W Kościele katolickim rozpoczął się Wielki Post, a wraz z nim szkolne rekolekcje, które co roku wzbudzają wiele emocji. Z jednej strony uczniowie, którzy uczęszczają na religię, cieszą się, że nie mają lekcji, z drugiej ci, którzy nie chodzą na szkolną katechezę, muszą najczęściej sztucznie odbębniać obecność w szkole. Okazuje się jednak, że – poza dwoma przypadkami – szkoła nie może odwołać lekcji podczas rekolekcji. I to nie koniec zdziwień!
Reklama.
Podobają Ci się moje artykuły? Możesz zostawić napiwek
Teraz możesz docenić pracę dziennikarzy i dziennikarek. Cała kwota trafi do nich. Wraz z napiwkiem możesz przekazać też krótką wiadomość.
Rekolekcje szkolne organizowane są przez parafię, a nie szkołę i nie są obowiązkowe dla uczniów. Fot. Karol Porwich/East News
Reklama.
Rekolekcje szkolne są czasem modlitewnych spotkań dla uczniów uczęszczających na religię, nie są jednak dla nich obowiązkowe.
Rekolekcje wielkopostne w szkole odbywają się najczęściej w tygodniu poprzedzającym Wielki Tydzień, termin ustalają parafie.
Szkoła nie jest organizatorem rekolekcji i musi zapewnić opiekę uczniom, którzy nie biorą w nich udziału.
Przypadków łamania prawa w czasie rekolekcji nie brakuje, choć rodzice donoszą, że z każdym rokiem szkolnym jest lepiej. Szerszy dostęp do informacji, dzięki internetowi, sprawia, że zarówno uczniowie, jak i rodzice coraz lepiej orientują się w tym, co szkoła może zrobić w czasie rekolekcji, a co jest sprzeczne z prawem. Przyjrzyjmy się temu.
Rekolekcje szkolne: co mówią przepisy?
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z 14 kwietnia 1992 r., "uczniowie uczęszczający na naukę religii mają prawo do zwolnienia z zajęć szkolnych w celu odbycia trzydniowych rekolekcji wielkopostnych, jeżeli rekolekcje te stanowią praktykę danego kościoła lub innego związku wyznaniowego".
W tym czasie szkoła musi jednak zapewnić pozostałym uczniom opiekę. "W czasie trwania rekolekcji szkoła nie jest zwolniona z realizowania funkcji opiekuńczej i wychowawczej" – czytamy w rozporządzeniu.
Rekolekcje szkolne: czy są obowiązkowe?
Rekolekcje w szkole najczęściej trwają 3 dni (4, wliczając w to niedzielną mszę) i organizowane są zazwyczaj w czasie lekcji. Nie oznacza to jednak, że są obowiązkowe. Na rekolekcje mogą chodzić tylko uczniowie, którzy uczęszczają na szkolną katechezę. Są wtedy, zgodnie z prawem, zwalniani z lekcji.
Co z uczniami, którzy nie chodzą na religię? Powinni być w szkole, a dyrektor nie może ich zwolnić z lekcji, ponieważ nie biorą udziału w rekolekcjach szkolnych. Szkoła ma obowiązek zapewnić im opiekę i zorganizować lekcje.
Uwaga: rekolekcje szkolne nie są obowiązkowe nawet dla uczniów, którzy chodzą na religię. Szkoła nie ma prawa sprawdzać, czy uczeń był obecny na rekolekcjach.
Rekolekcje a odwołanie lekcji
Minister Edukacji Narodowej w piśmie z dnia 27 czerwca 2017 r. do Fundacji Wolność od Religii pisze, że uczniowie nieuczęszczający na religię "są zobowiązani do udziału w zajęciach szkolnych odbywających się w godzinach ustalonego stałego planu zajęć i mają odnotowywany fakt obecności na tych zajęciach". Minister podkreślił także, że szkoła nie ma prawa informować rodziców, że tego dnia nie ma lekcji, może jednak odwołać zajęcia lekcyjne w czasie rekolekcji, jeśli wszyscy jej uczniowie chodzą na religię.
