"Brzydzisz się mnie? Nie zarazisz się, jak mnie dotkniesz". Takie plamy ma ponad milion Polaków
To choroba ciała i duszy. Charakterystyczne plamy pokryte łuskami pojawiają się na ciele z dnia na dzień. Najczęściej ich "wysyp" następuje po stresującym wydarzeniu, dniu. Decyduje o tym podłoże genetyczne, a także czynniki środowiskowe, np.: infekcje wirusowe i bakteryjne. Nieobojętne dla zdrowia osoby z łuszczycą pozostają kieliszek wina, ostre danie lub wypita mocna kawa. Wszystko to może spowodować, że budzi się z łuskami, które pokrywają skórę głowy, nóg, rąk. Łuszczyca to nie tylko zły wygląd skóry, to też stan psychiczny i poczucie, że jest się stygmatyzowanym, bo wielu z nas nie wie, że choć wygląda to nieładnie, nie można się nią zarazić.
Dlaczego tak trudno leczyć łuszczyce? Jakie są w Polsce możliwości leczenie? Jakie są skuteczne?
Łuszczyca jest jedną z najczęstszych dermatoz zapalnych. Jest chorobą przewlekłą przebiegającą z okresami zaostrzeń i remisji. Dotyczy ok. 1-3 proc. populacji ogólnej. Jest dermatozą o złożonej immunopatogenezie, co wiąże się z trudnościami terapeutycznymi. Jej leczenie dobiera się indywidualnie w zależności m.in. od postaci łuszczycy, czasu trwania i lokalizacji zmian skórnych oraz na podstawie wcześniej stosowanych leków.
Jeśli mamy do czynienia z łuszczycą zwykłą, jej postacią łagodną najczęściej stosuje się leki miejscowe. Celem eliminacji łuski stosuje się preparaty keratolityczne: mocznik w odpowiednim stężeniu, kwas salicylowy, kwas mlekowy. Zastosowanie tych substancji ułatwia penetrację leków do stosowania miejscowego i tym samym zwiększa skuteczność terapii.
Do najczęściej stosowanych leków miejscowych należą: glikokortykosteroidy, analogi witaminy D, cygnolina, preparaty immunomodulujące. Należy też pamiętać w trakcie terapii miejscowej o pielęgnacji skóry emolientami, które odpowiednio dobrane pozwalają na lepszy efekt leczniczy.
Jeśli zmiany dotyczą owłosionej skóry głowy, to istotne znacznie w leczeniu tej okolicy ma odpowiedni dobór podłoża, aby aplikacja leku była najmniej uciążliwa dla pacjenta. Mamy do dyspozycji żele, pianki, szampony oraz roztwory.
Fototerapia to forma leczenia wykorzystująca światło o bardzo różnym natężeniu.•123rf.com
Dlaczego łuszczycę coraz częściej leczy się kremami, maściami, które mają w składzie silne uzależniające sterydy? Odchodzi się od stosowania maści robionych z bardziej naturalnych składników?
Nie mogę się z tym zgodzić. Glikokortykosteroidy stosowane miejscowo mają zastosowanie w wielu chorobach zapalnych skóry i są jednymi z najskuteczniejszych leków. W przypadku zmian skórnych dermatolog bardzo starannie dobiera moc steroidu oraz rodzaj podłoża, aby zminimalizować działania niepożądane, które niewątpliwie po długotrwałym i nieumiejętnym stosowaniu mogą wystąpić. Leczenie łuszczycy steroidami miejscowymi jest wskazane przez krótki czas.
Zjawisko tachyfilaksji, czyli sytuacja, kiedy wytwarza się tolerancja i utrata wrażliwości na lek występuje wtedy, kiedy steroid jest stosowany za długo i wynika ono z mechanizmu receptorowego.
Na forach można przeczytać o tym, że osoby próbują "leczyć" łuszczycę w solarium lub innymi lampami. Czy to bezpieczne i zalecane metody?
Przede wszystkim u pacjenta przed fototerapią przy pomocy lamp określa się wskazania i przeciwskazania do tej metody leczenia, znamiona barwnikowe są poddawane badanu dermoskopowemu oraz oznacza się minimalną dawkę rumieniową. Urządzenia do fototerapii są certyfikowane i mają ściśle określone spektrum promieniowania, a dawka energii dobierana jest indywidualnie. Solaria tylko wyglądem przypominają lampy do fototerapii.
Solarium nie jest miejscem leczenia łuszczycy, co więcej, jako dermatolog muszę wspomnieć, że korzystanie z solarium jest jednym z czynników ryzyka wystąpienia raków skóry oraz czerniaka.
Czy na łuszczycę ma wpływ dieta? Co jeść, czego unikać?
