Empatia u dziecka
Empatii można się nauczyć, ale najskuteczniej kształtuje się w dzieciństwie. Fot. 123rf.com

Psychologowie podkreślają, że empatia odgrywa ważną rolę w rozwoju emocjonalnym i społecznym człowieka. Maluch dzięki temu może łatwiej wchodzić w relacje z innymi, lepiej rodzic sobie w sytuacjach konfliktowych. Dlatego warto pielęgnować i rozwijać tę umiejętność u dziecka. To coś, co zostanie z nim na całe życie.

REKLAMA
  • Empatia jest umiejętnością postawienia się w sytuacji innego człowieka.
  • Brak empatii zazwyczaj prowadzi do obojętności, trudności w rozwiązywaniu konfliktów, a nawet sięgania po rozwiązania siłowe.
  • To jak bardzo empatycznym człowiekiem będzie twoje dziecko, zależy tylko od ciebie.
    • Umiejętność wczuwania się w sytuację innych nie jest łatwa. Kluczową rolę odgrywają rodzice, którzy mogą od małego pielęgnować w dziecku umiejętność zrozumienia innych ludzi oraz zdolność współodczuwania z nimi ich uczuć czy emocji. Empatyczne dzieci nie tylko potrafią współczuć czy brać odpowiedzialność za innych. Osoby takie są szczęśliwsze i osiągają więcej sukcesów, są bardziej świadome społeczne i lepiej odnajdują się w pracy z ludźmi.
    Jak więc wychować troskliwego i empatycznego człowieka? Oto 7 cennych wskazówek:

    1. Pracuj nad troskliwą relacją z własnym dzieckiem

    Gdy dziecko jest traktowane z szacunkiem, miłością i troską, jest bardziej podatne na wartości, które chcemy mu przekazać. Pamiętaj jednak, że okazywanie miłości może przyjmować różne formy. Chodzi tu o zaspokajanie potrzeb fizycznych, emocjonalnych, ale także zapewnienie stabilnego i bezpiecznego środowiska rodzinnego. Nie bez znaczenia jest okazywanie uczuć czy autentyczne okazywanie zainteresowania życiem twojego dziecka, a także rozmowy o ważnych sprawach.
    Nie może wiec zabraknąć wspólnego czasu (bez telefonów i tv). Jeśli w natłoku obowiązków trudno wam w tygodniu znaleźć czas na wspólne aktywności, warto ten czas zaplanować. Fajnym pomysłem są wieczorne rytuały: wspólne czytanie i rozmowy o tym, jak minął dzień, co nas cieszyło, co smuciło, a co było trudne. Czy ktoś zrobił coś dla nas miłego? A może my zrobiliśmy coś miłego dla innych? Czego nowego dziś się nauczyliśmy?

    2. Bądź wzorem do naśladowania

    Choć dzieci często nie słuchają, to jednak wartości i zachowań uczą się, obserwując dorosłych, a przede wszystkim rodziców. Jeśli sami będziemy najlepszym przykładem tego, co chcemy wpoić dzieciom, będzie im łatwiej nas słuchać. Zwróć szczególną uwagę na to, jak ty sam praktykujesz uczciwość, jak radzisz sobie z gniewem i emocjami. Nikt z nas nie jest doskonały, ale ważne byśmy nie tylko wymagali od dziecka, ale i sami potrafili pracować nad sobą. Warto się zastanowić, jak reagujemy np. gdy jesteśmy bardzo zmęczeni lub zapracowani. Jeśli popełniasz błędy, naucz się przepraszać i wyjaśnij, że chcesz się poprawić. Co możesz jeszcze zrobić? Angażuj się społecznie i wciągaj to dziecko. Ale także naucz się dbać o siebie. Znajdując coś, co ciebie uspokaja, relaksuje i rozładowuje stres, nie tylko jesteś spokojniejszy, ale także bardziej troskliwy i uważny.

    3. Spraw, by troska o innych była priorytetem

    Ważne, by dzieci słyszały od rodziców, że troska o innych jest równie ważna, co własne szczęście. Przecież opiekujesz się własnym dzieckiem i daje ci to ogrom przyjemności i satysfakcji, ale czy mówisz o tym dziecku?
    Naucz dziecko dotrzymywania słowa i wywiązywania się z zobowiązań, nawet jeśli są trudne do zrealizowania. Szacunek do innych jest ważny, spróbuj więc w codziennych komunikatach przypominać dziecku, by było miłe dla innych. Warto także zapytać nauczyciela, jak dziecko traktuje koleżanki i kolegów.

