Alergia na słońce pojawia się nagle i wywołuje nieprzyjemne objawy. Jak ją leczyć?

• Alergia na słońce (fotodermatoza) to nadwrażliwość organizmu na promieniowanie widzialne lub promieniowanie UV.
• Objawem alergii na słońce jest czerwona, zwykle grudkowata wysypka, którą łatwo odróżnić od poparzenia słonecznego.
• Alergia na słońce może być samoistna, ale ryzyko jej wystąpienia zwiększają niektóre leki, hormony, kosmetyki, a nawet niedobór witamin.

Alergia na słońce

Jeden z rodzajów alergii, alergia na słońce (fotodermatoza), to zbiorcze pojęcie dla grupy schorzeń wywołujących reakcję układu odpornościowego na światło słoneczne. Zdarza się, że objawy uczulenia pojawiają się nie tylko po ekspozycji na promienie słoneczne, ale również po kontakcie ze światłem sztucznym. Określenia "alergia na słońce" czy "uczulenie na słońce" są więc potocznymi nazwami fotodermatoz, niezależnie od ich przyczyn i objawów.

Alergia na słońce pojawia się zwykle po pierwszym w sezonie dłuższym kontakcie z promieniami słonecznymi. Pierwszy szok skóra przeżywa po zimie, kiedy organizm nie wytworzył jeszcze odpowiedniej ilości melaniny – barwnika, który chroni ją przed szkodliwym działaniem słońca.

Chorzy, u których raz wystąpiła alergia, zwykle ciepią z jej powodu w kolejnych latach. Najczęściej zmiany są coraz bardziej rozległe.

Kto jest najbardziej podatny na alergię na słońce?

Choć często do lekarza zgłaszają się kobiety, u których alergia na słońce pojawiła się w wyniku przyjmowania środków antykoncepcyjnych, zachorować może każdy. Zdarza się, że wysypka słoneczna pojawia się u dzieci w okresie dojrzewania, a także dorosłych mężczyzn.

Ryzyko uczulenia na słońce wzrasta u chorych na bielactwo (nie mają oni melaniny, więc skóra łatwo ulega poparzeniom), toczeń rumieniowaty oraz osób zmagających się ze schorzeniami metabolicznymi. Jest to też związane w tym przypadku z obniżoną odpornością.

Rodzaje alergii na słońce

Wyróżnia się kilka typów fotodermatoz w zależności od przyczyny ich występowania i rodzaju objawów. Każdy z rodzajów alergii na słońce może dotknąć zarówno dzieci, jak i dorosłych. Najpopularniejsze typy uczulenia na słońce to:

• Pokrzywka słoneczna, czyli idiopatyczna alergia na słońce ma nieznaną przyczynę i pojawia się samoistnie. Zwykle objawy występują przy pierwszym kontakcie z ostrym, letnim słońcem, kiedy organizm po zimie nie zdążył jeszcze wyprodukować odpowiednich ilości melaniny. Ma ona postać dużych, czerwonych i swędzących grudek lub guzków. Zwykle pojawia się kilka minut po ekspozycji na słońce.
• Reakcja fotoalergiczna to reakcja skórna wywoływana przez działanie światła słonecznego na substancję chemiczną, która została nałożona na skórę. Taką substancją może być np. uczulający składnik kosmetyku (nawet kremu z filtrem!), maści czy środki dezynfekujące.
• Polimorficzna erupcja świetlna (PLE) uchodzi za najczęstszy rodzaj alergii na słońce. Pojawia się po ekspozycji na światło słoneczne lub sztuczne promieniowanie UV. Objawy mogą wystąpić po kilku godzinach. Najczęściej występuje u kobiet i osób o jasnej karnacji.
• Nadwrażliwość na słońce wywołana lekami. Na skutek działania niektórych leków (np. ibuprofenu czy naproksenu, ale też doksycyliny, izotretynoiny i wielu innych) skóra staje się nadwrażliwa na działanie promieni słonecznych, przez co na jej powierzchni mogą się pojawić zmiany alergiczne.

Objawy alergii na słońce

Wysypka pojawia się nagle, nie ma wcześniejszych symptomów, zwykle nawet po zejściu ze słońca ilość wykwitów się zwiększa. Chory odczuwa swędzenie, czasem szczypanie. Pod palcami na skórze wyczuwa się wyraźnie nierówności. Wiele osób myśli, że poparzyło się, bo wysypka kończy się tam, gdzie zaczyna się blady ślad po ubraniu. Stąd wizyty uczulonych na SOR. Uczulenie na słońce wygląda jednak inaczej niż oparzenie słoneczne. Alergia na słońce:

• Ma najczęściej charakter grudkowatej wysypki, która często zlewa się w większe plamy.
• Bardzo swędzi, nierzadko wypływa z niej przezroczysty płyn.
• Pojawia się na dekolcie, czole, karku i plecach, ale może się też wystąpić na uszach, ramionach, przedramionach i udach.

