Pokutuje przekonanie, że jedynak jest samotny
Pokutuje przekonanie, że jedynak jest samotny unsplash.com

Są samolubni, roszczeniowi, egoistyczni, samotni – wokół jedynaków narosło mnóstwo krzywdzących stereotypów. Większość z nich zostało już dawno obalonych, również naukowo, ale nadal wiele par, które posiadają jedno dziecko słyszą komentarze w stylu: "Chyba mu/jej tego nie zrobicie i nie będzie jedynakiem?”. Czy faktycznie wychowywanie jedynaka jest trudniejsze?

REKLAMA
Kolejne badania potwierdzają, że jedynacy niewiele różnią się od swoich rówieśników, którzy posiadają rodzeństwo. Toni Falbo, profesor psychologii na University of Texas w Austin dokonała metaanalizy 115 różnych badań poświęconych jedynakom (dotyczyły m.in. ich życia emocjonalnego, towarzyskiego, ich charakteru).
Oceniały one charakter, stopień socjalizacji, inteligencję, osiągnięcia jedynaków w porównaniu do dzieci z rodzin wielodzietnych. Okazało się, że jedyna różnica polegała na tym, że jedynacy (zresztą podobnie jak pierworodne dzieci) lepiej wypadali w testach na inteligencję i zwykle więcej osiągali w życiu.

Nie brakuje im rodzeństwa

Z kolei badania prowadzone w ramach Understanding Society przez naukowców z University of Essex dowiodły, że jedynacy nie odczuwają negatywnych skutków braku rodzeństwa.
Co więcej, wykazywali wyższy poziom zadowolenia od rówieśników, którzy mają brata czy siostrę. Skąd te wyniki? Wpływ miała rywalizacja o względy rodziców, ale też kłótnie, a nawet przemoc, która zdarza się między rodzeństwem.

Jakie są zalety i wady wychowywania jedynaka?

Prawda jest taka, że każda konfiguracja rodzinna ma swoje plusy i minusy. Jakie są więc zalety bycia jedynakiem?
1. Lepiej rozpoznane i zaspokojone są jego potrzeby. Powód jest prozaiczny - rodzice mogą mu poświęcić więcej czasu. Dzięki temu szybciej może też odkryć swoje zdolności czy zainteresowania.
2. Nie musi rywalizować, nie doświadcza porównywania. Zwykle jest centralnym punktem życia swoich najbliższych. Nie jest porównywany z rodzeństwem, co mogłoby wpłynąć na jego samoocenę, nie musi też rywalizować o względy rodziców. Z tego samego powodu rzadziej doświadcza również uczucia zazdrości czy odrzucenia.

3. Jest zwykle dojrzalszy niż jego rówieśnicy. To rezultat spędzania większej ilości czasu z dorosłymi, którzy często traktują go jak równego sobie. Przez to wykazuje mniej lęku przed braniem odpowiedzialności za siebie lub innych, może również mieć cechy przywódcze.
4. Dobrze się czuje w swoim towarzystwie. Jak zauważył amerykański psychoterapeuta Carl Pickhardt, jedynak nauczony jest relacji z samym sobą, a to "fundament samowystarczalności, która zapewni mu niezależność”.

5. Ma większe oczekiwania od życia. To pośrednio wynika z punktu pierwszego, bo już w dzieciństwie jego potrzeby są zaspokajane na bieżąco, dlatego nie brakuje mu pewności siebie, by wyznaczać sobie cele i w przyszłości osiągnąć więcej.
Życie jedynaka może się wydawać idealne, ale psychologowie podkreślają, że ma ono też swoje wady. Jakie?
1. Mierzy się z codziennym lękiem rodziców. Strach o jedyne dziecko może prowadzić do tego, że trudno będzie mu usamodzielnić się. Z jednej strony rodzice chcą dla niego jak najlepiej, ale mogą też próbować ingerować lub wpływać na jego decyzje.
2. Żyje pod presją. Czasem rodzice mniej lub bardziej świadomie mogą stawiać swojemu jedynakowi wygórowane wymagania, którym będzie on chciał za wszelką cenę sprostać. To może prowadzić do np. poczucia winy, gdy zawiedzie ich oczekiwania.

3. Może mieć utrudniony kontakt z rówieśnikami. Nie zawsze tak jest, ale brak rodzeństwa powoduje, że wiele sytuacji społecznych nie może "przećwiczyć” w domu. Jakkolwiek by to nie brzmiało, posiadanie rodzeństwa uczy życia – zarówno w tym pozytywnym, ale też negatywnym aspekcie. Dzieci, które posiadają rodzeństwo są lepiej przystosowane do radzenia sobie np. w konfliktach z rówieśnikami.
4. Gorzej radzi sobie z krytyką, ma skłonność do egocentryzmu. Rodzice zwykle starają się słuchać i chwalić swoje dzieci, więc jedynak może nie być przyzwyczajony do sytuacji, gdy komuś nie podobają się jego poglądy lub zachowanie. Często jest też nauczony, że wyrażane przez niego opinie są traktowane bardzo poważnie, jest wysłuchany i rozumiany (i żaden brat lub siostra nie podważa lub naśmiewa się z nich).

5. Jest zwykle dojrzalszy niż jego rówieśnicy. Tak, to punkt, który znalazł się po stronie zalet, ale może też być problemem w życiu jedynaka. Przebywając z dorosłymi, nieświadomie przejmuje ich zachowania, przez co szybciej przestanie być po prostu dzieckiem z całą swoją dziecięcą beztroską.