Jak napisać idealną charakterystykę bohatera? Dzięki tym wskazówkom będzie to banalnie proste
Charakterystyka to jedno z najczęstszych wypracowań, jakie dostają do napisania uczniowie, warto więc poznać zasady jej pisania. Czym jest charakterystyka i jak ją napisać? O czym należy pamiętać? Oto wszystko, co powinniśmy wiedzieć o charakterystyce oraz przykładowe wypracowanie.
- Czym jest charakterystyka? Prezentacja postaci fikcyjnej lub rzeczywistej powinna zawierać opis jej cech zewnętrznych i wewnętrznych
- Charakterystyka dzieli się na m.in. charakterystykę bezpośrednią i pośrednią czy charakterystykę dynamiczną i statyczną
- Jak napisać charakterystykę? Ta forma wypowiedzi dzieli się na wstęp, rozwiniecie i zakończenie
- Przykładowa charakterystyka bohatera – "Ani z Zielonego Wzgorza" (Ani Shirley)
Charakterystyka – co to jest?
Charakterystyka to forma wypowiedzi, której celem jest prezentacja postaci: rzeczywistej (członka rodziny, przyjaciela, osoby publicznej) lub fikcyjnej (np. bohatera książki czy filmu). Jest to opis nie tylko wyglądu zewnętrznego danej osoby, ale również jej cech wewnętrznych: charakteru, osobowości i temperamentu, a także zachowania czy nawyków.Charakterystyka może zawierać elementy innych form wypowiedzi, takich jak:
- opis – opisywanie cech wewnętrznych i zewnętrznych postaci,
- opowiadanie – prezentacja wydarzeń z życia postaci, na których podstawie można wyróżnić jej cechy wewnętrzne,
- rozprawka – uzasadnienie swojej cechy postaci lub argumentowanie jej cech.
Charakterystyka: rodzaje
- charakterystyka bezpośrednia – opisujemy cechy postaci i wprost je nazywamy. Przykład: Wojtek był bardzo miły i uczynny, lubił pomagać swoim rodzicom. Był śmiały, zabawny i towarzyski – nie miał problemów z nawiązywaniem kontaktów. Wojtka cechowała również odwaga. Zawsze stawał w obronie słabszych.
- charakterystyka pośrednia – nie opisujemy postaci wprost, ale poprzez prezentację jej zachowania wobec innych, otoczenia czy języka, którym się posługuje – w ten sposób sami możemy wyrobić sobie o niej opinię. Przykład: Mieszkanie Krysi zawsze było w nieładzie. Łóżko nigdy nie było pościelone, gitara leżała pod fotelem, a książki oraz notesy, które Krysia namiętnie wypełniania wierszami, leżały porozrzucane po podłodze. Kiedy Krysię odwiedzali goście, dziewczyna w ogóle nie przejmowała sie bałaganem. Zawsze ochoczo oferowała jednak herbatę i kupione w cukierni ciasto oraz przynosiła koce i poduszki, aby jej gościom było wygodnie. Chwytała gitarę i grała znane piosenki, do których głośno śpiewała razem z przyjaciółmi.
- charakterystyka statyczna – opisujemy postać, której cechy wyglądu i charakteru są niezmienne.
- charakterystyka dynamiczna – prezentujemy osobę, która pod wpływem określonych wydarzeń i życiowych okoliczności przechodzi metamorfozę. Przykłady w literaturze: Jacek Soplica w "Panu Tadeuszu" i Ebenezer Scrooge w "Opowieści wigilijnej".
- charakterystyka całościowa (pełna) – opisujemy (w miarę możliwości) wszystkie cechy bohatera.
- charakterystyka częściowa – skupiamy się jedynie na wybranych cechach postaci.
Charakterystykę można podzielić również ze względu na podmiot, który charakteryzujemy. Są to:
- charakterystyka indywidualna – dotyczy jednej postaci.
- charakterystyka zbiorowa – dotyczy grupy ludzi, np. subkultury czy warstwy społecznej.
- charakterystyka porównawcza – zestawienie ze sobą dwóch postaci w celu ukazania ich różnic oraz podobieństw, zarówno zewnętrznych, jak i wewnętrznych. Przykłady: Alina i Balladyna w "Balladynie", Cześnik i Rejent w "Zemście", Albus Dumbledore i Lord Voldemort w "Harrym Potterze".
- autocharakterystyka – prezentacja samego siebie.
Charakterystyka: jak napisać
Jak przygotować sie do napisania charakterystyki? W przypadku pisania charakterystyki postaci rzeczywistej warto zapoznać się z faktami na temat jej życia oraz poczynić stosowne obserwacje: nie tylko pod kątem jej wyglądu, ale również zachowania i wypowiedzi. Co mówią o tej osobie inni? Pomocne będzie uporządkowanie wszystkich informacji i stworzenie planu.Z kolei w przypadku pisania charakterystyki postaci fikcyjnej najważniejsza jest znajomość materiału źródłowego, czyli tekstu kultury, w którym występuje dana osoba. Pomocne jest robienie notatek podczas lektury lub seansu. Podobnie jak w przypadku postaci rzeczywistej istotne będą: cechy zewnętrzne, cechy wewnętrzne, zachowanie, wypowiedzi oraz opinie innych osób o bohaterze. Tutaj również warto nakreślić wcześniej plan wypracowania.
Kiedy poznaliśmy już postać bohatera, którą chcemy zaprezentować, możemy brać się do pisania. Należy pamiętać, że charakterystyka składa się z trzech części: wstępu, rozwinięcia i zakończenia. W każdej z nich powinny znaleźć się konkretne informacje.
Charakterystyka: WSTĘP
We wstępie przedstawiamy postać (lub grupę, która prezentujemy). Podajemy jej imię i nazwisko, opisujemy kim jest i skąd ją znamy, podajemy podstawowe informacje (np. Ania Shirley była sierotą, ale została przygarnięta przez Marylę i Mateusza Cuthbertów. Mieszka na Zielonym Wzgórzu) i motywy działania. Na początku charakterystyki warto również napisać, dlaczego chcemy zaprezentować daną osobę. Wstęp to również okazja do przyciągnięcia uwagi czytelnika, zaintrygowania go i zaciekawienia.Charakterystyka: ROZWINIĘCIE
To główna część charakterystyki. W rozwinięciu szczegółowo opisujemy postać. W tej części wypracowania powinien się znaleźć opis cech zewnętrznych i wewnętrznych bohatera. Należy jednak pamiętać o ich uzasadnieniach, w tym cytatach czy opisach konkretnych sytuacji (np. w których postać zachowuje się w konkretny sposób albo ktoś wyraża o niej opinię). Charakterystyka nie może być suchym wyliczeniem cech. Rozwiniecie powinno zawierać (jeśli oczywiście dysponujemy takimi informacjami):- opis wyglądu – włosy, rysy twarzy, sylwetka, sposób poruszania się i mówienia, styl ubioru i makijażu, znaki szczególne (np. tatuaże, blizny),
- cechy charakteru (np. grzeczny, asertywny, gościnny, interesowny, uparty, złośliwy, empatyczny, dobroduszny),
- temperament (np. energiczny, flegmatyczny, melancholijny, pogodny),
- psychika (np. marzyciel, rozdarty wewnętrznie, ciekawy świata, zamknięty w sobie),
- uczuciowość (np. wrażliwy, czuły, oschły, romantyczny),
- cechy intelektualne (np. bystry, zdolny, utalentowany, wszechstronny, głupi, tępy),
- zainteresowania, talenty, pasje i umiejętności (np. jazda konno, malowanie, czytanie książek, uprawa roślin, naprawa samochodów),
- postawa moralna, wierzenia i światopogląd (np. nihilista, katolik, agnostyk, prawicowiec).
Charakterystyka: ZAKOŃCZENIE
Zakończenie jest podsumowaniem naszego wypracowania. Należy w nim podsumować opisywaną postać, np. ocenić, czy jej zachowanie może być dla nas wzorem do naśladowania, czy wręcz przeciwnie. W zakończeniu powinniśmy również wyrazić swoją opinię na temat opisywanej postaci. Czy podoba nam się jej zachowanie, czy może je potępiamy. Dlaczego tak uważamy? Warto pamiętać, że zakończenie jest kwestią indywidualną – to nasza subiektywna ocena postaci.Pisanie charakterystyki: wskazówki
- Nie wyliczaj bezmyślnie cech. Charakterystyka powinna być szczegółowa: musi zawierać uzasadnienia twoich obserwacji. Możesz zarówno opisać sytuacje i wydarzenia, które są potwierdzeniem danej cechy, jak i przytoczyć konkretne cytaty z książki, filmu czy serialu.
- Pamiętaj, że w charakterystyce nie musisz zawrzeć wszystkich informacji, jakie zgromadziłeś przed pisaniem, np. w planie wypracowania. Dopiero podczas pisania ocenisz, które dane będą dla ciebie przydatne, a które można pominąć. Inaczej twój tekst może być za długi lub nudny.
- Unikaj powtórzeń i stosuj synonimy (np. czasownika "byl").
- Zawsze przeczytaj wypracowanie po napisaniu. Popraw błędy, jakie popełniłeś, oceń również, czy jesteś zadowolony ze swojej pracy. Jeśli nie, nie wahaj się wprowadzić niezbędnych poprawek.
