Zdrowe relacje między rodzeństwem. Jak przygotować dziecko na pojawienie się brata lub siostry?
Przygotowanie starszego rodzeństwa na pojawienie się brata lub siostry nie oznacza od razu poważnych przedsięwzięć w rodzaju regularnych wizyt pierworodnego/ej u psychologa dziecięcego. Z pewnością jednak nie powinno być bagatelizowane przez dorosłych. Kolejne dziecko w rodzinie to bez dwóch zdań duża zmiana w życiu całej rodziny. Dlatego tym większą uwagę trzeba poświęcić temu, które do tej pory było jedynakiem.
To fundamentalna zasada, ponieważ niektórzy rodzice, nie mając wcale złej woli, tak koncentrują się na mającym pojawić się dziecku, że zapominają albo nie zauważają potrzeb emocjonalnych pociechy, która już jest z nimi na tym świecie. W rezultacie dziecko może zacząć traktować wyczekiwanego członka rodziny z niechęcią, odczuwać wobec przyszłego brata/siostry zazdrość i złość, a nawet darzyć go/ją wrogością.
Tymczasem chyba wszyscy rodzice życzyliby sobie, żeby starszak wyczekiwał brata czy siostry z utęsknieniem, patrzył z optymizmem w przyszłość w związku z przyjściem na świat nowego członka rodziny i snuł wizje wspólnych zabaw z młodszym rodzeństwem. A jeśli by jeszcze deklarował gotowość do pomagania rodzicom w opiece nad nowo narodzonym maluchem, to już byłby najlepszy z możliwych scenariuszy.
Jak więc przygotować dziecko na rodzeństwo tak, by powitało brata czy siostrę z radością i obdarzyło go/ją miłością? Nie ma oczywiście uniwersalnej recepty na to wyzwanie, bo dzieci są różne, mają różną osobowość i wrażliwość, a także odporność na zachodzące w życiu zmiany. Niemniej jednak można pokusić się o ogólne wskazówki dla rodziców chcących pomóc dziecku odnaleźć się w czekającej go/ją roli nie jedynaka.
Po pierwsze, rodzice powinni dużo rozmawiać z dzieckiem o nim SAMYM. Pytać go o samopoczucie, emocje, myśli towarzyszące świadomości, że rodzina powiększy się niedługo o kolejnego członka. Poza zapewnieniem, że pojawienie się rodzeństwa nie zmieni miłości rodziców do niego, warto też pomóc mu poczuć się ważnym, opowiadając, że oczekiwanie na jego przyjście było równie radosne i entuzjastyczne.
Po drugie, należy szczerze opowiedzieć dziecku o zmianach, jakie czekają wszystkich domowników po narodzinach kolejnego dziecka. Nie koloryzować rzeczywistości, ale też jej nie demonizować. Przybliżyć maluchowi, jak będzie wyglądała opieka nad noworodkiem i wyjaśnić, że nowy członek rodziny będzie w pierwszym okresie swojego życia miał nieco inne potrzeby. Uświadomić, że nowonarodzony brat czy siostra z pewnością będzie nieco inaczej wyrażać swoje emocje i w inny sposób zwracać na siebie uwagę niż starszak.
Po trzecie, można spróbować włączyć dziecko aktywnie w przygotowania na pojawienie się rodzeństwa. Oczywiście rodzice powinni zachować odpowiednią równowagę, a więc nie obciążać malucha nadmierną pracą. Przygotowania powinny być dla starszaka przygodą wzbudzającą pozytywne odczucia wobec przyszłego rodzeństwa. Dziecko można zaangażować do pomocy przy zakupach wyprawki dla młodszego rodzeństwa. Z pewnością chętnie też pomoże przy urządzaniu pokoju dla maluszka.
Po czwarte, warto wykorzystać sprawdzony sposób na każdą naukę i oswojenie każdego tematu, czyli zabawę. Dla dziecka ta naturalna forma komunikacji pozwala wyrażać emocje i przepracowywać obawy. Świetnym pomysłem będzie więc np. zakup lalki, na której dziecko będzie "uczyło się", jak być dobrym bratem czy siostrą. Udział rodzica w zabawie może zaś ułatwić rozmowę na wszelkie tematy związane z rodzeństwem.
Najważniejsze, o czym powinni pamiętać rodzice, to uwzględnianie w przygotowaniach na narodziny nowego dziecka również potrzeb i oczekiwań pociechy, która już z nimi żyje pod jednym dachem. Nie może ona nabrać przekonania o byciu zapomnianym, odtrąconym czy niepotrzebnym. Raz, że ucierpi na tym jej psychika, a dwa, że swoje negatywne uczucia może przerzucić na przyszłego brata czy siostrę. Wszystko w rękach rodziców.