"Naucz się w końcu mówić NIE!". Jak wychować dziecko asertywne i pewne siebie?

Większość z nas jest konformistami, zgadzamy się ze zdaniem grupy i nie lubimy sprzeciwiać się grupie. Fot. Stacy Wachter/Flickr http://bit.ly/1CW3HLD/CC BY-SA http://bit.ly/1dsePQq

I tak, i nie. Brak asertywności jest pojęciem często mylonym z nieśmiałością. Uważamy, że osoby, które nie potrafią odmówić są nieasertywne i wycofane. I może jest w tym trochę prawdy, jednak asertywność to przede wszystkim umiejętność wyrażania swoich emocji, myśli i potrzeb. To dbanie o swoje prawa i przestrzeganie ich w stosunku do innych.

Asertywność jest taką cechą, która od zawsze kojarzy mi się z siłą psychiczną, ponieważ tylko osoby, które wiedzą czego chcą i które zdają sobie sprawę z własnych możliwości i potrzeb są w stanie korzystać z niej. Co zatem zrobić żeby nasze dzieci miały taką siłę?

Asertywność to zdolność
Musimy się jej nauczyć. I to jest dobra wiadomość, ponieważ możemy ją w każdym momencie życia wzmacniać i trenować. Oczywiście dużo zależy od rodziców i tego jak dziecko jest wychowywane. To jakie fundamenty zbudujemy w nim, będzie wpływało na jego predyspozycje do mówienia “nie” w sytuacjach, które nie będą zgodne z jego system wartości i które mogą mu zagrażać, zarówno psychicznie jak i fizycznie.

Asertywność jest przydatną umiejętnością w sytuacjach przemocy szkolnej. Nie chodzi jedynie o tą fizyczną, ale także np. o dokuczanie i przezywanie. Dzieci asertywne potrafią stawiać granice i mówić NIE w sytuacjach, które powodują w nich dyskomfort. W oczach rówieśników uchodzą za osoby silne i takie, którym dokuczanie nie wyrządza krzywdy, więc nie ma sensu go stosować.

Asertywność w grupie
Większość z nas jest konformistami, zgadzamy się ze zdaniem grupy i nie lubimy sprzeciwiać się grupie. Jest wiele powodów dla, których czasami nie podejmujemy dyskusji lub nie wyrażamy swojego zdania. Zazwyczaj dbamy o własne bezpieczeństwo. Uczymy się, że czasem lepiej odpuścić, że czegoś po prostu nie wolno, nie wypada, ponieważ nie jest to społecznie aprobowane.

Asertywności się uczymy
Proces uczenia się asertywności zaczyna się w pełni w momencie, gdy dziecko po raz pierwszy znajduje się w grupie. Ten okres przypada zazwyczaj na przedszkole lub szkołę. Zaczyna się kształtować szereg procesów i mechanizmów, które poprzez doświadczenie, uczą jakie zachowania i postawy są społecznie akceptowane, a jakie nie. Tu dochodzą także do głosu wewnętrzne, indywidualne cechy człowieka.

Fot. David K/Flickr http://bit.ly/1bRwu9O/CC BY-SA http://bit.ly/1dsePQq

Niezwykle ważna jest także świadomość siebie i własnych potrzeb. Jeśli uczymy dzieci, że w sytuacji, w której nie czują się komfortowo, mogą głośno powiedzieć “nie” i powinny dzielić się z innymi swoimi emocjami, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że będą potrafiły w przyszłości skutecznie odmówić.

Jak mówić NIE?
Komunikat asertywny powinien składać się z trzech części:

1. Użycia słowa NIE - najlepiej użyć go na samym początku zdania, w taki sposób aby nikt nie miał wątpliwości co do charakteru naszej wypowiedzi.

2. Opisanie czynności, której nie chcemy wykonać - po komunikacie NIE, musi paść dokładne określenie tego, czego nie chcemy wykonać.

3. Uzasadnienie odmowy - to najtrudniejsza część, ale też najważniejsza, ponieważ wymaga od nas wyrażenia swoich emocji i wytłumaczenia jaki wpływ ma na nas czynność, której wykonania odmawiamy.

Prawo wyboru
Przede wszystkim zacznijmy od nauki wybierania. To bardzo proste. Wystarczy, że damy dzieciom możliwość decydowania o tym w co się ubrać, jaki jogurt kupić, co zje na śniadanie. To proste sytuacje wymagające od dziecka decyzyjności, uczenia się za i przeciw, dostrzegania różnych możliwości.

Dziecko ma prawo do

1. Wyboru
2. Własnego zdania
3. Mówienia o swoich potrzebach[b] 4. Odmawiania
5. Popełniania błędów
6. Mówienia NIE
7. Wyrażania uczuć
8. Czucia się potrzebnym

Musimy dziecku uświadomić, że odmawianie i nie zgadzanie się z nami, nie wpływa na nasze relacje i nie powoduje odrzucenia. Nadal je kochamy chociaż mamy odmienne zdanie na dany temat. W psychologii mówimy o stylach zachowania, które wpływają na nasze decyzje i wybory. Wybór stylu zależy w dużej mierze od sytuacji i od osoby, która jest z nami w danej chwili.

Poprzez obserwację powinniśmy określić mniej więcej jaką postawą prezentuje nasze dziecko. To znacznie ułatwi naukę asertywności i określi te obszary, nad którymi należy z nim popracować.

Styl pasywny

Dziecko nie mówi otwarcie o swoich emocjach i potrzebach. Jeśli już coś komunikuje, to zazwyczaj cicho lub szeptem w taki sposób, jakby wstydziło się swoich uczuć. Osoby posługujące się tym stylem najczęściej podporządkowują się grupie, bez względu na koszty jakie ponoszą.

Rzadko wyrażają swoje zdanie i raczej jest ono zbliżone do opinii większości. Nie nawiązują kontaktu wzrokowego i nie lubią wystąpień publicznych, ponieważ czują się niepewnie. Bardzo często charakteryzuje je niska samoocena.

Styl agresywny

Dzieci posługujące się tym stylem głośno mówią o swoich uczuciach, o tym czego chcą. Otoczenie odbiera to najczęściej jako postawę roszczeniową. W ich zachowaniu przeważa krzyk i złość, zwłaszcza gdy nie dostają tego czego chcą. Zdarza się, że takie dzieci stawiane są w roli lidera, ponieważ budzą w rówieśnikach strach.

Styl asertywny

Osoby, które mówią o swoich emocjach, myślach i nie mają problemu z komunikowaniem tego czego chcą, możemy nazwać asertywnymi. To takie dzieci, które słuchają co się do nich mówi, ale też potrafią samodzielnie zabrać głos.

Potrafią radzić sobie w sytuacjach stresujących, z porażkami i krytycznymi ocenami, traktując to jako nowe doświadczenie. Jednak przede wszystkim potrafią bronić swojego zdania i mówić “nie”.

Twoje dziecko jest ofiarą dokuczania? Nie wiesz jak powinno zareagować i co Ty możesz zrobić w takiej sytuacji?

Wejdź na stronę badzkumplem.cartoonnetwork.pl i dowiedz się jak możesz pomóc.