Świadczenia rodzinne dla uchodźców z Ukrainy mają w znacznym stopniu pomóc migrantom wojennym funkcjonować w Polsce. Obecnie trwają prace nad nowymi przepisami, które zalegalizują pobyt uchodźców w Polsce. Oprócz nieograniczonego dostęp do rynku zatrudnienia ukraińskie rodziny uciekające przed wojną otrzymają możliwość korzystania ze świadczeń rodzinnych.
Rządowe wsparcie dla uchodźców na razie jest jedynie w formie zapowiedzi. Rada Ministrów opracowuje szczegóły projektu, a w pierwszej połowie marca, w trybie ekspresowym specustawą zająć się ma Sejm, a potem Senat. Ustawa zakłada nowelizację ustaw o: cudzoziemcach, świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, systemie oświaty czy szkolnictwie wyższym i nauce.
Rząd chce Ukraińcom, którzy przekroczyli polską granicę od 24 lutego, zapewnić legalny pobyt przez 18 miesięcy. A także umożliwić legalne zatrudnienie bez konieczności ubiegania się o zezwolenie. Specustawa zagwarantuje Ukraińcom uciekającym przed wojną bezpłatny dostęp do opieki medycznej, świadczeń rodzinnych, 500+ i Dobry Start czy Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego. W planach jest także jednorazowy zasiłek.
Obywatele Ukrainy uciekający przed wojną będą mogli liczyć na jednorazowy zasiłek. Będzie to 500 zł w przypadku osób samotnych, a dla rodzin po 300 zł na osobę "na utrzymanie" (pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe). Wniosek będzie można złożyć w Gminnym Ośrodku Pomocy Społecznej.
Obywatele Ukrainy legalnie przebywający terenie Polski, będą mieli dostęp do świadczeń w tym 500+. Świadczenie wychowawcze będzie można otrzymać na każde dziecko do ukończenia przez nie 18 roku życia (jeśli dziecko wspólnie z nim mieszka i pozostaje na jego utrzymaniu).
Ukraińskie rodziny będą mogły się również ubiegać o Rodzinny Kapitał Opiekuńczy. Świadczenie przysługuje na drugie i kolejne dziecko w rodzinie w wieku od 12-tego do 35-tego miesiąca życia.
Wnioski na obydwa świadczenia będzie można złożyć przez PUE ZUS, portal Emp@tia oraz przez bankowość elektroniczną wielu polskich banków. Rodzic będzie mógł również zgłosić się do placówki ZUS, gdzie uzyska pomoc w wypełnieniu wniosku i jego elektronicznym złożeniu.
Obywatele Ukrainy starający się o świadczenia rodzinne powinny dołączyć do wniosków dokument potwierdzający legalność pobytu cudzoziemca w Polsce i dostęp do rynku pracy.
Urzędnicy przygotowują procedury, wynikające z potrzeby utworzenia miejsc w przedszkolach i szkolnych klas dla dzieci uchodźców z Ukrainy. Procedura przyjmowania dzieci z Ukrainy do szkół ma być maksymalnie uproszczona. Jeśli rodzina nie posiada odpowiednich dokumentów potwierdzających ukończony poziom edukacji, wystarczy oświadczenie rodzica. Szkoła podstawowa, w której rejonie mieszka dana rodzina, ma obowiązek przyjąć dziecko do szkoły. Zostaną także uruchomione zajęcia dla dzieci niekomunikujących się w języku polskim. Po wakacjach rodzie będą mieli prawo ubiegać się o 300 plus na wyprawkę.
Publiczne żłobki i przedszkola przygotowują się na bezpłatne przyjęcie najmłodszych uchodźców z Ukrainy. Dzieci będą mogły także wziąć udział w rekrutacji do przedszkoli na nowy rok szkolny 2022/2023. Dziecko nie musi posiadać karty stałego pobytu czy zameldowania. Wystarczy, że rodzice podają numer dokumentu potwierdzającego tożsamość oraz adres zamieszkania. Bieżące przyjęcie dzieci do przedszkoli i żłobków w trwającym roku szkolnym, zależeć będzie od możliwości danej placówki. Zarówno chodzi o warunki lokalowe, jak i personel posługujący się językiem ukraińskim.
Od kwietnia Ukraińcy będą mogli otrzymać także dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku lub w klubie dziecięcym na takich samych zasadach, jak polskie dzieci.