    4. Daj dziecku szansę na praktyczne trenowania opiekuńczości i wdzięczności

    Codzienne powtarzanie, że bycie miłym i pomocnym, refleksja nad tym, jak się komuś pomogło lub jak mogło się pomóc, rozwija w dziecku zdolności do opieki nad innymi. Im częściej pomaga, tym częściej ma szansę odczuć wdzięczność, która może sprawiać ogromną przyjemność. Jednak pamiętaj, pomaganie ma być samo w sobie przyjemne. Ważna jest także refleksja nad tym, w czym ktoś nam pomógł i skupienie się nad towarzyszącymi uczuciami.
    Zaangażuj dziecko rodzinne życie. Od obowiązków po wspólne omawianie rodzinnych planów czy problemów. Poczucie wspólnoty, możliwość wspólnego działania i wspólnego rozwiązywania problemów, będą cenną lekcją dla was wszystkich. Warto dziećmi także rozmawiać o sytuacjach niesprawiedliwych, krzywdzących, których są świadkami w szkole czy w tv. Zapytaj dziecko, dlaczego te działania są sprawiedliwe lub nie, opiekuńcze lub nie. Zastanów się, czy potraficie zauważać coś dobrego, co was spotyka, czuć wdzięczność i dziękować.

    5. Poszerzaj horyzonty twojego dziecka

    Często dzieci nie mają problemu z odczuwaniem empatii wobec członków rodziny, trudniej jest im natomiast wczuć się w sytuację zupełni obcych osób. Należyty nauczyć dziecko patrzeć na świat z szerzej perspektywy niż wasze cztery ściany. Niezwykle ważne jest to, by dziecko miało świadomość, że nasze czyny także mogą wpływać na społeczność, w której żyjemy. Wykorzystaj media do pokazania dziecku sytuacji ludzi żyjących w innych kręgach społecznych, a nawet innych krajach. Potrenujcie wczuwanie się w sytuacje hipotetyczne, z którymi dziecko może się spotkać poza domem, np. nowa koleżanka w klasie, jak może się czuć, jak można jej pomóc.

    6. Promuj zachowania, które mogą pozytywnie wpływać na społeczeństwo

    Czy powinienem zaprosić nowego kolegę do domu, a może powinienem stanąć w obronie koleżanki, której ktoś dokucza? Dzieci mają wiele dylematów, które mogą być cenną lekcją. Nie zmuszaj, ale daj przestrzeń na własną inicjatywę, zachęcaj i pytaj, czy nie chciałby wziąć udziału w zbiórce rzeczy na schronisko organizowanej przez szkołę czy w innych lokalnych inicjatywach. Głośne myślenie z dzieckiem pomoże mu się otworzyć na nowe sytuacje.

    7. Naucz dziecko samokontroli

    Często zdolność troszczenia się o innych jest zagłuszona przez złość, zazdrość, wstyd. Ważne, by uczyć dziecko, że wszystkie emocje są potrzebne i ważne, ale jednocześnie są sposoby radzenia sobie z niektórymi z nich. Po pierwsze warto nauczyć dziecko rozróżniania i nazywania emocji. Często te "złe" są pomijane i nieakceptowane przez rodziców, a dziecku samodzielnie trudno je rozpoznawać, a co za tym idzie - radzić sobie z nimi.
    Prostym sposobem, by pomóc dzieciom w radzeniu sobie ze złością czy frustracją jest wspólne ćwiczenie trzech prostych kroków: zatrzymaj się, weź głęboki oddech przez nos, wydech ustami i policz do pięciu. Wypróbujcie to, gdy twoje dziecko jest spokojne. Następnie, gdy zobaczysz, jak się denerwuje, przypomnij o krokach i wykonajcie je razem.
    Wychowywanie troskliwego i pełnego szacunku do innych dziecka jest i zawsze było ciężką pracą. Ale to jest coś, co każdy z nas może zrobić.