Charakterystyka: słownictwo
Oto zwroty przydatne do napisania charakterystyki:WSTĘP
- [imie i nazwisko] jest bohaterem [tytuł]
- poznajemy bohatera jako...
- postać reprezentuje [grupa społeczna]...
- postać jest typem bohatera lub antybohatera
ROZWINIĘCIE
- postać miała [epitet] sposób bycia
- bohater miał [epitet] powierzchowność
- ta [cecha] bohatera świadczy o...
- kolejną zaletą/wadą bohatera jest…
- o [cecha] bohatera świadczy...
- bohatera charakteryzowało...
- przykładem [epitet] zachowania bohatera jest...
- bohater to osoba [cecha], gdyż...
- do cech szczególnych tej postaci należy...
- dominującą cecha bohatera jest...
- mocną strona bohatera jest...
- przez otoczenie bohater był postrzegany jako...
- bohater sprawiał wrażenie...
ZAKOŃCZENIE
- podziwiam bohatera za...
- w moim przekonaniu to osoba [cecha], gdyż...
- moim zdaniem jest to osoba, która...
- odbieram bohatera jako osobę [cecha], ponieważ
- w moim przekonaniu jego czyny swiadczą o...
- potępiam jego postępowanie, gdyż...
- trudno jest ocenic bohatera jednoznaczenie, gdyż...
Charakterystyka bohatera [PRZYKŁAD] – charakterystyka Ani Shirley z "Ani z Zielonego Wzgórza"
Ania Shirley to główna bohaterka powieści "Ania z Zielonego Wzgórza" Lucy Maud Montgomery. Dziewczynka mieszka na Wyspie Księcia Edwarda w Kanadzie w miejscowości Avonlea, do której trafiła z powodu pomyłki: rodzeństwo Maryla i Mateusz Cuthbert chcieli przygarnąć z sierocińca chłopca, ale trafiła do nich 11-letnia dziewczynka. Ania zostaje jednak na Zielonym Wzgórzu, na którym – po latach tułaczki po obcych rodzinach i sierocińcach – znajduje ukochany dom.Bohaterka wyróżnia się wyglądem. Jej głównym znakiem rozpoznawczym są "czerwone jak ogień" włosy. Lucy Maud Montgomery tak opisuje Anie Shirley: "Twarzyczka była drobna, blada, chuda i bardzo piegowata, usta szerokie, oczy duże, zmieniające barwę, z zielonych na szare".
Chuda i drobna dziewczynka ma również "wielkie oczy pełne życia i inteligencji, usta słodkie i wymowne, czoło zaś szerokie i rozumne" oraz "spiczasty i wystający podbródek". Charakterystyczny wygląd Ani jest dla niej powodem do zmartwień: dziewczyna uważa się za brzydką, a jej największym utrapieniem są jej wspomniane rude warkocze.
W samoakceptacji Ani nie pomagają słowa pani Linde, sąsiadki Cuthbertów, która przy pierwszym spotkaniu opisuje ja: "Jakież to chude i nędzne stworzenie, Marylo! Zbliż się, dziecko, niech ci się lepiej przyjrzę! Ach, czy kto widział, kiedy podobne piegi! A włosy czerwone, istna marchew!". Również uwaga Gilberta Blythe'a na temat koloru jej włosów sprawia, że Ania przez lata nie odzywa się do chłopca.
Wraz z dojrzewaniem Ania przechodzi jednak przemianę. Jej włosy nieco ciemnieją, a sylwetka nabiera smukłości i gracji. Zmienia się również styl ubioru Ani. Na początku dziewczynka nosi wybierane przez Marylę Cuthbert skromne i proste sukienki, dopiero później zaczyna przywdziewać modniejsze i bardziej eleganckie kreacje.
Ania ma niezwykle barwną osobowość. Jej najbardziej charakterystyczną cechą jest bujna wyobraźnia. Uwielbia fantazjować, rozmyślać, wymyślać dramatyczne historie i nazywać urokliwe miejsca w Avonlea (Aleja Zakochanych, Jezioro Lśniących Głębi, Biała Droga Rozkoszy). To marzycielka, która często sprawia wrażenie oderwanej od rzeczywistości, co regularnie irytuje twardo stąpającą po ziemi Marylę. Wyobraźnia Ani jest jednak jej wentylem bezpieczeństwa – to dzięki niej przetrwała trudne chwile w sierocińcu.
Bohaterka "Ani z Zielonego Wzgórza" jest także bardzo żywa, energiczna i ciekawska. Uwielbia zadawać pytania, jest ciekawa świata. Ania jest także niesamowicie gadatliwa, co odróżnia ją, chociażby od cichego Mateusza podczas ich podroży do Avonlea ze stacji kolejowej. Dziewczynka potrafi opowiadać o jednej rzeczy bez końca i dosłownie nie zamyka się jej buzia. To jednak zmienia się, gdy kończy 16 lat – zaczyna lubić ciszę i mówi zdecydowanie mniej.
