Dzieciaki dojrzewają w indywidualnym tempie, jedne wcześniej, inne trochę później, zwykle jednak w wieku nastoletnim. A co, jeśli poczujemy od naszego dziecka charakterystyczny zapach potu nieco wcześniej? Czy to jest powód do niepokoju? Kiedy możemy mówić o przedwczesnym dojrzewaniu?
Dojrzewanie płciowe jest kwestią indywidualną, inaczej także przebiega u chłopców i u dziewczynek. Zwykle jednak zaczyna się między 11. a 14. rokiem życia. Rodzice zwykle są bardzo zaniepokojeni, jeśli pierwsze objawy dojrzewania zaobserwują u swoich młodszych dzieci. Czy śmierdzący pot u dziecka dziewięcioletniego to powód do niepokoju?
Od razu uspokajamy: nie. Tak naprawdę o przedwczesnym dojrzewaniu można mówić dopiero wtedy, gdy pierwsze jego oznaki zauważymy u dziewczynki młodszej niż 8,5 roku lub u chłopca przed 9. rokiem życia. A zatem jeśli twój dziewięciolatek po WF-ie roztacza charakterystyczny zapach, nie masz czym się martwić – wszystko w normie.
Może to być nieco szokujące, że nasze małe dziecko, które ma jeszcze mnóstwo mlecznych zębów, staje się powoli dorosłym człowiekiem, ale tak bywa. Nie pozostaje nam w takiej sytuacji nic innego, jak wyposażyć go w pierwszy dezodorant oraz omówić z nim kwestie higieny, a także zachodzących w ciele zmian. Prysznic i mycie głowy powinny od tej pory odbywać się znacznie częściej!
Typowe, przedwczesne dojrzewanie, zwykle spowodowane jest drobnym guzkiem w okolicy podwzgórza, które jest odpowiedzialne za sygnał pobudzający przysadkę i gonady do wydzielania hormonów płciowych. Może to być choroba nadnerczy lub hormonalnie czynny guz. Bywa, że jest to jedynie łagodny objaw będący odmianą normy.
Przedwczesne dojrzewanie u dziewcząt objawia się zwykle na samym początku powiększeniem gruczołów piersiowych lub jednego z nich, a u chłopców – jąder. Zmianom tym u obu płci towarzyszy także zmieniony zapach potu oraz wypryski na twarzy. Nawet jeśli dojrzewanie płciowe występuje u dziecka bardzo wcześnie, wcale nie musi oznaczać, że jest to jakaś patologia.
Bywa, że powiększenie gruczołów piersiowych występuje już u noworodków i jest to zjawisko naturalne. Jeśli utrzymuje się to u dziewczynek do 2. roku życia, nadal nie jest niczym niepokojącym, jeżeli nie obserwujemy jednocześnie zbyt intensywnego tempa wzrostu lub owłosienia pod pachami, lub łonowego. Konsultacji endokrynologa dziecięcego wymaga dopiero utrzymywanie się tych objawów powyżej 3.-4. roku życia lub powiększenie się piersi przed 8. rokiem życia.
By ustalić przyczyny przedwczesnego dojrzewania, lekarz zbada dziecko, posługując się tak zwaną skalą Tannera, która opisuje łącznie wszystkie cechy dojrzewania. U dziewcząt określa ona rozwój piersi, owłosienie na wzgórku łonowym i pod pachami oraz ewentualne wystąpienie miesiączki. U chłopców, poza owłosieniem płciowym, oznacza się także wielkość jąder i prącia. Poza tym endokrynolog przeanalizuje wzrost dziecka, szczególnie pod kątem skoków wzrostowych.
Bardzo istotne jest badanie tak zwanego wieku kostnego. W tym celu wykonuje się zdjęcie RTG dłoni i nadgarstka. Jeżeli okaże się, że dziecko ma przyspieszony wiek kostny, to oznacza, że choć w chwili pomiaru jest relatywnie wysokie, zbyt wcześnie przestanie rosnąć i ostatecznie osiągnie niski wzrost. Endokrynolog zleca także badania hormonalne. Oznacza się, między innymi, stężenie gonadotropin LH i FSH oraz steroidów płciowych – estradiolu i testosteronu. Jeśli u dziecka wyjdzie zwiększone stężenie gonadotropin, lekarz skieruje je na badanie przysadki i podwzgórza za pomocą rezonansu magnetycznego. U dziewczynek z nieprawidłowym stężeniem hormonów wykonuje się badanie USG macicy i jajników.
Czy przedwczesne dojrzewanie można jakoś powstrzymać? Oczywiście – w tym celu podaje się domięśniowo, co 4 tygodnie, lek o przedłużonym działaniu, tryptorelinę, który hamuje proces dojrzewania. Wpływa to korzystnie na ostateczny wzrost dziecka. Leczenie prowadzi się zwykle do około 10.-11. roku życia. Po tym czasie "pozwala się" już dziecku dojrzewać. Tak wygląda leczenie przedwczesnego dojrzewania pochodzenia podwzgórzowego, ale istnieją jeszcze inne przyczyny, które wymagają odpowiednio dobranego postępowania.