Złapanie dziecka na kłamstwie jest zazwyczaj dla rodzica nieprzyjemną niespodzianką. Mówiąc „kłamtswo” nie mam tu na myśli historii o zmyślonym przyjacielu, czy fantazji opowiadanych przed zaśnięciem. Myślę o sytuacji, w której dziecko świadomie wprowadza nas w błąd, mija się z prawdą by zyskać konkretną korzyść lub uniknąć jakiś konsekwencji. Większość dzieci skłamie choć raz, na różnych etapach rozwoju.
Nauka kłamania stanowi część dziecięcego rozwoju, tak samo jak nauka mówienia prawdy.
Dzieci kłamią z różnych powodów, zależnie od sytuacji i motywacji. Mogą chcieć coś ukryć, uniknąć konsekwencji lub kary. Mogą kłamać z chęci „wypróbowania” rodziców – sprawdzenia ich reakcji lub zaimponowania im. Kłamstwo dziecka wynika również czasem z potrzeby zwrócenia na siebie uwagi lub jest próbą manipulacji.
Kiedy dzieci zaczynają kłamać?
Zazwyczaj około trzeciego roku życia. Wtedy właśnie zaczynają rozumieć, że dorośli nie potrafią czytać w ich myślach, więc można „sprzedać” im nieprawdziwą informację i coś na tym zyskać... Najwięcej kłamią dzieci między czwartym a szóstym rokiem życia (badania pokazały, że czterolatek skłamie raz w ciągu dwóch godzin, podczas gdy sześciolatek robi to co 90 minut). Kiedy dzieci wchodzą w wiek szkolny, kłamią częściej i bardziej przekonywująco (dzieci mają już dość bogate słownictwo i lepiej rozumieją jak inni ludzie myślą) . Ośmiolatki kłamią już tak dobrze, że trudno je nawet na tym złapać.
Co robić, gdy dziecko kłamie?
Przede wszystkim, zachować spokój i skierować uwagę dziecka na to, jak istotną wartością w naszej rodzinie jest uczciwość. Możesz powiedzieć dziecku, że bardzo doceniasz gdy mówi Ci prawdę i nie lubisz, gdy kłamie. Spróbuj tak: „ Gdy nie mówisz mi prawdy, jest mi smutno i czuję się rozczarowana.”. Zawsze możesz wspomóc się dostępnymi na rynku książeczkami i historyjkami traktującymi o tym, jak ważną wartością jest uczciwość.
Zdecydowanie lepiej jest uczyć maluchy jak istotne jest mówienie prawdy (należy to robić gdy tylko dzieci będą na tyle duże by rozumieć różnicę między prawdą a kłamstwem), niż karać za „małe kłamstewka”. Pamiętaj również, że zabawy w udawanie Superbohatera i opowiadanie fantastycznych historii to naturalny i bardzo potrzebny etap rozwoju dziecka i jego wyobraźni.
Jeśli jesteś świadkiem sytuacji, w której maluch czuje, że musi skłamać pomóż mu tego uniknąć. Zamiast spytać: „Rozlałeś soczek?” (dziecko może chcieć skłamać z obawy przed konsekwencjami), powiedz lepiej: „Widzę, że wydarzył się tu mały wypadek. Posprzątajmy to.”.
„Przesadzone”, nieprawdopodobne historie mogą być dziecięcym sposobem na zyskanie uwagi i podziwu lub szacunku. Jeśli słyszysz je często, warto zastanowić się jak podnieść poczucie wartości u Twojego dziecka. Oczywiście, prawdopodobnie powinnaś również poświęcić Mu więcej czasu.
Zapobieganie
Upewnij się, że zasady dotyczące akceptowanego przez Ciebie zachowania są jasne. Jeśli maluch przyzna się, że zrobił coś złego, przede wszystkim zawsze pochwal go za to, że zdobył się na odwagę i powiedział prawdę. Mów mu o tym,że w taki sposób ludzie zdobywają swoje zaufanie. Jeśli natomiast dziecko skłamie, wyjaśnij mu, że może Ci być trudno zaufać mu w przyszłości. Zawsze staraj się dojść do bezpośredniej przyczyny kłamstwa.