Rozmawiała: Barbara Burzyńska – specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego
Rozmawiała: Barbara Burzyńska – specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego

Kiedy lekarz stwierdzi, że twoja pociecha nabawiła się zmian zapalnych w oskrzelach, prawdopodobnie zleci jej podanie leku wykrztuśnego, powodującego rozrzedzenie zalegającej wydzieliny i ułatwiającego jej odkrztuszenie. Dla niemowląt i małych dzieci leki występują w formie syropu i płynu do nebulizacji. Pytamy ekspertkę z Centrum Zdrowia Dziecka, jak sprawnie przeprowadzić w domu inhalację oraz zasięgamy innych bardzo ważnych dla mam rad.

REKLAMA
Kaszel u dziecka jest mechanizmem obronnym organizmu. Stanowi reakcję na zmiany w zatokach, gardle i drogach oddechowych. Obecność rozwijających się bakterii lub wirusów nie tylko skutkuje kaszlem, ale także prowadzi do infekcji. Nieleczona infekcja może wywołać stan zapalny oskrzeli i płuc.
Anna Bartosiewicz: Kiedy zalecane jest przeprowadzanie inhalacji w domu?
Barbara Burzyńska: Inhalować możemy każdego. Szczególnej ostrożności wymagają noworodki, które nie mają jeszcze wykształconego odruchu kaszlowego, a każda infekcja może bardzo szybko przerodzić się w zapalenie płuc. Inhalacja w domu nie jest trudna. Po zapoznaniu się z filmem instruktażowym na stronie www.kaszeludzieci.pl każdy może bezpiecznie i efektywnie stosować inhalacje u dziecka. Do wykonania inhalacji potrzebny będzie nebulizator oraz sól fizjologiczna lub lek zalecony przez lekarza.
Płyny do inhalacji to leki wydawane na receptę, dlatego powinno się stosować je tylko i wyłącznie po zaleceniu specjalisty, zgodnie z jego wskazówkami. Podczas infekcji możemy sami ułatwić dziecku oddychanie, stosując inhalacje z soli fizjologicznej dostępnej w aptece.
Jakie korzyści wynikają z podania leku drogą wziewną?
Lek podany tym sposobem bardzo dobrze się wchłania. Inhalacja trwa krótko i jest efektywna. Lek wchłania się w ciągu 2 minut. Potrzebny jest nebulizator, który można zakupić już za ok. 80 złotych. Na stronie www.kaszeludzieci.pl dostępny jest film z dokładną instrukcją, jak przeprowadzić inhalację z użyciem nebulizatora u niemowlęcia i starszego dziecka.
Czy można przeprowadzać inhalację podczas snu?
Tak, jak najbardziej, ale nie w nocy, ponieważ leku do inhalacji – tak samo, jak każdego innego leku wykrztuśnego, nie należy podawać późnym popołudniem i wieczorem. Najlepiej przeprowadzać inhalację podczas dnia, w czasie drzemki dziecka, kiedy jest spokojne i możemy je obserwować, co ułatwia skuteczne podanie leku. Lek podajemy przez maseczkę do nebulizacji. Przykładamy ją dokładnie do ust i nozdrzy dziecka tak, aby lek wykorzystać w całości, a opary z niego nie dostały się do oczu dziecka. Wskazówki, jak podać lek przy użyciu maseczki, znajdują się na filmie instruktażowym pod adresem www.kaszeludzieci.pl.
Jeżeli dziecko budzi się, kiedy ma założoną maseczkę, możemy użyć rurki od nebulizatora. Aby wykonać inhalację, należy przysunąć ją do noska.
Na czym polega oklepywanie i czemu służy?
Oklepywanie polega na stymulowaniu układu oddechowego do lepszej pracy. Używamy do tego celu dłoni, która musi być czysta, ciepła, lekka, rozluźniona i ułożona w „łódeczkę”, wręcz „magiczna”. Oklepujemy opuszkami palców i powietrzem zgromadzonym w dłoni. Jeżeli zadbany o prawidłowe ułożenie dłoni, zabieg będzie całkowicie bezbolesny, a nawet stanie się przyjemny.
Oklepujemy plecki dziecka, boczki oraz klatkę piersiową. Nie oklepujemy kręgosłupa, okolicy nerek i brzucha. Zaczynamy zawsze od dołu ku górze; od koniuszków żeber podążamy w kierunku ramion.
Wyczerpujące informacje na temat oklepywania oraz cenne wskazówki, jak należy je przeprowadzać u niemowląt i starszych dzieci, znajdują się na stronie www.kaszeludzieci.pl.
Działanie leku wykrztuśnego polega na rozrzedzeniu wydzieliny w drzewie oskrzelowym i płucach. W efekcie wydzielina odkleja się, a następnie zostaje odkrztuszona przez chorego. Oklepywanie wspomaga odkrztuszanie wydzieliny. Jest szczególnie ważne w przypadku pacjentów, którzy nie mają jeszcze wyrobionego odruchu kaszlu lub też są zbyt słabe, żeby kasłać. Dlatego powinno się stosować tę metodę zwłaszcza u niemowląt i osób starszych. Tak naprawdę jednak nie ma żadnych przeciwwskazań, aby oklepywać również starsze dzieci. Korzyści są wymierne: oklepywanie zwiększa skuteczność leku, ponieważ pozwala szybciej usunąć wilgotną wydzielinę.
Kiedy przeprowadzać oklepywanie: przed czy po podaniu leku wykrztuśnego?
Zawsze po podaniu leku – obojętnie, czy dokonujemy nebulizacji, czy podajemy lek doustny. Chore dziecko należy oklepać 15-30 minut po podaniu leku wykrztuśnego. Czekamy, aż lek zadziała, rozrzedzi tzw. drzewo oskrzelowe, a my oklepywaniem tylko stymulujemy pracę układu oddechowego, poprawiamy krążenie i powodujemy, że wydzielina odrywa się od naczyń włosowatych w oskrzelach i płucach, co sprawia, że dziecko zaczyna odkrztuszać. Jeżeli zrobimy to w odpowiednim czasie, skuteczność leku będzie 100-procentowa.
Co jeszcze jest ważne podczas leczenia infekcji?
W trakcie leczenia infekcji bardzo ważna jest odpowiednia temperatura pomieszczenia, w którym przebywa dziecko. Musi to być 20 – 22 stopni Celsjusza. Nie może być gorąco, nie może być też zimno.
Pomieszczenie powinno być wietrzone. Jeżeli dziecko ma suchy kaszel, możemy wyjść z nim na spacer, żeby złagodzić napady kaszlu. Jeśli kaszel jest wilgotny, również możemy zabrać dziecko na spacer, ale tylko pod warunkiem, że nie zostało poddane antybiotykoterapii.
Pamiętajmy też o odpowiedniej wilgotności pomieszczenia, w którym przebywa dziecko. Zwłaszcza w warunkach zimowych, kiedy grzeją kaloryfery, należy zadbać o wilgotność w pomieszczeniu – albo stosując nawilżacze dostępne w sklepach, albo zwykłym domowym sposobem, wieszając mokre ręczniki na kaloryferze. Pomieszczenie powinno się nawilżać tylko wówczas, kiedy powietrze w pomieszczeniu jest bardzo suche, dziecko męczy się w trakcie snu bądź podczas oddychania.
Kolejną bardzo ważną rzeczą jest odsysanie wydzieliny z buzi, gdzie gromadzi się jej najwięcej i z nosa. Na stronie www.kaszeludzieci.pl znajdują się filmy instruktażowe, dzięki którym każdy rodzić bez problemu poradzi sobie z tym zadaniem we własnym domu. Wydzielinę z noska i buzi u malutkiego dziecka odsysamy za pomocą gruszki lub podręcznego aspiratora – oba przyrządy kupimy bez problemu w aptece. Robimy to, aby ułatwić dziecku oddychanie.
U małych dzieci nie możemy stosować żadnych kropli do nosa, ponieważ uszkadzają one śluzówkę, poza tym mechaniczne sposoby są dużo skuteczniejsze. Z czasem dziecko samo nauczy się wydmuchiwać nosek. Uczmy tego dzieci powyżej 1. roku życia, natomiast niemowlęciu, które nie potrafi jeszcze tego zrobić samo, musimy odessać wydzielinkę gruszką lub aspiratorem.
Jeżeli dziecko nie potrafi jeszcze wydmuchać noska, uczymy je w ten sposób, że przykładamy chusteczkę do nosa, przyciskamy palec do jednej dziurki, a następnie prosimy malucha o dmuchanie drugą. Tę samą czynność wykonujemy z dziurką znajdującą się po przeciwnej stronie noska.
Podsumowując, podstawowe zasady opieki nad chorym dzieckiem obejmują: regularne podawanie odpowiedniej dawki leku wykrztuśnego, oklepywanie po 20 minutach od podania leku, pilnowanie właściwej temperatury i wilgotności powietrza w pomieszczeniu, w którym dziecko przebywa oraz dbanie o udrożnienie noska i buzi dziecka, aby lepiej mogło oddychać.
Pamiętajmy też, aby nie przegrzewać niemowlęcia. Zawsze dbajmy o to, aby główkę dziecka w lecie chronić czapeczką od słońca, w zimie nie wkładać grubej czapki, a w pomieszczeniu – trzymać dziecko z odkrytą główkę. Właśnie przez głowę traci ono nadmiar ciepła. Przegrzanie dziecka ułatwia rozwój infekcji, co jest szczególnie niebezpieczne dla niemowląt, które nie mają jeszcze w pełni wykształconego układu odpornościowego. Organizmowi bardzo ciężko jest opanować taką sytuację, dlatego należy dbać o to, aby zawsze ubierać dziecko odpowiednio do temperatury.
To, czy odpowiednio ubraliśmy niemowlę, możemy sprawdzić, wkładając mu dwa palce pod koszulkę i dotykając jego karku. Ciepła, sucha skóra oznacza, że wszystko jest w porządku. Jeżeli na skórze wyczuwamy wilgoć – dziecku jest gorąco.
Wskazówki, jak opiekować się chorym dzieckiem, są dostępne na stronie www.kaszeludzieci.pl. Trzeba pamiętać o tym, że po ukończeniu 6. miesiąca życia niemowlęta tracą tzw. odporność swoistą i zaczynają być bardziej podatne na infekcje. Dopiero z czasem przechodzą na tzw. odporność własną.
Czy syropy na mokry kaszel, czyli leki wykrztuśne dostępne bez recepty, można podawać dziecku samemu?
Tak, ale zawsze zgodnie z zasadami, wymienionymi w załączonej przez producenta ulotce. Nie wolno samemu modyfikować dawek. Pamiętajmy także o tym, żeby nie podawać leków wykrztuśnych przed snem. Najlepiej, aby ostatnią dawkę dziecko przyjęło do godz. 16:00.
Czy można leczyć jednym lekiem całą rodzinę?
Tak, jak najbardziej. Ulotka producenta leku zawiera wskazówki na temat dawkowania dla całej rodziny. Ostatnio dużą popularnością cieszy się Mucosolvan Mini, którego smak owoców leśnych bardzo przypadł do gustu małym dzieciom i może być stosowany przez całą rodzinę.
Rozmawiała: Barbara Burzyńska
Specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa pediatrycznego w Instytucie "Pomnik - Centrum Zdrowia Dziecka"