik może w dowolnym momencie trwania urlopu wychowawczego zawnioskować do pracodawcy o jego przerwanie. Po udzieleniu przez pracodawcę zgody jest zobligowany do poinformowania pracodawcy o planowanym powrocie nie później niż 30 dni wcześniej.

Ze złożonego wniosku można zrezygnować też do 7 dni przed rozpoczęciem urlopu wychowawczego.

Zamiast urlopu wychowawczego – zmniejszenie etatu

Pracownik, któremu przysługuje urlop wychowawczy, ale nie chce z niego korzystać, może obniżyć wymiar godzin pracy, jednak nie więcej niż o 1/2 na czas, w którym przysługuje mu prawo do urlopu wychowawczego.

"Wniosek składa się na 21 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek został złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniża wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 21 dni od dnia złożenia wniosku" – czytamy na stronie Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej.

Ochrona przed zwolnieniem na urlopie wychowawczym

W czasie trwania urlopu wychowawczego pracodawca nie może rozwiązać ani wypowiedzieć umowy o pracę od dnia złożenia wniosku do czasu zakończenia urlopu wychowawczego. To samo dotyczy przypadku skrócenia etatu przez pracownika, któremu przysługuje prawo do urlopu wychowawczego. Również od dnia złożenia wniosku, aż do pierwszego dnia pracy w pełnym zakresie godzin, nie dłużej jednak niż przez 12 miesięcy.

Zwolnienie pracownika na urlopie wychowawczym lub korzystającego ze skróconego etatu może nastąpić tylko w sytuacji likwidacji albo upadłości firmy, a także – w uzasadnionych przypadkach – z winy pracownika bez zachowania okresu wypowiedzenia.

Praca na urlopie wychowawczym w 2024 roku

Pracownik przebywający na urlopie wychowawczy może podjąć pracę zarówno u swojego pracodawcy, jak i u innego przedsiębiorcy, zarówno w oparciu o umowę o pracę, jak i cywilnoprawną. Jednak ta działalność nie może kolidować ze sprawowaniem osobistej opieki nad dzieckiem.

"W razie ustalenia, że pracownik trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, pracodawca wzywa pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wskazanym, nie później jednak niż w ciągu 30 dni od dnia powzięcia takiej wiadomości i nie wcześniej niż po upływie 3 dni od dnia wezwania" – wyjaśnia MRiPS.

Ciąża na urlopie wychowawczym

Jeśli pracownica zachodzi w ciążę w czasie urlopu wychowawczego, ze względów finansowych najkorzystniejszym dla niej rozwiązaniem jest przerwanie urlopu i powrót do pracy (ciężarnej nie można zwolnić), a jeśli istnieją ku temu pobudki medyczne, po rezygnacji z urlopu wychowawczego, udanie się do lekarza po zwolnienie.

Pamiętajmy jednak, że sam fakt bycia w ciąży nie jest przesłanką do pójścia na zwolnienie lekarskie, a te są często sprawdzane przez ZUS, czy zostały wystawione z faktycznych przesłanek medycznych. Urlop wychowawczy nie ulega samoistnemu wygaśnięciu w momencie stwierdzenia ciąży. Formalności należy dopełnić osobiście.