• Zawał serca dotyczy w głównej mierze osób starszych, po 60. roku życia. Jednak może wystąpić również u młodej osoby, a nawet dziecka.
• Choroby tarczycy zaburzają w istotny sposób pracę serca, mogą w ten sposób prowadzić do zawału.
• Duszności, ból w klatce piersiowej, poty, wymioty – tak może objawiać się zawał serca. Zawał u kobiet może jednak wyglądać inaczej niż zawał u mężczyzn.

Zawał serca dotyka starszych i młodszych

Powszechnie uważa się, że zawał serca dotyczy ludzi starszych. Rzeczywiście, w Polsce każdego roku prawie 90 tys. osób po 45 r. życia przechodzi zawał serca, przy czym najliczniej występuje on w grupie 80-84 lata. Jednak 10 procent zawałów występuje przez 45 r. życia. Zawał serca w Polsce w grupie wiekowej 40-44 lat dotyczy 121 mężczyzn i 24 kobiet na 100 000 mieszkańców, czyli, że wśród młodych ludzi mężczyźni doznają zawału aż pięć razy częściej niż kobiety, choć z wiekiem te różnice się zacierają. 

Ta choroba może dotknąć zarówno 40-latka, jak i 30-latka, a nawet jeszcze młodszych osób. Najczęstszą przyczyną zawałów jest choroba wieńcowa (choroba niedokrwienna serca) i miażdżyca, ale u młodej osoby zawał serca wynikać może przede wszystkim z niezdrowego trybu życia. 

Czasem przyczyną może być niedoczynność lub nadczynność tarczycy, lub wrodzone zaburzenie gospodarki lipidowej. Niektórzy specjaliści uważają, że przyczyną zawału w młodym wieku jest także przechorowanie w dzieciństwie choroby Kawasaki, zidentyfikowanej stosunkowo niedawno i mylonej niegdyś z dziecięcymi infekcjami.

Zawał serca a choroby tarczycy

Choroby tarczycy w istotny sposób wpływają na układ krążenia i serce, a obecnie wiele młodych kobiet choruje na nadczynność lub niedoczynność tarczycy, chorobę Hashimoto czy Gravesa-Basedova. Nie trzeba więc tłumaczyć, jak ważne jest tu właściwe rozpoznanie oraz odpowiednio dobrane leczenie. Specjaliści są zdania, że nawet stosunkowo nieduże wahania stężenia hormonów tarczycy oddziałują na czynność mięśnia sercowego oraz prowadzą do zmian patologicznych w układzie sercowo-naczyniowym.

• Nadczynność tarczycy – powoduje takie zaburzenia w układzie sercowo-naczyniowym jak: przyspieszone bicie serca, kołatanie, wzrost pojemności minutowej, migotanie przedsionków, nasilenie dławicy piersiowej i niewydolność serca. Nasilona nadczynność tarczycy może być czynnikiem wyzwalającym zawał serca u chorych z chorobą wieńcową.
• Niedoczynność tarczycy z kolei prowadzi do niewydolności rozkurczowej i skurczowej serca, wzrostu oporu obwodowego, nadciśnienia tętniczego rozkurczowego, wysięków w jamach ciała i zaburzeń metabolizmu cholesterolu. Natomiast większość z tych objawów ustępuje pod wpływem leczenia lewotyroksyną.

Zawał serca może wystąpić nawet u bardzo młodych osób

Zawały nie są domeną starszych osób, choć tak przyjęło się uważać. Mogą przydarzyć się w każdym wieku, nawet u dzieci i młodzieży, a wpływ mają na to różne czynniki. "Taki zawał, w razie braku wrodzonej wady serca i oczywiście miażdżycy, może wystąpić, gdy istnieje dysproporcja między zapotrzebowaniem mięśnia sercowego na tlen a jego dostarczaniem przez tętnice wieńcowe", pisze na portalu mp.pl dr n. med. Agnieszka Tycińska z Katedry i Kliniki Kardiologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku. "Może się tak zdarzyć w przypadku np. masywnego krwawienia, nieleczonej nadczynności tarczycy długotrwałej arytmii czy długotrwałego spadku ciśnienia, np. przy znacznym odwodnieniu". 

Jak objawia się zawał serca?

Podczas zawału serca dochodzi do zwężenia lub zamknięcia tętnicy wieńcowej, przez co serce jest uboższe lub nawet odcięte od dostatecznej ilości tlenu, co może skutkować poważnym niedotlenieniem fragmentu mięśnia sercowego. Objawia się to:

• silny, rozrywający ból w klatce piersiowej znacznie utrudniający oddychanie
• ból może promieniować do karku, pleców, rąk
• bladość skóry
• obfite poty
• czasem wymioty (przez co zawał może być pomylony z zatruciem pokarmowym)

Te objawy, zarówno u osób starszych, jak i młodszych, są takie same.

Zawał męski i zawał kobiecy

Zawał serca może jednak różnić się ze względu na płeć. Na przykład typowy, silny ból w klatce piersiowej z towarzyszącym uczuciem lęku występuje u ponad 90 procent mężczyzn z zawałem, ale tylko u 30 procent kobiet. Jak wiadomo, kobiety są odporniejsze na ból, z drugiej strony częściej też bagatelizują niepokojące objawy.

Jak pisze dr n. med. Przemysław Wilczewski w portalu zdrowie.radiozet.pl: "Statystycznie kobiety chorują także później na choroby serca o około 10 lat niż mężczyźni, a to wynika z ochronnego wpływu estrogenów, jak i systematycznej utraty miażdżycorodnych jonów żelaza podczas krwawień miesięcznych".

Poza tym, u kobiet zakrzep w naczyniu wieńcowym pojawia się częściej w jego końcowym odcinku i obejmuje mniejszy obszar, powodując lżejsze objawy. Wiele kobiet, podczas rozwijającego się zawału odczuwa nie dolegliwości bólowe, ale z przewodu pokarmowego. Pojawia się nagły ból w nadbrzuszu, często połączony z wymiotami i uczuciem przelewania treści żołądkowej. Towarzyszą tym objawom:

• zimne poty i niepokój
• duszności
• uczucie gorąca i zatykania w klatce piersiowej 
• arytmia.

Bywa, że jedynym jedyny objawem zawału serca u pań może być senność, zawroty głowy, uczucie ogólnego osłabienia i niepokoju. Większe ryzyko zawału występuje u kobiet leczących się na cukrzycę. Powinny one kontrolować:

• wyniki badań hemoglobiny glikowanej (HbA1C)
• poziom lipidów
• pilnować, by ciśnienie krwi było w normie.

"Jeśli te parametry będą prawidłowe, ryzyko zawału serca będzie minimalne!", zapewnia dr Wilczewski.