• Ciąża pozamaciczna, podobnie jak ta przebiegająca prawidłowo, daje takie objawy jak: wzrost beta-hCG czy zatrzymanie okresu.
• Ciążę pozamaciczną trzeba niezwłocznie zakończyć, gdyż zagnieżdżony poza macicą zarodek jest bezpośrednim zagrożeniem życia i zdrowia kobiety.
• Zajście w kolejną ciążę po zakończeniu ciąży pozamacicznej jest możliwe, jednak musi przebiegać pod ścisłą kontrolą lekarza.

Ciąża pozamaciczna

Szacuje się, że około 2 proc. ciąż zagnieżdża się nieprawidłowo, najczęściej w jajowodzie (ponad 90 proc.), rzadziej w jajniku, szyjce macicy lub otrzewnej. Mówimy wtedy o ciąży pozamacicznej (inaczej: ciąża ektopowa). Nie ma możliwości, aby taki nieprawidłowo zagnieżdżony zarodek się rozwinął, a ciąża została zakończona urodzeniem dziecka. Ciąża pozamaciczna jest zagrożeniem dla zdrowia i życia kobiety, dlatego należy ją przerwać.

Ciąża pozamaciczna: przyczyny

Przyczyny wystąpienia ciąży ektopowej nie zostały do końca poznane. Badacze wskazują jedynie na możliwe czynniki ryzyka. Zwracają jednak uwagę, że dotyczą one zaledwie połowy kobiet, u których wystąpiła ciąża pozamaciczna. Możliwe przyczyny wystąpienia ciąży ektopowej to:

• przebyte zabiegi chirurgiczne narządów rodnych, w szczególności jajowodów,
• przebyte zakażenie chlamydiami (choroba weneryczna),
• zapłodnienie in-vitro,
• przebyte zapalenie narządów miednicy mniejszej,
• endometrioza,
• wkładka wewnątrzmaciczna,
• zapłodnienie mimo stosowania antykoncepcji hormonalnej,
• zapłodnienie mimo podwiązania jajowodów,
• zaburzenia funkcjonowania jajowodów,
• przebyta ciąża pozamaciczna w przeszłości.

Dodatkowo wśród czynników zwiększających ryzyko ciąży pozamacicznej wymienia się palenie papierosów i wiek – u kobiet powyżej 35 lat ryzyko ciąży ektopowej wzrasta.

Ciąża pozamaciczna: objawy

Początkowo ciąża pozamaciczna daje takie same objawy jak ta prawidłowo zagnieżdżona: dochodzi do zatrzymania miesiączki i wzrostu stężenia gonadotropiny kosmówkowej (beta-hCG) we krwi. Mogą również wystąpić inne pierwsze objawy ciąży: poranne mdłości, tkliwość piersi, zaparcia, zgaga. Na podstawie tych objawów nie można więc stwierdzić, że doszło do nieprawidłowego zagnieżdżenia się zarodka.

Objawy ciąży pozamacicznej pojawiają się w miarę jej wzrostu i należy je bezwzględnie zgłosić lekarzowi. Należą do nich:

• nasilający się ostry, kłujący ból brzucha, podobny do menstruacyjnego, ale zlokalizowany po jednej stronie brzucha,
• plamienie lub krwawienie z dróg rodnych,
• omdlenia,
• dyskomfort podczas oddawania moczu lub stolca.

Pojawić się mogą również objawy wstrząsu: bladość, przyspieszenie pracy serca, utrata przytomności, wzmożona potliwość, ból ramion. W przypadku tych objawów należy w trybie pilnym zgłosić się na SOR. Możliwe, że doszło do krwawienia wewnętrznego i konieczne jest natychmiastowe usunięcie zarodka.

Ciąża pozamaciczna a test ciążowy

Zarówno domowy test ciążowy z moczu, jak i laboratoryjny test ciążowy z krwi, sprawdzają poziom hormonu beta-hCG. Jego stężenie wzrasta w organizmie ciężarnej niezależnie od tego, gdzie zagnieździł się zarodek, dlatego test ciążowy wykrywa także ciążę pozamaciczną. Jednak żaden z tych testów nie da odpowiedzi, czy ciąża zagnieździła się prawidłowo.

Ciąża pozamaciczna a USG

Ciążę pozamaciczną można zdiagnozować wyłącznie w czasie badania USG – test ciążowy tego nie pokazuje. Dlatego tak ważne jest, by kobieta, która zauważyła u siebie objawy ciąży lub podejrzewa, że doszło u niej do zapłodnienia, udała się na wczesne badanie USG. Podczas niego lekarz sprawdzi, czy zarodek zagnieździł się w jamie macicy.

