• Na odporność psychiczną dziecka składa się kilka cech, m.in. wyciaganie wniosków z błędów i umiejętność samodzielnego rozwiązywania problemów.
• Według psychologa są 4 filary odporności psychicznej - odpowiednie podejście do wyzwań, pewność siebie, zaangażowanie i przekonanie o kontroli nad swoim życiem.
• Na podstawie tych filarów wyróżniono strategie, by rozwijać w dziecku odporność psychiczną.

Odporność psychiczna często kojarzy nam się z "byciem twardym jak skała”. To stereotyp, bo ludzie silni psychicznie wykazują się elastycznością, umiejętnością dostosowywania się do różnych warunków, dopuszczają do siebie wszystkie, również trudne emocje.

4 filary odporności psychicznej

Odporność psychiczna pomaga radzić sobie z życiowymi wyzwaniami i co równie ważne – umożliwia podnoszenie się po porażkach. Według psychologa Petera Clougha, współtwórcy książki o odporności psychicznej, są cztery najważniejsze jej filary. Oto one:

1. Odpowiednie podejście do wyzwań. Traktowanie mniejszych lub większych życiowych przeszkód, jakie codziennie spotykamy na swojej drodze, jako możliwości sprawdzenia siebie. Clough mówi nawet o postrzeganiu wyzwań jako szansy. Każdy problem, z którym przyjdzie nam się zmierzyć i który uda nam się rozwiązać, wzmacnia naszą siłę psychiczną.

2. Pewność siebie. Osoby odporne psychiczne wykazują wysoki poziom wiary w siebie i swoje umiejętności. To pozwala im nie tylko w podejmowaniu kolejnych prób, ale też tak szybko nie zrażają się ewentualnymi porażkami.

3. Zaangażowanie. To umiejętność trzymania się tego, co sobie zaplanowaliśmy. Jeśli wiemy, że błędy są nieodłączną częścią życia i umiemy wyciągać z nich wnioski, to łatwiej przychodzi nam dążenie do wyznaczonego celu.

4. Przekonanie o kontroli nad swoim życiem. Peter Clough tłumaczy, że chodzi o wiarę w to, że każdy ma kontrolę nad swoim życiem. Oczywiście spotykają nas rzeczy nieprzewidywalne, ale to od naszego nastawienia i reakcji zależy, jak je zinterpretujemy.

Strategie, by rozwijać w dziecku odporność psychiczną

Jak więc możemy wspierać nasze dziecko w rozwijaniu jego siły i odporności psychicznej? Na bazie filarów Petera Clougha wyróżniono kilka najważniejszych rodzicielskich strategii.

1. Pozwól dziecku popełniać błędy. Żaden rodzic nie lubi patrzeć, jak jego dziecko jest zdenerwowane czy sfrustrowane, gdy popełnia błędy. Warto jednak zdać sobie sprawę z tego, że uczenie się na błędach jest jednym z najlepszych sposobów, dzięki któremu dziecko może rozwijać siłę psychiczną.

Gdy popełni błąd, nie krzycz i nie pouczaj dziecka (bo pewnie i tak już doskonale zdaje sobie sprawę z tego, że "nawaliło”), powiedz raczej, by pomyślało o tym, czego się w tej sytuacji nauczyło i co mogłoby zrobić lepiej następnym razem.

2. Unikaj śpieszenia się na ratunek dziecku. Bądź w pobliżu, wspieraj, ale pozwól dziecku samodzielnie poradzić sobie z określoną sytuacją. Gdy mierzy się z czymś, a ty już biegniesz je "ratować”, sprawiasz, że dziecko czuje się bezradne.

Gdy samodzielnie rozwiąże jakiś swój problem, nie tylko wypracowuje metody radzenia sobie w przyszłości z różnymi wyzwaniami, ale też wzrasta jego pewność siebie.

3. Pomóż dziecku uporać się z jego lękami. Dzieci boją się wielu rzeczy, np. ciemności, spania samemu w pokoju, pająków lub… potworów. Zachęcaj dziecko do stawienia czoła swoim lękom i stopniowego przezwyciężania ich. Chwal je za odwagę, gdy próbuje przezwyciężyć swoje lęki i gdy stawia krok naprzód.

4. Ucz dziecko zarządzania swoimi emocjami. Gdy jest małe, opisuj uczucia, by wiedziało, z jakimi emocjami (strach, gniew, radość, smutek) ma do czynienia. Gdy dziecko potrafi zidentyfikować swoje emocje, łatwiej mu z czasem je wyrażać w społecznie akceptowalny sposób, a następnie kontrolować. Nie zawstydzaj dziecka, nie bagatelizuj też jego uczuć, bo przez to dziecko może zacząć tłumić swoje emocje.

5. Unikaj bycia zbyt pobłażliwym. Oczywiście lubimy chwalić nasze dzieci lub obdarowywać je prezentami, ale róbmy to z umiarem. Nie zaspokajaj każdej zachcianki dziecka, musi od czasu do czasu usłyszeć też od ciebie słowo "nie”.

Akceptacja "nie” jest ważna, ponieważ pomaga dziecku radzić sobie z rozczarowaniami i frustracją. Uzasadniaj jednak swoje zdanie i jak najczęściej dawaj dziecku alternatywę. Jeśli nie chcesz kupić mu np. drogiej zabawki, o której marzy, zaproponuj w zamian np. wspólny czas.

6. Rozwijaj w dziecku poczucie własnej wartości. Wychowanie pewnych siebie dzieci jest obecnie sporym wyzwaniem, bo wpływ na nie mają też media społecznościowe i "lajki”, które dostają. Ucz dziecko, że jego poczucie wartości nie może być uzależnione od sympatii lub antypatii innych. Musi wiedzieć, jakie ma mocne strony, co jest jego wartością oraz siłą i na tym powinno budować wiarę i pewność siebie.

7. Pomóż dziecku przystosować się do zmian. Nic nie jest przewidywalne, twoje dziecko czekają w życiu mniejsze lub większe zmiany. Pokazuj dziecku, że zmiany są nieuchronne, ale zwykle prowadzą do kolejnych dobrych rzeczy, np. przeprowadzka w nowe miejsce daje szansę na nawiązanie nowych, cennych przyjaźni.

Łatwe adaptowanie się do nowych warunków jest ważnym aspektem siły psychicznej. Ucz dziecko dostosowywania się do zmian, pokazuj ich pozytywne aspekty, a gdy pomimo trudności, uda mu się przebrnąć przez jakieś zmiany, podkreśl, jak świetnie dało sobie radę.