4-latek w pieluszce i mówienie do dorosłych na "ty". Polka o wychowaniu dzieci w Norwegii

Przede wszystkim nie słychać ciągłych zakazów typu: nie wchodź, nie dotykaj, nie skacz, nie biegaj, uważaj itp. Mówi się raczej: spróbuj, a jeśli dziecko spadnie, przewróci się czy skaleczy, to samo będzie uważało następnym razem. Dzieci uczą się na swoich błędach – jeżeli dziecko ma ochotę wyjść na mróz bez kurtki czy latem chodzić w kombinezonie zimowym, to mu się na to pozwala.

Rzeczywiście, nie ma mowy o krzyczeniu na dzieci, karach cielesnych, czy dawaniu np. szlabanu na wyjścia z domu. Dzieci wychowuje się totalnie bezstresowo, co niestety bywa i zgubne, bo ciężko o dyscyplinę, która jest konieczna do np. sprawnego prowadzenia lekcji w szkole.

Natomiast niewątpliwym plusem jest to, że Norwegowie spędzają z dziećmi dużo czasu na świeżym powietrzu. Od najmłodszych lat jeżdżą one na rowerze, nartach, łyżwach. Po przeprowadzce do Norwegii miałam wrażenie, że wszystkie dzieci potrafią tam pływać, rozpalać ognisko czy grać w hokeja (śmiech). I niewiele się pomyliłam, bo rodzice poświęcają dużo czasu, żeby nauczyć dzieci tych umiejętności.

Kierowcy bardzo uważają na pieszych, a zwłaszcza na dzieci. Wszystkie, nie tylko swoje. Jeżdżą bardzo ostrożnie, a w pobliżu szkół, placów zabaw czy innych miejsc, w których przebywają dzieci zwalniają do minimum. Dzięki takiej postawie kierowców w zeszłym roku w całej Norwegii ani jedno dziecko nie zginęło w wypadku drogowym.

Tak, bo normą są czterolatki chodzące w pieluchach, u nas jest to nie do pomyślenia. Norwegowie tymczasem nie mają z tym najmniejszego problemu. Ich zdaniem dziecko zacznie korzystać z toalety, kiedy będzie na to gotowe. Tym sposobem mój dwuletni wówczas synek był jedynym dzieckiem w grupie, które nie nosiło już pieluch. W ogóle w Norwegii mają bardzo specyficzne podejście do załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych. Jest pełno książeczek dla dzieci o kupie, a w przedszkolu dzieci uczą się piosenek o puszczaniu bąków i wyliczanek o siusianiu.

Przede wszystkim dzieci zwracają się do całego personelu szkolnego, włącznie z dyrektorem, po imieniu. To bardzo skraca dystans w relacji nauczyciel – dziecko. W szkole podstawowej nie ma ocen. Dwa razy w roku, na półrocze i koniec roku, rodzice dostają sprawozdanie z postępów dziecka w nauce.

Nie zdarza się natomiast, żeby dziecko nie zdało do następnej klasy, ponieważ podchodzi się do dzieci indywidualnie, ze świadomością, że dzieci uczą się w różnym tempie i to, co jedne opanowują w trzeciej klasie, inne opanują w piątej. Dzieci nie uczą się na pamięć ani przed sprawdzianami, których zresztą jest bardzo mało. Nie wymaga się od nich siedzenia w ławce przez 45 minut, jeśli dziecko ma ochotę może siedzieć lub leżeć na podłodze albo chodzić po klasie.

Tak, to prawda, w szkole, do której chodziły moje dzieci na każdej przerwie musieli wyjść na zewnątrz, niezależnie od pogody. Jak mawiają w Norwegii, nie ma złej pogody, jest tylko nieodpowiednie ubranie. Zgodnie z tą zasadą dzieci w przedszkolach codziennie spędzają kilka godzin na dworze. Są zresztą przedszkola, w których wszystkie zajęcia odbywają się na zewnątrz, a do środka wchodzą tylko po to, aby skorzystać z toalety. Wyprawka do szkoły obejmuje nie tylko przybory szkolne, ale też odpowiedni do każdej pory roku strój.

Rzeczywiście zwraca się na to szczególną uwagę. Czasami miałam wrażenie, że jesteśmy obserwowani, w jaki sposób reaguje dziecko, jak odbieramy je z przedszkola, czy chętnie idzie do rodziców, czy nie unika przytulania. Nauczyciele potrafią zapytać dzieci o to, co się dzieje w domu, np. czy rodzice krzyczą. Jeżeli zauważą coś podejrzanego, natychmiast zawiadamiają instytucję zwaną Barnevernet, niestety często zbyt pochopnie.

Zdaniem niektórych instytucja ta bardziej krzywdzi niż pomaga. Pracownicy tej placówki potrafią odebrać rodzinie dzieci po jednym zgłoszeniu np. ze szkoły lub od sąsiada i zatrzymać je do wyjaśnienia sprawy, co może trwać nawet kilka miesięcy. Wiem, że zwłaszcza wśród obcokrajowców wzbudza ona dużo emocji, ludzie boją się, nawet jeśli nie mają sobie nic do zarzucenia.

Na pewno to, że dzieci w przedszkolu i szkole powinny więcej czasu spędzać na dworze, chodzić do lasu, uczyć się poprzez poznanie. Dajmy im też troszkę więcej luzu, niech się ubrudzą, biegają po deszczu, skaczą po kałużach. Byłoby też super, gdybyśmy jako rodzice i nauczyciele przestali wywierać na dzieciach presję, że muszą mieć bardzo dobre oceny ze wszystkich przedmiotów.