Najczęściej podczas rekolekcji lekcje są skrócone lub działa tylko świetlica i/lub biblioteka. Czasami organizowane są lekcje łączone lub wyjścia. Szkoła może uchwalić, że tego dnia obowiązują tzw. dni dyrektorskie i placówka organizuje zajęcia wychowawczo-opiekuńcze, a nie dydaktyczne (czyli, mówiąc kolokwialnie: tego dnia w szkole nie ma lekcji). W tej sytuacji rodzice mogą, ale nie muszą, posłać dziecko do szkoły.
Wywieranie jakiejkolwiek presji na rodziców, by dziecko nie przyszło w te dni do szkoły, jest sprzeczne z prawem. Co więcej, warunkiem wprowadzenia dni dyrektorskich jest poinformowanie o ich terminie nauczycieli, uczniów i rodziców przed 30 września w danym roku szkolnym.
Podsumujmy: szkoła ma obowiązek zorganizować lekcje w dniach, w których odbywają się rekolekcje. Wyjątkiem są dwie sytuacje: 1) wszyscy uczniowie szkoły biorą udział w rekolekcjach, 2) szkoła wprowadza dni dyrektorskie i organizuje wyłącznie zajęcia wychowawczo-opiekuńcze.
Czy nauczyciel musi brać udział w rekolekcjach?
Pewne problemy z rekolekcjami szkolnymi dotyczą także nauczycieli, szczególnie w przypadku uczniów szkół podstawowych. Czy dzieci muszą mieć zapewnioną opiekę nauczyciela podczas drogi ze szkoły na rekolekcje i z powrotem? Okazuje się, że zgodnie z prawem organizatorem rekolekcji jest proboszcz parafii, a nie szkoła, to właśnie on odpowiada za bezpieczeństwo uczniów. Szkoła nie ma prawa organizować rekolekcji, byłoby to sprzeczne m.in. z art. 53 ust. 6 i ust. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.
Dyrektor szkoły nie może wymagać od nauczyciela obecności na rekolekcjach ani odprowadzania czy przyprowadzania uczniów. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. dyrektor ma obowiązek zapewnić "bezpieczne i higieniczne warunki pobytu w szkole lub placówce, a także bezpieczne i higieniczne warunki uczestnictwa w zajęciach organizowanych przez szkołę lub placówkę poza obiektami należącymi do tych jednostek".
Przypomnijmy: uczniowie chętni do uczestnictwa w rekolekcjach są zwalniani z lekcji na prośbę rodzica lub własną (w przypadku uczniów pełnoletnich). W przypadku zwolnienia ucznia z lekcji nauczyciel nie ma obowiązku opiekować się nim poza terenem szkoły. Nauczyciel ma obowiązek opiekować się uczniami poza szkołą wyłącznie podczas zajęć organizowanych przez szkołę.
Kiedy są rekolekcje 2023?
Rekolekcje wielkopostne odbywają się, jak sama nazwa wskazuje, w czasie Wielkiego Postu. W szkołach często organizowane są na ok. dwa tygodnie przed Wielkanocą, jednak nie jest to regułą, mogą odbyć się też wcześniej lub tuż przed samymi świętami. O terminie rekolekcji nie decyduje szkoła, a proboszcz parafii, na której terenie znajduje się placówka. Zgodnie z przepisami dyrektor szkoły powinien być zawiadomiony oterminie rekolekcji co najmniej miesiąc przed rozpoczęciem rekolekcji.
Rekolekcje 2023: Wielkanoc w tym roku jest 9 kwietnia, oznacza to, że rekolekcje szkolne w większości szkół odbędą się pod koniec marca.
Źródła:
§ 10 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych
§ 2 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkac
