Ja - żandarm, czyli rzecz o zasadach i granicach. Jak je wyznaczać i dlaczego dzieci ich potrzebują

Jestem nauczycielką przedszkola, chociaż czasami czuję się jak żandarm
Zasady, reguły, umowy i ustalenia to moja codzienność, na której opieram się pracując z grupą dzieciaków. Dlaczego? Nie dlatego, że tak bardzo je lubię- szczerze mówiąc czasami sama mam dość i chętnie bym odpuściła, zapomniała i kilka zasad złamała- ale dlatego, że konsekwencja i jasność panujących reguł to podstawy poczucia bezpieczeństwa u dziecka. A mając pod opieką grupę przedszkolną porządek i bezpieczeństwo to rzecz nie do przecenienia.

Wyznaczanie granic nie jest łatwe
Zbyt wąskie (czyli za dużo zasad i surowe reguły) będą ograniczać dziecko i nie pozwolą na jego swobodny rozwój, wykształcenie poczucia odpowiedzialności i samodyscypliny. A gdy zaczną za bardzo uwierać staną się powodem buntu i czekać je będzie odrzucenie. Zbyt szerokie granice (bez jasnych zasad i wymagań ze strony dorosłych) mogą spowodować, że dzieci całkowicie je zignorują i nie będą się z nimi liczyć, co może doprowadzić do niewłaściwych wyborów, braku odpowiedzialności i samodyscypliny. Zmienne granice i zasady wprowadzają chaos- gdy jednego dnia coś jest dozwolone, a innego już zabronione, to dziecko czuje się zagubione i nie wie jak należy postępować i co tak naprawdę jest słuszne. Ale czy zasady i granice postępowania są w ogóle dzieciakom potrzebne? Oczywiście, że tak, a powodów jest kilka:

1. Jasne reguły i zasady dają dziecku poczucie bezpieczeństwa i są gwarantem stabilności.
Gdy dzieci mają jasność, co im wolno, a czego nie, czują się pewniej i łatwiej jest im poruszać się w świecie. Granice wytyczone przez rodziców/nauczycieli mają dzieciom pomóc, ukierunkować ich zachowanie, ale jednocześnie przy ich ustalaniu należy zachować pewną elastyczność, tak by umożliwić dziecku rozwój i zmiany. Wraz z wiekiem dziecka, jego rozwojem emocjonalnym i coraz większą samodzielnością musi następować aktualizacja pewnych reguł i granic. Trzeba nauczyć też dzieciaki, że są takie zasady, których przestrzegamy zawsze- od tych najprostszych, typu mówienie dzień dobry sąsiadowi, czy przepraszam, gdy zrobimy coś złego, po te związane z moralnością- mówimy prawdę i nie oszukujemy, traktujemy innych z szacunkiem, nie wyrządzamy krzywdy zwierzętom.

2. Granice i zasady pomagają w odróżnianiu dobra od zła
Wyraźne i jasne zasady pokazują dziecku, co jest dobre i akceptowalne, a co niedopuszczalne i złe. Dzieci nie rodzą się z umiejętnością odróżniania dobra od zła, to dorośli swoim postępowaniem i wpajanymi zasadami uczą ich tego i przekazują odpowiednie wartości moralne. Zatem drodzy rodzice, dziadkowie, nauczyciele i inni dorośli- jesteśmy przykładem dla dzieciaków, obrazem świata i wzorem. Widzą wszystko, słyszą wszystko i chłoną niczym gąbka- zarówno te dobre jak i te złe zachowania. Całkiem niezła motywacja do samorozwoju i zmian na lepsze ;)

3. Zasady pomagają w poznawaniu otaczającego świata
Wyobraźcie sobie, że lądujecie na obcej planecie, gdzie każdy zachowuje się tak jak chce- można kłamać, bić, oszukiwać, nie trzeba być wobec siebie uprzejmym, a prowadząc samochód ma się pełną swobodę i luz, bo o przepisach ruchu drogowego nikt tutaj nie słyszał. Lekka dezorientacja i dyskomfort, prawda? Dorośli tłumacząc i wyjaśniając dziecku, co wolno, a czego nie, dlaczego tak się dzieje i jakie będą konsekwencje danego zachowania ułatwiają mu poznanie otaczającego go świata. Ponadto świadomość istnienia pewnych uniwersalnych zasad, które obowiązują wszystkich i wszędzie, daje odwagę i pewność siebie. A jak mamy w sobie pewność i odwagę to poznawanie świata jest o wiele łatwiejsze i przyjemniejsze.

4. Zasady i granice pomagają w relacjach społecznych
Współcześni rodzice (na szczęście nie wszyscy) wymagają od dzieci szybkiego rozwoju umysłowego, nabywania nowych umiejętności w tempie błyskawicy, bycia wyjątkowym i wybitnym, ale często zapominają o tzw. dobrym wychowaniu, bon tonie i kulturze osobistej. Jak to się stało, że wymaganie od dziecka znajomości liczenia do 100 zanim skończy PRZEDSZKOLE czy posługiwania się dwoma językami niemal od urodzenia jest w porządku, a wymaganie używania proszę, dziękuję i przepraszam, czy szacunek wobec dorosłych stało się nieważne i mało istotne? Cóż z tego, że dzieciak będzie znał siedem języków, skoro w żadnym z nich nie wykaże się obyciem i kulturą osobistą? Pewne zasady należy wpajać dziecku od najmłodszych lat, wymagać szacunku i samemu okazywać go dziecku, uczyć kultury w rozmowie z innymi, przy stole, podczas odwiedzin, seansu w kinie czy jazdy tramwajem.