Za 5 lat nie będzie już zespołu Aspergera. Wielka rewolucja WHO stała się faktem

Choć to duże uproszczenie, bo nie tylko ta jednostka ma zniknąć, to zmieni się coś więcej niż tylko słownictwo. Zgodnie z ICD-11 lekarze psychiatrzy nie będą już diagnozować 10 typów zaburzeń osobowości. Skupią się na tym, w jakim stopniu dotykają one pacjenta. W pierwszej kolejności lekarz oceni czy zaburzenia mają nasilenie łagodne, umiarkowane czy ciężkie. 

- W drugiej części znajdują się główne cechy lub wzorce osobowości: negatywna afektywność, oderwanie od rzeczywistości, dyssocjalność, rozhamowanie, anankastia oraz wzorzec typu borderline – mówi prof. Piotr Gałecki, kierownik Kliniki Psychiatrii Dorosłych Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz konsultant krajowy w dziedzinie psychiatrii, czytamy w "Wysokich Obcasach".

Psychiatra więc skupi się przede wszystkim na nasileniu objawów u konkretnego pacjenta, a dopiero w drugiej kolejności opisze trudności, z którymi się zmaga. Jednak to wciąż nie daje możliwości postawienia diagnozy. Lekarz musi bowiem wykluczyć czynniki zewnętrzne, jak przyjmowane leki, substancje psychoaktywne. Powinien też uwzględnić etap rozwoju, z którego w naturalny sposób mogą wynikać pewne trudności.

Termin pojawia się po raz pierwszy w ICD-11, jednak nie będzie zaliczany do zaburzeń psychicznych, a jedynie traktowany jako nieprawidłowości związane z relacjami. W takim przypadku pacjent może przejawiać cechy wspólne z zaburzeniami psychicznymi, jednak mają one sporadyczny charakter, np. pojawiać się w sytuacjach stresowych i mają one mniejszą intensywność. 

Od lat mówi się, że wyodrębnianie zespołu Aspergera z zaburzeń ze spektrum autyzmu nie jest właściwą drogą. Autyzm i ZA diagnozuje się bowiem wg tych samych kryteriów, a odróżnia je głównie nasilenie objawów. W nowej klasyfikacji nie spotkamy już autyzmu atypowego, dziecięcego i zespołu Aspergera, wszystkie zmieszczą się w kategorii "spektrum autyzmu" i będą różnicowane w zależności od stopnia występowania objawów. 

Dotąd w ICD-10, mówiło się o całościowych zaburzeniach rozwoju. Dla wielu osób z ZA czy "muśniętych" autyzmem było to określenie krzywdzące. Dziś w ICD-11 zaburzenia rozwojowe podzielono na siedem kategorii.

W zależności od stopnia występowania: 

Po zmianach zespół Aspergera będzie najpewniej określany jako łagodne zaburzenie ze spektrum autyzmu, bez upośledzenia funkcjonalnego języka i bez zaburzeń rozwoju intelektualnego. W latach 90. ZA był "alternatywą" w diagnozowaniu osób, które miały pewne cechy autyzmu, jednak nie wykazywały trudności komunikacyjnych czy zaburzeń poznawczych. 

Dziś wiemy, że autyzm jest wielobarwny i trudno jest określić jasną granicę, co jest autyzmem, a co zespołem Aspergera, zwłaszcza że większość autystów nie ma zaburzeń inteligencji werbalnej i niewerbalnej. Dzięki bardziej opisowej diagnostyce lepiej można określić faktyczny stan pacjenta. 

Wprowadzenie nowego nazewnictwa ma ograniczyć wykluczenie czy stygmatyzację osób z zaburzeniami. Koniec z odbieraniem ich jako "lepszych" i "gorszych". Słowo spektrum, czyli różnorodność, ma wejść na stałe do naszego języka. 

Okres przejściowy ma trwać 5 lat w tym czasie przede wszystkim kraje członkowskie muszą przetłumaczyć ICD-11, a także rozpocząć proces szkolenia specjalistów. Niewiele wiadomo jeszcze o zmianach w systemie diagnostycznym. Póki co najgłośniej o zmianie nazewnictwa. 

Ministerstwo Zdrowia nie zajęło jeszcze oficjalnego stanowiska, jeśli chodzi o zmianę diagnostyki. Jednak jako rodzice nie musimy się obawiać, że diagnozy wydane zgodnie z ICD-10 zostaną unieważnione. Wszystkie orzeczenia pozostaną w mocy do końca ich trwania, kolejne diagnozy będą jednak zawierać słownictwo przyjęte w nowej klasyfikacji.