Jesteś w ciąży? Musisz wiedzieć, czym grozi konflikt serologiczny i kiedy występuje
Konflikt serologiczny to sytuacja, w której między matką a dzieckiem zachodzi niezgodność w grupie krwi. Może to być niezwykle niebezpieczne. Jeśli kobieta nie otrzyma odpowiedniego profilaktycznego leczenia, to przeciwciała, które wytworzy, mogą przechodzić przez łożysko i niszczyć krwinki czerwone płodu. Konsekwencją tego jest m.in. choroba hemolityczna noworodka.
- Konflikt serologiczny, znany również jako konflikt grup krwi, to choroba płodu wywołana zetknięciem krwi płodu i matki o różnych czynnikach Rh.
- Konflikt serologiczny występuje, gdy matka ma czynnik Rh-ujemny, zaś dziecko Rh-dodatni.
- Jeśli między matką a płodem występuje konflikt serologiczny, konieczne jest leczenie profilaktyczne.
Co to konflikt serologiczny?
Konflikt serologiczny to choroba płodu, a później dziecka, która następuje po zetknięciu się krwi matki z krwią dziecka. Ryzyko występuje, gdy matka ma czynnik Rh-ujemny, zaś dziecko Rh-dodatni. Taka sytuacja jest możliwa, gdy dziecko odziedziczy czynnik Rh-dodatni po ojcu.Konflikt serologiczny, czyli choroba hemolityczna może wystąpić pod trzema postaciami:
- Pierwsza to ciężka żółtaczka hemolityczna. Objawy żółtaczki pojawiają się w pierwszej dobie życia dziecka, wówczas trzeba reagować natychmiast, by nie doszło do przekroczenia stężenia bilirubiny we krwi. Zagraża to uszkodzeniem mózgu dziecka. Taki rezultat konfliktu serologicznego występuje rzadko.
- Drugą postacią konfliktu serologicznego jest uogólniony obrzęk płodu, który uznawany jest za najcięższą formę konfliktu serologicznego. Objawami są obrzęki skóry oraz tkanek wewnętrznych. W takim wypadku często dochodzi do śmieci płodu w macicy. Na szczęście taki przebieg konfliktu serologicznego występuje coraz rzadziej, ponieważ można mu zapobiec.
- Trzecią formą konfliktu serologicznego jest anemia ciężkiego stopnia. Choroba ta uznawana jest za łagodny przebieg konfliktu grup krwi. Występuje ona częściej niż żółtaczka i obrzęk. Objawy ciężkiego stopnia anemii to bladość skóry oraz powiększenie śledziony i wątroby. U dziecka mogą pojawiać się duszności i problemy z oddychaniem.
Kiedy występuje konflikt serologiczny?
Konfliktem grupy krwi nie muszą przejmować się kobiety, które mają krew z czynnikiem Rh-dodatnim, zatem konflikt serologiczny nie dotyczy znacznej większości kobiet.
Konflikt serologiczny zagraża 15 proc. kobiet - tym, które mają czynnik Rh-ujemny, zatem nie posiadają we krwi antygenu Rh. Jednak, by doszło do konfliktu serologicznego, ojciec dziecka musi mieć krew z czynnikiem Rh-dodatnim. Jeśli oboje z rodziców będą mieli Rh-ujemne, do konfliktu nie dojdzie.
Nie jest jednak powiedziane, że konflikt serologiczny wystąpi na pewno, jeśli dziecko odziedziczy czynnik Rh-dodatni po ojcu. Do konfliktu grup krwi dochodzi w 20-24 proc. przypadków takich ciąż. Ta liczba stanowi 2 proc. wszystkich ciąż.
Na czym polega konflikt serologiczny
Do konfliktu serologicznego dochodzi w momencie zetknięciu się ujemnej krwi matki z dodatnią krwią dziecka. Wówczas organizm matki zaczyna wytwarzać niebezpieczne dla życia i zdrowia płodu przeciwciała. Proces ten nazywa się immunizacją.
W rezultacie zetknięcia się krwi matki i płodu może dojść do choroby hemolitycznej płodu, a potem dziecka. Wówczas przeciwciała wytwarzane przez matkę atakują krwinki płodu, a te zaczynają się rozpadać. Zjawisko to nazywa się hemolizą i może ono doprowadzić nawet do śmierci dziecka.
Konflikt serologiczny można porównać do mechanizmu obronnego przed wirusami. Organizm matki odczytuje obecność krwinek ujemnych jako wrogich i zaczyna się przed nimi bronić, wytwarzając antygeny, czyli przeciwciała. Tak samo dzieje się, gdy nasze ciało ma kontakt z wirusem. Organizm wytwarza przeciwciała, by wypędzić intruza. W tym wypadku jednak organizm matki broni się przed płodem, co może być dla niego śmiertelne.
Konflikt serologiczny: badania i profilaktyka
W Polsce obowiązkowa jest profilaktyka śródciążowa w tym zakresie. Każda ciężarna w pierwszym trymestrze ciąży powinna wykonać odpowiednie badania, w tym mieć oznaczoną grupę krwi i czynnik Rh. Kobiety, które mają ujemny czynnik Rh powinny mieć oznaczony poziom przeciwciał na początku ciąży i w 28 tygodniu ciąży, by sprawdzić, czy w tym okresie organizm nie wytworzył antygenów groźnych dla dziecka. Proces ten nazywa się serokonwersją. Ojciec dziecka również powinien mieć oznaczony czynnik Rh.
Konflikt serologiczny: leki
Jeśli u kobiety w ciąży nie stwierdza się przeciwciał we krwi, a dziecko ma lub może mieć grupę krwi Rh+, wówczas matce podaje się 300ug immunoglobuliny anty-D w 28. tygodniu ciąży oraz drugą dawkę bezpośrednio po porodzie (nie później niż w ciągu 72 godzin). Profilaktyka taka zapobiega wytwarzaniu przeciwciał przez organizm kobiety ciężarnej.
Konflikt serologiczny w kolejnej ciąży
Jeśli układ immunologiczny matki rozpozna krwinki płodu, wytworzy się mechanizm pamięci immunologicznej, a to może być źródłem kłopotów przy kolejnej ciąży. Konfliktu serologicznego w drugiej i kolejnych ciążach można jednak uniknąć. Należy jednak nie dopuścić do wytworzenia przeciwciał w organizmie matki w trakcie pierwszej ciąży, dlatego tak ważna jest profilaktyka.
Może cię zainteresować: Czym grozi nieleczona żółtaczka fizjologiczna noworodków? (Bilirubina u noworodka)