Przy uczuleniu na słońce może pojawić się też gorączka, ale nie jako objaw infekcji czy udaru cieplnego. W przypadku alergii na słońce może wystąpić także alergiczne zapalenie spojówek.

Alergia na słońce na zdjęciach

Poniżej widoczne są objawy uczulenia słonecznego u osoby dorosłej:

Tak może wyglądać alergia na słońce u dziecka:

Co wywołuje alergię na słońce?

Chemia w żywności? Stres? Kosmetyki? Niekorzystne biologiczne oddziaływanie promieniowania na organizm ludzki? Co jest przyczyną coraz większej liczby występujących uczuleń na słońce? Przyczyny alergii na słońce są zależne od jej rodzaju. Winowajcą może być zarówno brak lub nadmiar pewnych składników w diecie, jak i używany balsam, perfumy, zażywane leki.

Najczęstsze przyczyny alergii na słońce to:

• leki: przeciwbólowe, przeciwcukrzycowe, antydepresyjne, przeciwzapalne podawane miejscowo, stosowane przy chemioterapii, diuretyki, niektóre leki przeciwgrzybiczne, niektóre antybiotyki;
• konserwanty;
• olejki eteryczne;
• składnik filtrów przeciwsłonecznych;
• składniki kosmetyków (m.in. retinol);
• zioła (m.in. nawłoć pospolita, arnika górska, dziurawiec zwyczajny, a nawet rumianek pospolity czy nagietek lekarski);
• substancje zapachowe obecne w perfumach i kosmetykach.

Uczulenie na słońce wystąpić może również wtedy, gdy mamy niedobory pewnych witamin. Wielu lekarzy zwraca uwagę na zwiększone ryzyko, gdy organizmowi brakuje beta-karotenu, witaminy D3 oraz B3. Niedobór witaminy D3 zmniejsza ochronną barierę skóry, a więc jej skrajny niedobór, paradoksalnie, czyni nas jeszcze wrażliwszymi na słońce.

Inne składniki, których niedobór może powodować uczulenie na promieniowanie słoneczne, to witaminy z grupy B, szczególnie niacyna (B3).

Jak zapobiegać alergii na słońce?

Jeśli cierpisz z powodu uczulenia na słońce lub masz zwiększoną wrażliwość na promienie słoneczne, pamiętaj o poniższych zasadach:

• Unikaj ekspozycji na słońce między 10:00 a 16:00. To w tych godzinach promienie słoneczne najsilniej oddziałują na naszą skórę.
• Używaj kremów z filtrem o szerokim spektrum ochrony. Wybieraj produkty z filtrem SPF 50+ (chemiczne lub mineralne). Pamiętaj o nakładaniu na twarz i ciało odpowiedniej ilości kremu (tylko wtedy spełnia on swoje zadanie) i ponawianiu aplikacji co 2 godziny lub częściej, jeśli np. korzystałaś z basenu lub mocno się spociłaś.
• Noś okulary przeciwsłoneczne z filtrem i odzież chroniącą przed szkodliwym działaniem promieni UVA i UVB.
• Unikaj czynników, które mogą nasilać uczulenie, np. olejków eterycznych, niektórych leków czy perfum.
• W przypadku bardzo silnych reakcji alergicznych poleca się zamontowanie w mieszkaniu i samochodzie rolet z materiałów blokujących przenikanie promieni.

Alergia na słońce – leczenie

Alergii na słońce lepiej nie diagnozować i nie leczyć samodzielnie, zwłaszcza jeśli zmiany skórne pojawiły się u dziecka lub nie mamy pewności co do przyczyny pojawienia się uczulenia. Jeśli doszło do reakcji fotoalergicznej, niektóre maści lub kremy mogą jedynie zaostrzyć stan zapalny skóry. Po wystąpieniu objawów należy udać się do dermatologa lub alergologa, który rozpozna przyczynę i zaleci odpowiednie leczenie.

Leczenie uczulenia na słońce zwykle polega na:

• stosowaniu chłodnych kompresów,
• stosowaniu leków antyhistaminowych (zarówno maści czy emulsji na skórę, jak i leków doustnych),
• wyeliminowaniu czynników mogących nasilać objawy (np. kosmetyków lub leków, jeśli to one wywołały reakcję alergiczną).

Alergia na słońca a opalanie

Kiedy wystąpią objawy, chory powinien unikać słońca, używać kremów z wysokim filtrem i osłaniać zmienione chorobowo miejsca. Kiedy wysypka zniknie, wciąż nie rezygnujemy z wysokiej ochrony słonecznej, jednak możemy delikatnie zacząć eksponować skórę na słońce – chyba że lekarz zaleci inaczej.

W przypadku niektórych typów alergii słonecznej ekspozycja na promienie może stopniowo "zahartować skórę", przez co staje się ona mniej podatna. Opalanie u osób dotkniętych fotodermatozami jest jednak całkowicie zabronione.

źródła: mayoclinic.org, health.harvard.edu, clevelandclinic.org, lloydspharmacy.com