Ciąża pozamaciczna a okres

Podobnie, jak w przypadku wzrostu beta-hCG, tak i ustanie miesiączki następuje u znacznej większości pacjentek niezależnie od miejsca zagnieżdżenia się zarodka. Jednak w przypadku ciąży pozamacicznej częściej dochodzi do plamienia, a nawet krwawienia z dróg rodnych, niż w przypadku prawidłowego zagnieżdżenia się zarodka.

Krwawienie w ciąży pozamacicznej nie jest krwawieniem menstruacyjnym, może wynikać z uszkodzeń powodowanych przez rosnący zarodek, w tym z pękniętego jajowodu.

Powikłania ciąży pozamacicznej

Macica jest jedynym organem, w którym ciąża może rozwijać się prawidłowo. Jest na tyle elastyczna, że dostosowuje się do rozmiarów rosnącego płodu. Jajowody nie są tak elastyczne. Gdy zarodek zacznie się w nich rozwijać, może dojść do ich pęknięcia. To z kolei prowadzi do zagrażającego życiu krwawienia wewnętrznego i uszkodzenia innych narządów. By temu zapobiec, należy usunąć zarodek. Zdarza się, że konieczne jest również usunięcie jajowodu.

Ciąża pozamaciczna: leczenie

Ciąże pozamaciczne stanowią około 2 proc. wszystkich zapłodnień, niestety są odpowiedzialne za 10-15 proc. zgonów ciężarnych. Ze względu na ryzyko dla zdrowia i życia kobiety, a także brak szans na prawidłowy rozwój zarodka, ciążę pozamaciczną należy bezzwłocznie zakończyć.

Zanim lekarz podejmie decyzję o metodzie zakończenia ciąży, konieczna jest szczegółowa diagnostyka. Rozpoczyna się ją od przeprowadzenia badania USG, które uwidacznia brak zarodka w macicy. Dalsza diagnostyka ma na celu wykluczenie innych przyczyn dolegliwości bólowych. Chodzi o wykluczenie zapalenia wyrostka robaczkowego, pęknięcia torbieli jajnika czy samoistnego poronienia. Po wykluczeniu tych przyczyn należy zakończyć ciążę pozamaciczną.

Sposobów jest kilka, właściwy dobierany jest indywidualnie do potrzeb pacjentki. Możliwe jest leczenie farmakologiczne: domięśniowo podaje się środek zawierający metotreksat. Około 40 proc. pacjentek kwalifikuje się do tej metody i ma szansę uniknąć interwencji chirurgicznej. Wśród skutków ubocznych metotreksatu wymienia się nudności, wymioty, plamienie lub krwawienie z pochwy.

Leczenie chirurgiczne zwykle prowadzi się za pomocą laparoskopii, niekiedy wraz z zarodkiem konieczne jest usunięcie jajowodu.

Rekonwalescencja po usunięciu ciąży pozamacicznej

Czas dochodzenia do siebie po usunięciu ciąży ektopowej jest kwestią indywidualną. W przypadku laparoskopowego usuwania zarodka okres rekonwalescencji trwa ok. 7 dni. Przy leczeniu farmakologicznym rekonwalescencja zwykle trwa krócej, jednak wszystko zależy od konkretnego przypadku i ewentualnych powikłań lub skutków ubocznych, które mogą się pojawić.

Po usunięciu ciąży pozamacicznej można poprosić lekarza o wystawienie zwolnienia z pracy. Czas L4 po usunięciu ciąży macicznej to zwykle tydzień, ale może się on wydłużyć do kilku tygodni w zależności od kondycji fizycznej i psychicznej pacjentki.

Ciąża pozamaciczna a kolejna ciąża

Czy po ciąży pozamacicznej można urodzić dziecko? Ciąża ektopowa nie wyklucza przyszłego macierzyństwa. Nawet w przypadku usunięcia jajowodu późniejsza płodność jest możliwa, choćby dlatego, że zwykle jajeczkowanie odbywa się naprzemiennie raz z lewego, raz z prawego jajnika. W ustaleniu, w którym miesiącu zajście w ciążę jest bardziej prawdopodobne, pomoże lekarz ginekolog.

Ryzyko wystąpienia kolejnej ciąży pozamacicznej jest dziesięciokrotnie większe niż u kobiet, które wcześniej nie miały takich doświadczeń. O kolejną ciążę można się starać nie wcześniej niż trzy miesiące po zakończeniu poprzedniej. Kobieta po ciąży pozamacicznej powinna przy kolejnej pozostawać od pierwszych chwil pod opieką lekarza.

źródła: pubmed.ncbi.nlm.nih.gov, clevelandclinic.org, acog.org