1. To (prawie) wszystko wina hormonów

W czasie ciąży dochodzi do wahań hormonalnych – to żadna nowość. Może jednak zdarzyć się tak, że dobroczynne hormony, odpowiedzialne za prawidłowy przebieg ciąży, takie jak: estrogen, prolaktyna, progesteron i laktogen łożyskowy, będą produkowane przez organizm w nadmiarze. W takim przypadku może dojść do upośledzenia działania innego, kojarzonego właśnie z cukrzycą, hormonu, czyli insuliny. 

Zadaniem insuliny jest regulacja poziomu cukru prostego we krwi. W momencie, gdy ta funkcja zostaje zaburzona, cukier, czyli inaczej glukoza, zaczyna, mówiąc potocznie –  „skakać”. I to wysoko. Do takich sytuacji nie należy dopuszczać: niekontrolowane wzrosty poziomu cukru we krwi mogą odbić się na zdrowiu zarówno matki, jak i dziecka. 

2. Nie wiemy dokładnie, skąd się bierze, ale znamy czynniki ryzyka

Pisząc, że cukrzyca to „wina” hormonów, odnosimy się do mechanizmu jej działania. Jeśli jednak chcemy poznać przyczyny występowania tego konkretnego schorzenia u konkretnych kobiet, to na razie naukowcy wciąż są na etapie poszukiwania danych. 

Nie da się więc wykluczyć wystąpienia cukrzycy ciążowej u żadnej przyszłej mamy. Istnieje jednak grupa czynników ryzyka, które sprawiają, że niektóre kobiety są na nią narażone w większym stopniu niż inne. 

Do czynników ryzyka występowania cukrzycy ciążowej należą:

• wiek mamy powyżej 35. roku życia,
• otyłość – gdy BMI jest większe niż 30,
• cukrzyca ciążowa w poprzednich ciążach,
• nadciśnienie tętnicze,
• wcześniejsze porody (minimum 2) – nawet jeśli ciąża nie była powikłana cukrzycą,
• urodzenie w przeszłości dziecka o masie powyżej 4 kg,
• urodzenie dziecka z wadą rozwojową,
• rozpoznany zespół policystycznych jajników,
• wcześniejsze poronienia,
• cukrzyca typu 2 w najbliższej rodzinie – u rodziców lub rodzeństwa.

3. Cukrzycy ciążowej można próbować zapobiec

Planowanie to w przypadku ciąży słowo „klucz”. Dotyczy ono wielu okołoporodowych sfer i ochrona przed potencjalnym zachorowaniem na cukrzycę nie jest tu wyjątkiem. 

Lekarze podpowiadają więc, że już przygotowując się do ciąży, warto zadbać o prawidłową masę ciała – ryzyko wystąpienia cukrzycy jest większe u kobiet z wysokim BMI (choć w przypadku osób szczupłych również nie da się jej jednoznacznie wykluczyć). 

Kolejną ważną kwestią jest rzucenie palenia. Naukowcy podejrzewają, że zrezygnowanie z tej używki, już na etapie starania się o dziecko, również pomaga obniżyć ryzyko wystąpienia cukrzycy. 

Czynnikiem, na który nie mamy obiektywnie większego wpływu, jest też wiek. Szacuje się, że młode mamy chorują na cukrzycę znacznie rzadziej. Odsetek występowania tego schorzenia u dwudziestolatek wynosi około 1 proc. U czterdziestolatek – już 10 proc. 

4. Cukrzyca ustępuje samoistnie po ciąży, ale…

Cukrzyca ciążowa, jak nazwa wskazuje, pojawia się w ciąży i po urodzeniu dziecka ustępuje u większości kobiet. Niemniej jednak jej rozwój nie pozostaje bez wpływu na organizm. Kobiety, które chorowały na cukrzycę ciążową, są obarczone ryzykiem wystąpienia cukrzycy typu 2 w późniejszych etapach życia. 

5. Nieleczona cukrzyca podczas ciąży ma konsekwencje dla dziecka

Cukrzyca ciążowa najczęściej ujawnia się w drugiej połowie ciąży. To czas intensywnego wzrastania płodu, a zaburzenia gospodarki węglowodanowej (do tej właśnie grupy składników należy cukier) mogą wspomniane wzrosty mocno rozregulować.

Glukoza przedostaje się przez łożysko do płodu i działa dokładnie tak, jak działa na nas, dorosłych: powoduje zwiększanie się masy ciała. W przypadku dziecka rozwijającego się w łonie matki mówimy o makrosomii (sytuacja, gdy masa urodzeniowa dziecka przekracza 90. centyl masy ciała dla odpowiedniego wieku płodowego, rasy i płci).