Oczywiście, dieta jest czynnikiem uzupełniającym leczenie łuszczycy. Nie zapominajmy, jest to choroba ogólnoustrojowa, w której przebiegu mogą występować zaburzenia metaboliczne. Istnieją też dowody, że otyłość jest czynnikiem ryzyka łuszczycy.
Dieta pacjenta z rozpoznaną łuszczycą powinna zawierać produkty o działaniu przeciwzapalnym i antyoksydacyjnym. Warto wzbogacić dietę o tłuste ryby morskie (bogate w istotne kwasy omega-3), olej lniany, orzechy włoskie, a także zielone warzywa, marchew oraz świeże owoce. Chorym na łuszczycę proponuje się także suplementację selenem.
Produkty spożywcze, których należy unikać to żywność wysoko przetworzona, czerwone mięso, alkohol. Negatywny wpływ na przebieg łuszczycy ma również palenie tytoniu, a także nadmiar produktów, w których występuje kofeina.
Jak to się dzieje, że na skórze pojawiają się łuski, np.: krótko po tym, jak osoba doświadczy stresującej sytuacji?
Stres ma istotne znaczenie w nasileniu zmian skórnych wielu przewlekłych dermatoz. Jeśli u pacjenta występuje wywiad rodzinny w kierunku łuszczycy, każdy rodzaj stresu może zaostrzyć zmiany skórne, a bardzo silny bodziec stresowy nawet wywołać je po raz pierwszy. Pod wpływem stresu dochodzi do rozregulowania osi podwzgórze- przysadka-kora nadnerczy oraz dochodzi do zjawiska immunomodulacji.
Czy łuszczycę może zaognić ciąża? Czy wręcz przeciwnie – może ją cofnąć? Od czego to zależy?
Ciąża zwykle poprawia stan skóry kobiet z łuszczycą. Ma to miejsce w 40-60 proc. przypadków. Może dojść nawet do całkowitej remisji zmian skórnych. Jest to m.in związane z aktywnością hormonów, zwłaszcza z progesteronem, który działa immunosupresyjnie, a także ze zmniejszeniem odpowiedzi typu Th1 – w ciąży dominuje odpowiedź Th2.
Niestety u tych kobiet 6-8 tyg. po porodzie dochodzi do zaostrzenia zmian w przebiegu łuszczycy. W 10- 20 proc. przypadków kobiet ciężarnych z łuszczycą dochodzi do zaostrzenia zmian skórnych.
Co można zrobić samemu, by zminimalizować objawy łuszczycy?
Istotne znaczenie ma ogólnie przyjęte "dbanie o siebie". Unikanie infekcji, regularne kontrole stomatologiczne, u kobiet regularne kontrole ginekologiczne. Wszelkie ogniska zapalne zaostrzają przebieg łuszczycy.
Ponadto należy odpowiednio pielęgnować skórę, stosować emolienty do mycia i do smarowania. Ważnym aspektem jest prawidłowo zbilansowana dieta oraz unikanie alkoholu i papierosów.
Czy łuszczyca ma związek z depresją?
Łuszczyca znacznie obniża jakość życia. Wśród pacjentów chorujących na łuszczycę częściej obserwuje się zaburzenia depresyjne w stosunku do populacji ogólnej. Obserwuje się tutaj dwukierunkowość zjawiska.
Depresja może prowadzić do wyindukowania łuszczycy, ale także wystąpić po raz pierwszy w trakcie jej trwania z uwagi na poczucie stygmatyzacji pacjentów z łuszczycą, poczucie wyobcowania, wstyd.
Chociaż świadomość społeczeństwa na temat łuszczycy jest coraz większa, z przykrością stwierdzam, że nadal pokutuje mit, że jest to schorzenia zakaźne. Pragnę jeszcze raz podkreślić, że łuszczyca nie jest chorobą, którą możemy się zarazić.
W łuszczycy układ odpornościowy wcześniej wysyła sygnały, które powodują skrócenie tego procesu do ok. 4 dni. Nowe komórki dojrzewają zbyt szybko, a stare nie nadążają się złuszczać.•123rf.com
Może dochodzić do zajęcia stawów u ok. 10-30 proc. pacjentów z rozpoznaną postacią skórną łuszczycy. Zmiany w stawach pojawiają się średnio po 10 latach od rozpoznania. Łuszczycowe zapalenie stawów bardzo często koreluje z zajęciem płytek paznokciowych, co więcej zmiany typowe dla łuszczycy w obrębie płytek mogą wyprzedzać zmiany w stawach.
Wywiad z lek. Judytą Maciejowską-Podosek z Krakowskiego Centrum Diagnostyczno-Kliniczne. Specjalista dermatolog-wenerolog. Absolwentka Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Wydział Lekarski w Zabrzu. Starszy asystent w Klinice Dermatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie.