Zachoruje nawet 90 proc. niezaszczepionych. Ta choroba jest śmiertelnie niebezpieczna dla dzieci

• Odra u dzieci jest chorobą zagrażającą życiu. Do dziś nie ma na nią skutecznego leku.
• Jedyną ochroną przed zakażeniem jest poddanie się obowiązkowemu szczepieniu, bo zakaźność choroby wynosi 75-90 proc.
• Na ciężki przebieg i niebezpieczne powikłania po odrze są narażone małe dzieci i osoby starsze, a także o obniżonej odporności.

Odra u dzieci

Odra u dzieci jest wyjątkowo zakaźną chorobą kojarzoną przede wszystkim z wiekiem dziecięcym. A to dlatego, że jeśli dziecko ma kontakt z osobą zakażoną, a nie uzyskało wcześniej odporności, nieomal na pewno zachoruje. Jednak mogą zachorować osoby w każdym wieku. Odra jest szczególnie niebezpieczna dla dzieci i osób w podeszłym wieku. 

Odra jest chorobą górnych dróg oddechowych z charakterystyczną wysypką. Wywołuje ją wirus odry (paramyxowirus). 

W krajach rozwijających się  uznawana jest za jedną z głównych przyczyn zgonu u dzieci. Przed chorobą można ustrzec się za pomocą szczepienia. W Polsce znajduje się ono w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Podaje się ją po 13 m.ż. w preparacie skojarzonym "odra, świnka, różyczka".

Odra - objawy u dzieci

Okres wylęgania odry wynosi 8-14 dni (rzadko zdarza się, że do 21). W tym czasie nie występują objawy, niekiedy jednak dziecko może być nieznacznie osłabione. Ten etap to okres wylęgania odry.

Następnie występuje okres nieżytowy. Objawy przypominają grypę:

• umiarkowana gorączka (najwyższa jest w 4-5 dobie tego okresu),
• ból gardła,
• męczący kaszel,
• katar,
• nieznaczny obrzęk powiek,
• zapalenie spojówek
• światłowstręt, dziecko wyraźnie mruży oczy. 

Bywa, że w przebiegu odry obserwuje się zapalenie gardła lub krtani. W 2-3 dobie tej fazy obserwuje się zmiany na śluzówce jamy ustnej. Są to tzw. trójkąt Fiłatowa i plamki Koplika. Punkcikowate, białe plamki, otoczone czerwoną obwódką, pojawiają się na wewnętrznej stronie policzków, na wysokości zębów przedtrzonowych i trzonowych.

Okres wysypkowy odry rozpoczyna się około 4-5 doby po pierwszych objawów, pokrywa się z najwyższą gorączką (nawet do 40 stopni). W tym czasie obserwujemy wyraźne pogorszenie stanu zdrowia dziecka. Jest senne, apatyczne, osłabione. Czasem lekarze mówią, że dziecko "przesypia odrę".

Przebieg odry nie może obyć się bez wysypki. Ta pojawia się najpierw na twarzy w okolicy za uszami, następnie na szyi, w górnej części klatki piersiowej i pleców, aż do całkowitego ich pokrycia. W ostatniej kolejności wysypka przy odrze pojawia się na kończynach. W czasie przebiegu choroby wysypka zmienia swój wygląd.

Ostatni okres, to okres zdrowienia, trwa on nawet kilka dni. W tym czasie dziecko chore na odrę powoli odzyskuje siły, wysypka blednie, a objawy ze strony układu oddechowe ustępują. 

Chory zaraża od 3-5 dni przed wystąpieniem wysypki i do trzeciej doby od jej pojawienia. Odrą można zarazić się przez bezpośredni kontakt z chorym, a także przebywając z nim w zamkniętym pomieszczeniu co najmniej 20 minut.

Jak wygląda odra u dzieci [zdjęcia]

Wysypka przy odrze jest charakterystyczna. Początkowo przybiera postać ciemnoróżowych plam, które z czasem zlewają się ze sobą. Z czasem staje się grudkowata, może pokrywać nawet całe ciało, pozostawiając zaledwie cienkie jasne paski i plamki. 

Kiedy wysypka zaczyna blednąć, spada też temperatura ciała dziecka i ustępują kaszel i inne dolegliwości. Wysypka blednie i znika w takiej samej kolejności, w jakiej się pojawia. 

Leczenie odry u dziecka

Nie ma skutecznego leku, który zwalczałby wirusa odry. W przebiegu choroby stosuje się więc leczenie objawowe. Opiera się ono na obniżaniu gorączki, a także łagodzeniu kaszlu. 

- Dziecko w przebiegu odry powinno przede wszystkim dużo odpoczywać i pić. Konieczne może okazać się zasłonięcie okien roletą zaciemniającą, jeśli takiej nie mamy można powiesić w oknie koc - mówi pediatra Bożena Borkowska.

Chory powinien być też izolowany od innych domowników, jeśli nie chorowali oni wcześniej na odrę. Możliwe jest zaszczepienie dziecka, które miało kontakt z zakażonym, jednak nie później, niż w 72 godziny od kontaktu.

Ja zapobiegać odrze

Niemowlęta do 6 m.ż. mają odporność przekazaną przez mamę. U starszych maluchów wykonuje się szczepienie przeciw odrze, które jest zawarte w kalendarzu szczepień obowiązkowych. Zastrzyk MMR (odra, świnka, różyczka) lub MMRV (odra, świnka, różyczka, ospa) podaje się między 13. a 15. miesiącem życia, druga przypominająca dawka podawana jest dzieciom sześcioletnim.

Dzieci przed ukończeniem 1 r.ż. chorują w Polsce rzadko na odrę, co zawdzięczamy odporności stadnej, uzyskanej dzięki obowiązkowym szczepieniom.

Szczepionka, choć jest bardzo skuteczna (98–99 proc.), nie daje stuprocentowej pewności, że dziecko nie zachoruje, jednak u dzieci szczepionych obserwuje się łagodny przebieg choroby. Każdy, kto zachorował raz na odrę, zyskuje odporność na całe życie. 

Szczepionka przeciw odrze może powodować niegroźne powikłania przypominające łagodny przebieg choroby. Nieznacznie podwyższoną temperaturę i wysypkę, które pojawiają się 6-12 dni po szczepieniu i ustępują samoistnie. Poważne powikłania po szczepieniu są bardzo rzadkie.

Powikłania po odrze

Powikłania po przebytej odrze mogą być długofalowe i zagrażać życiu. Występują one aż u 30 proc. pacjentów nieszczepionych, którzy zachorowali na odrę. Zalicza się do nich: bakteryjne zapalenie płuc, ucha środkowego i krtani, drgawki gorączkowe, biegunki. Zdarzają się utrata wzroku lub słuchu.

Na najcięższy charakter powikłań narażone są szczególnie małe dzieci, osoby starsze i te o osłabionej odporności. Wśród nich przodują powikłania neurologiczne: pierwotne zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie rdzenia kręgowego, zapalenie wielonerwowe, zapalenie nerwów czaszkowych.

A także podostre stwardniające zapalenie mózgu (LESS), które wystąpić może nawet 15 lat po przebytej chorobie (średnio 5-8). Ta choroba kończy się zgonem pacjenta.