Twoje dziecko nie lubi czytania książek? Winny nie jest ani tablet, ani telefon

Czytanie to jedna z najtrudniejszych czynności poznawczych, jakich uczy się dziecko. Wymaga łączenia wielu procesów naraz – odczytywania liter, składania ich w słowa, nadawania znaczenia zdaniom, kontrolowania uwagi, hamowania bodźców zewnętrznych. To ogromny wysiłek dla rozwijającego się układu nerwowego. A wszystko to dzieje się w momencie, gdy dziecko dopiero uczy się radzić sobie z emocjami.

Wielu rodziców nie zdaje sobie sprawy, że źródłem niechęci do książek nie jest lenistwo dziecka, ale nadmierny stres, wywołany przez sam proces czytania. Szczególnie na początku jego przygody z książką. Dzieci boją się błędów, nawet tych najmniejszych. Wystarczy kilka sytuacji, w których usłyszały: "szybciej", "skup się", "źle", by czytanie nie kojarzyło im się najlepiej.

Nawet jeśli rodzic nie ma złej intencji (a jeśli chodzi o czytanie, raczej ma tylko dobre), dziecko odczuwa presję. A presja zabija przyjemność, zanim ta w ogóle zdąży się pojawić.

Czytanie wymaga też wyciszenia. Tymczasem – nie ma co ukrywać – współczesne dzieci są przestymulowane – hałas w szkole czy wszechobecne ekrany i bodźce zewnętrzne, to skuteczni wrogowie skupienia. Prośba "usiądź i poczytaj" bywa dla nich jak nagły hamulec. Ciało jest ciągle w trybie "działam", a my oczekujemy natychmiastowego spokoju. Kiedyś usłyszałam gdzieś takie dosadne porównanie, które zapadło mi w pamięć – to tak, jakby po wyjściu z wesołego miasteczka kazać nagle dziecku rozwiązywać zadania z matematyki.

Często chcemy też, by nasze dziecko robiło postępy, więc sięgamy po tytuły za trudne – długie zdania, mało ilustracji, trudne słownictwo. Dziecko nie nadąża, gubi sens, męczy się. A wiadomo, że kiedy coś jest niezrozumiałe, nie może być przyjemne. Dziecko przestaje widzieć w czytaniu przyjemność, a zaczyna widzieć trudność.

Do tego dochodzi szkolna rzeczywistość i obowiązek czytania lektur – taki sam jak zadania domowe czy sprawdziany. Dziecko uczy się, że czytanie książek to coś, co musi, a nie coś, co może. Tym samym lektura zyskuje status czegoś trudnego i obciążającego. Nie wspominając już o samym doborze tytułów, których język często bywa archaiczny, zwykle dla dziecka niezrozumiały.

Wiadomo, telefon jest łatwy, szybki i natychmiastowo wywołuje wrażenia. Jednak nie sam w sobie jest tu problemem. On jest tylko elementem tego zwariowanego, chaotycznego świata. Książka wymaga koncentracji, którą dziecku trudno jest czasem osiągnąć w świecie pełnym impulsów. Dodatkowo, gdy czytanie kojarzy się z napięciem czy presją, naturalną reakcją jest unikanie go.

Dobra wiadomość jest taka, że niechęć do czytania można odwrócić. Potrzeba tylko książek odpowiednio dopasowanych do możliwości dziecka oraz czytania dla przyjemności – nie tylko z obowiązku. W przypadku moich dzieci, idealnie sprawdziły się np. komiksy. Bo gdy znika presja, pojawia się ciekawość. A za nią dopiero prawdziwa miłość do książek.