Dzieci z wrodzonymi wadami serca. To kolejna grupa, którą trzeba chronić przed RSV

Dzieci z wrodzonymi wadami serca są bardziej narażone na infekcje układu oddechowego niż ich zdrowi rówieśnicy. Sama wada serca jest odpowiedzialna za istniejące już uszkodzenie układu naczyniowo-krążeniowego, zaburzoną mechanikę płuc, czy nadciśnienie płucne. Dodatkowo dzieci z wadą serca mogą być bardziej podatne na infekcje ze względu na często współistniejącą obniżoną odporność.

W wadach wrodzonych serca, przebiegającymi z objawami niewydolności krążenia, zaburzony jest przepływ krwi w układzie oddechowym, co sprawia, że wymiana tlenowa jest znacznie utrudniona. Ciężka infekcja dróg oddechowych dodatkowo osłabia organizm, dlatego należy zrobić wszystko, aby unikać zakażenia. Dla dzieci z wrodzonymi wadami serca szczególnie groźnym wirusem jest RSV. 

Dla dziecka z wrodzoną wadą serca nawet wirusy wywołujące zwykły katar czy kaszel mogą być niebezpieczne, a więc rinowirusy, adenowirusy czy wirus RS. Szczególnie niebezpieczny dla tej grupy dzieci jest wirus RS, który wywołuje ciężkie infekcje dolnych dróg oddechowych. Wirus RS jest przyczyną 70% infekcji dróg oddechowych u dzieci w 1. roku życia1.

Powszechność występowania tego drobnoustroju powoduje, że u niemal 100% dzieci do 3. roku życia stwierdza się przeciwciała świadczące o kontakcie z tym wirusem2. Zakażenie wirusem RS jest najczęstszą przyczyną hospitalizacji z powodu zakażeń układu oddechowego u dzieci2. Przebycie zakażenia niestety nie chroni przed ponowną infekcją.

Dlaczego wirus RS jest groźny?

Infekcje wywołane wirusem RS są bardzo groźne dla dzieci z wrodzonymi wadami serca, bo wirus ten, oprócz tego, że wywołuje stan zapalny w drogach oddechowych, to jeszcze powoduje złuszczanie się nabłonka. Tworzy się gęsta wydzielina, która zalega w drogach oddechowych i może doprowadzić do znacznego zwężenia, a nawet do całkowitego „zamknięcia” światła dróg oddechowych.

W takim wypadku oddychanie jest bardzo utrudnione, co prowadzi do niewydolności oddechowej i niedotlenienia, a dziecko może wymagać pobytu w szpitalu na oddziale intensywnej terapii i wspomagania oddechowego przy użyciu respiratora. W przypadku niektórych wad wrodzonych serca napływ krwi do płuc jest zaburzony.

Jeżeli drogi oddechowe są dodatkowo zwężone wydzieliną w trakcie infekcji, to wymiana tlenowa jest upośledzona  i może dojść do niedotlenienia tkanek i narządów. Dlatego ważne jest, aby zabezpieczać dzieci z wrodzonymi wadami serca przed wirusem RS, aby nie dochodziło do zakażenia.

Niewydolność oddechowa to stan zagrożenia życia i wymaga bardzo intensywnego leczenia, które mimo największych starań może zakończyć się niepowodzeniem, czyli śmiercią dziecka. Ponadto zakażenie wirusem RS może zwiększyć śmiertelność w bezpośrednim okresie po operacji naprawczej serca  z zastosowaniem krążenia pozaustrojowego3.

Około 25-30% dzieci z hemodynamicznie istotnymi wadami wrodzonymi serca i infekcją RSV wymaga pobytu w oddziale intensywnej terapii. Ok. 20% dzieci z wadą serca i infekcją RSV wymaga wspomagania oddechu mechaniczną wentylacją, dla porównania wspomagania wymaga tylko 5% dzieci zakażonych wirusem RS bez wady wrodzonej serca.

Porównując obie grupy dzieci, wada wpływa również na wydłużenie czasu hospitalizacji do ponad 3 miesięcy. Wskaźnik umieralności w tej grupie dzieci jest kilkakrotnie wyższy niż u hospitalizowanych dzieci bez wady serca i według różnych opracowań wynosi od 3% nawet do 9%4.

Czy dzieci z wrodzoną wadą serca można zabezpieczyć przez zakażeniem RSV?

Zapobieganie zakażeniom wirusem RS polega na ograniczeniu kontaktu dziecka z wirusem w okresie zwiększonej zachorowalności, a więc w Polsce od września do kwietnia i zadbanie o odpowiednią higienę. 

Od marca 2023 roku dzieci z wrodzonymi wadami serca mogą otrzymać bezpłatną profilaktykę bierną, czyli gotowe przeciwciała, które zwalczają wirusa RS. Do programu profilaktyki zakażeń wirusem RS kwalifikowane są dzieci z wrodzonymi wadami serca, które5 w momencie rozpoczęcia immunizacji nie ukończyły drugiego roku życia – pacjenci z hemodynamicznie istotną wada serca i:

• jawną niewydolnością serca, utrzymującą się pomimo leczenia farmakologicznego
• umiarkowanym lub ciężkim wtórnym nadciśnieniem płucnym
• siniczymi wadami serca, z przezskórnym utlenowaniem krwi tętniczej utrzymującej się <90%,

Immunoprofilaktyka polega na przyjęciu 5 dawek leku w miesięcznych odstępach w okresie od września do kwietnia. Preparat jest podawany w ośrodkach immunizacyjnych w całej Polsce. Co ważne dzieci z wrodzonymi wadami serca mogą skorzystać z bezpłatnej ochrony przed RSV również w 2. sezonie zakażeń.

Dlaczego to ważne, aby dzieci z wrodzonymi wadami serca były zabezpieczone przed RSV również w 2. sezonie zakażeń?

U dzieci z hemodynamicznie istotną wadą serca ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia RSV jest bardzo wysokie również w 2. roku życia dziecka. Poza tym znaczna większość tych dzieci wymaga kolejnego zabiegu kardiochirurgicznego z uwagi na wadę serca, dlatego bardzo ważna jest ochrona przed RSV w okresie okołozabiegowym. Ryzyko powikłań po zabiegu, który jest wykonywany krótko po infekcji, jest znacznie większe niż w przypadku dzieci, które infekcji nie przechodziły. Dodatkowo przebycie zakażenia powoduje konieczność odroczenia zabiegu kardiochirurgicznego co oczywiście jest niekorzystne z wielu powodów.

Gdzie i kiedy zgłosić się na immunizację?

Program profilaktyki zakażeń RSV jest realizowany od 1 września do 30 kwietnia w danym sezonie zwiększonej zachorowalności. Rodzice powinni zgłosić się do swojego kardiologa dziecięcego, który zakwalifikuje dziecko do immunoprofilaktyki. Lista ośrodków kardiologicznych, które realizują program profilaktyki znajduje się na stronie Fundacji Serce Dziecka: https://www.sercedziecka.org.pl/rsv/ Co ważne immunizacje można rozpocząć np. w szpitalu w którym dziecko jest hospitalizowane lub operowane, a kontynuować w oddziale kardiologii najbliższym miejscu zamieszkania.

Piśmiennictwo: