konflikt serologiczny
Konflikt serologiczny może spowodować chorobę hemolityczną noworodka. fot. 123rf
REKLAMA
  • Konflikt serologiczny, znany również jako konflikt grup krwi, to choroba płodu wywołana zetknięciem krwi płodu i matki o różnych czynnikach Rh.
  • Konflikt serologiczny występuje, gdy matka ma czynnik Rh-ujemny, zaś dziecko Rh-dodatni.
  • Jeśli między matką a płodem występuje konflikt serologiczny, konieczne jest leczenie profilaktyczne.

    • Co to konflikt serologiczny?

    Konflikt serologiczny to choroba płodu, a później dziecka, która następuje po zetknięciu się krwi matki z krwią dziecka. Ryzyko występuje, gdy matka ma czynnik Rh-ujemny, zaś dziecko Rh-dodatni. Taka sytuacja jest możliwa, gdy dziecko odziedziczy czynnik Rh-dodatni po ojcu.
    Konflikt serologiczny, czyli choroba hemolityczna może wystąpić pod trzema postaciami:
  • Pierwsza to ciężka żółtaczka hemolityczna. Objawy żółtaczki pojawiają się w pierwszej dobie życia dziecka, wówczas trzeba reagować natychmiast, by nie doszło do przekroczenia stężenia bilirubiny we krwi. Zagraża to uszkodzeniem mózgu dziecka. Taki rezultat konfliktu serologicznego występuje rzadko.
  • Drugą postacią konfliktu serologicznego jest uogólniony obrzęk płodu, który uznawany jest za najcięższą formę konfliktu serologicznego. Objawami są obrzęki skóry oraz tkanek wewnętrznych. W takim wypadku często dochodzi do śmieci płodu w macicy. Na szczęście taki przebieg konfliktu serologicznego występuje coraz rzadziej, ponieważ można mu zapobiec.
  • Trzecią formą konfliktu serologicznego jest anemia ciężkiego stopnia. Choroba ta uznawana jest za łagodny przebieg konfliktu grup krwi. Występuje ona częściej niż żółtaczka i obrzęk. Objawy ciężkiego stopnia anemii to bladość skóry oraz powiększenie śledziony i wątroby. U dziecka mogą pojawiać się duszności i problemy z oddychaniem.

    • Kiedy występuje konflikt serologiczny?

    Konfliktem grupy krwi nie muszą przejmować się kobiety, które mają krew z czynnikiem Rh-dodatnim, zatem konflikt serologiczny nie dotyczy znacznej większości kobiet.
    Konflikt serologiczny zagraża 15 proc. kobiet - tym, które mają czynnik Rh-ujemny, zatem nie posiadają we krwi antygenu Rh. Jednak, by doszło do konfliktu serologicznego, ojciec dziecka musi mieć krew z czynnikiem Rh-dodatnim. Jeśli oboje z rodziców będą mieli Rh-ujemne, do konfliktu nie dojdzie.
    Nie jest jednak powiedziane, że konflikt serologiczny wystąpi na pewno, jeśli dziecko odziedziczy czynnik Rh-dodatni po ojcu. Do konfliktu grup krwi dochodzi w 20-24 proc. przypadków takich ciąż. Ta liczba stanowi 2 proc. wszystkich ciąż.

    Na czym polega konflikt serologiczny

    Do konfliktu serologicznego dochodzi w momencie zetknięciu się ujemnej krwi matki z dodatnią krwią dziecka. Wówczas organizm matki zaczyna wytwarzać niebezpieczne dla życia i zdrowia płodu przeciwciała. Proces ten nazywa się immunizacją.
    W rezultacie zetknięcia się krwi matki i płodu może dojść do choroby hemolitycznej płodu, a potem dziecka. Wówczas przeciwciała wytwarzane przez matkę atakują krwinki płodu, a te zaczynają się rozpadać. Zjawisko to nazywa się hemolizą i może ono doprowadzić nawet do śmierci dziecka.
    Konflikt serologiczny można porównać do mechanizmu obronnego przed wirusami. Organizm matki odczytuje obecność krwinek ujemnych jako wrogich i zaczyna się przed nimi bronić, wytwarzając antygeny, czyli przeciwciała. Tak samo dzieje się, gdy nasze ciało ma kontakt z wirusem. Organizm wytwarza przeciwciała, by wypędzić intruza. W tym wypadku jednak organizm matki broni się przed płodem, co może być dla niego śmiertelne.

    Konflikt serologiczny: badania i profilaktyka

    W Polsce obowiązkowa jest profilaktyka śródciążowa w tym zakresie. Każda ciężarna w pierwszym trymestrze ciąży powinna wykonać odpowiednie badania, w tym mieć oznaczoną grupę krwi i czynnik Rh. Kobiety, które mają ujemny czynnik Rh powinny mieć oznaczony poziom przeciwciał na początku ciąży i w 28 tygodniu ciąży, by sprawdzić, czy w tym okresie organizm nie wytworzył antygenów groźnych dla dziecka. Proces ten nazywa się serokonwersją. Ojciec dziecka również powinien mieć oznaczony czynnik Rh.

    Konflikt serologiczny: leki

    Jeśli u kobiety w ciąży nie stwierdza się przeciwciał we krwi, a dziecko ma lub może mieć grupę krwi Rh+, wówczas matce podaje się 300ug immunoglobuliny anty-D w 28. tygodniu ciąży oraz drugą dawkę bezpośrednio po porodzie (nie później niż w ciągu 72 godzin). Profilaktyka taka zapobiega wytwarzaniu przeciwciał przez organizm kobiety ciężarnej.

    Konflikt serologiczny w kolejnej ciąży

    Jeśli układ immunologiczny matki rozpozna krwinki płodu, wytworzy się mechanizm pamięci immunologicznej, a to może być źródłem kłopotów przy kolejnej ciąży. Konfliktu serologicznego w drugiej i kolejnych ciążach można jednak uniknąć. Należy jednak nie dopuścić do wytworzenia przeciwciał w organizmie matki w trakcie pierwszej ciąży, dlatego tak ważna jest profilaktyka.