Cukrzyca ciążowa zwiększa też ryzyko wystąpienia szeregu innych zaburzeń metabolicznych, a także, podobnie jak u matki, może przyczynić się do rozwoju cukrzycy typu 2 w przyszłości. Maluchy, których mamy przechodziły cukrzycę, mogą mieć też skłonność do otyłości. 

6. Mama z cukrzycą może urodzić całkowicie zdrowe dziecko

Koniecznie trzeba podkreślić, że cukrzyca ciążowa nie musi oznaczać komplikacji ani dla mamy, ani dla dziecka. Maluch ma ogromne szanse urodzić się w pełni zdrowy. Warunkiem jest jednak przestrzeganie zaleceń lekarzy. 

Do najważniejszych będą należeć na pewno wytyczne dotyczące diety, aktywności fizycznej oraz odpowiedniej ilości snu. Kluczowe jest również częste kontrolowanie poziomu cukru we krwi, z reguły kilka razy dziennie. 

7. Częste mierzenie cukru to konieczność

Jak często należy mierzyć poziom cukru? To kwestia do ustalenia indywidualnie z lekarzem, niemniej jednak z reguły należy robić to często: na czczo, po każdym posiłku oraz przed snem. 

W jaki sposób dokonuje się tego rodzaju pomiarów? Pierwszą metodą, jaka z pewnością przychodzi wielu z nas do głowy, jest nakłuwanie opuszek palców i upuszczanie kropli krwi na specjalny pasek. Od jakiegoś czasu glukometr nie jest już jedyną opcją. Cukier można kontrolować znacznie szybciej i wygodniej – za pomocą systemu do ciągłego monitorowania glikemii, którego głównym elementem jest  zakładany na skórę sensor3. 

Do takich właśnie rozwiązań należy FreeStyle Libre 2. Sensor, przyklejany do skóry za pomocą specjalnego aplikatora, mierzy poziom cukru w czasie rzeczywistym. Wyniki można odczytywać na ekranie smartfona1 – pomiar prowadzony jest w czasie rzeczywistym, całą dobę. Dzięki temu urządzenie może nas zaalarmować, gdy poziom cukru osiąga zbyt wysoką lub zbyt niską wartość2.  

Sensor ułatwia prowadzenie pomiarów i jest praktycznie niezauważalny na co dzień: nie trzeba go zdejmować do kąpieli, nie musimy też pamiętać, aby zabrać go ze sobą, wychodząc z domu. 

Warto również dodać, że od 1 stycznia 2024 r. kobiety w okresie ciąży i połogu z cukrzycą mogą skorzystać z rozszerzonej refundacji NFZ* na system FreeStyle Libre 2 – do ciągłego monitorowania glikemii z odczytami w czasie rzeczywistym bez nakłuwania palców.

1. Aplikacja FreeStyle LibreLink jest kompatybilna tylko z niektórymi urządzeniami mobilnymi i systemami operacyjnymi. Na naszej stronie internetowej można sprawdzić informacje na temat zgodności z urządzeniem przed skorzystaniem z aplikacji. Korzystanie z FreeStyle LibreLink może wymagać rejestracji w systemie LibreView.

2. Podręcznik użytkownika FreeStyle Libre 2.

3. Testy z opuszki palca są konieczne w przypadku, gdy odczyty stężenia glukozy i alarmy nie są zgodne z występującymi objawami lub przeczuciami dotyczącymi poziomu glikemii.

*Sprawdź, czy obejmują cię zmienione warunki dofinansowania NFZ do zakupu wyrobu dla osób dorosłych: na stronie www.Libre.pl lub w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z 13.10.2023 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie z mocą od 1.01.2024 r. FreeStyle Libre 2 system monitorowania glikemii flash (czujnik), wyrób medyczny używany wraz ze zgodnym czytnikiem lub aplikacją do monitorowania poziomu glukozy w płynie śródtkankowym u osób z cukrzycą i zaprojektowany, aby zastąpić oznaczanie stężenia glukozy we krwi w samodzielnym kontrolowaniu cukrzycy, w tym w dawkowaniu insuliny. Producent: Abbott Diabetes Care Ltd., Upoważniony przedstawiciel: Abbott B.V., Reklamodawca: Abbott Laboratories Poland sp. z o.o. © Abbott 2024. Obudowa czujnika, FreeStyle, Libre oraz powiązane z nimi znaki są własnością firmy Abbott. ADC-94349 v.1.0