Nieposkromiona fantazja i ciekawość Ani często wpędzają ją w tarapaty. Dziewczynka słynęła ze wpadek, jak zafarbowanie swoich włosów na zielono, przypadkowe upicie swojej przyjaciółki Diany winem porzeczkowym czy upieczenie ciasta z kroplami walerianowymi zamiast wanilii.
Mimo swojego roztargnienia Ania budzi jednak sympatię i zjednuje serca mieszkańców Avonlea, do czego przyczyniają się również jej prawdomówność, szczerość i uczciwość. Nie potrafi kłamać i wykazuje się odwagą, chociażby w sytuacji, gdy musi przeprosić ciotkę Józefinę za to, że wskoczyła do jej łóżka.
Dzięki swojemu charakterowi Ania nie tylko zdobywa serca Cuthbertów, ale również zyskuje dobrych przyjaciół, w tym swoją najlepszą przyjaciółkę Dianę. Bohaterka jest niezwykle uczuciowa, a oprócz Diany kocha również Marylę, Mateusza i swoją nauczycielkę pannę Stacy. Jest gotowa zrobić dla nich wszystko, a o swoich bliskich często wyraża się w patetyczny i emocjonalny sposób.
– Diana ofiarowała mi pukiel swych włosów. Włożę je do maleńkiego woreczka i nosić będę na szyi przez całe życie. Poproszę też Marylę, aby zwróciła uwagę, by nie zapomniano włożyć mi go do trumny, gdyż wątpię bardzo, czy jeszcze długo pożyję. Być może, iż pani Barry, widząc mnie zimną i umarłą, poczuje wyrzuty sumienia i pozwoli Dianie pójść na mój pogrzeb – mówi Maryli o (tymczasowym) pożegnaniu z Diana po incydencie z winem porzeczkowym.
Czytaj także: Spis lektur szkolnych brzmi jak tortura? Oto nowa lista, dzięki której dzieci pokochają czytanie
Ania jest zresztą emocjonalna w każdej sferze swojego życia. Lucy Maud Montgomery pisze: "Jej uczucia były jak trzy żywioły – wiatr, ogień i woda, dlatego wszystkie radości i smutki przeżywała z potrójną siłą". Dziewczynka przeżywa emocje silniej, niż jej rówieśnicy, chociaż jednocześnie ma skłonność do przesady i wyolbrzymiania swoich uczuć. Uwielbia również górnolotne i patetyczne słowa."Ile razy się zdarzyło, że jakaś głęboko żywiona nadzieja okazywała się płonna lub długo wyczekiwany plan spalał na panewce, Ania 'pogrążała się w otchłani rozpaczy', natomiast, kiedy jej marzenia spełniały się 'rozpływała się w oceanie szczęścia'" – czytamy w "Ani z Zielonego Wzgórza".
Mimo że Ania wydaje się roztrzepana i śniąca na jawie, potrafi niezwykle trzeźwo myśleć w trudnych sytuacjach. To dzięki swojemu opanowaniu uratowała życie Minnie Barry, gdy młodsza siostra Diany zachorowała na krup.
Ania jest również wyjątkowo pracowita, wytrwała i ambitna. Dzięki tym cechom nie tylko jest nieocenioną pomocą dla Maryli i Mateusza na Zielonym Wzgórzu, ale również błyskawicznie nadrabia wszystkie zaległości w szkole. Ania Shirley szybko staje się zresztą najlepszą uczennicą i w rezultacie zdobywa stypendium Avery'ego, dzięki któremu może kontynuować edukację.
Jej największymi wadami są upór i nieugięta duma. To z ich powodu konflikt Ani i Gilberta trwał przez lata, a mimo przeprosin dziewczyna odrzuca propozycję chłopaka, aby zakopali wojenny topór. W końcu Ania wybacza jednak chłopakowi, podobnie zresztą jak wszystkim osobom, które ją zraniły: pani Linde czy pani Barry. Ma bowiem zbyt dobre serce, by wiecznie chować urazę.
Wraz z wiekiem Ania staje się zresztą poważniejsza: nie tylko mniej gadatliwa, ale również bardziej systematyczna, ułożona i obowiązkowa. Jest olbrzymią dumą swoich opiekunów, a także oparciem dla Cuthbertow. Po śmierci Mateusza Ania opiekuje się starzejącą się Marylą i sprawnie łączy naukę z obowiązkami domowymi.
Podczas gdy w miarę upływu lat zmienia się jej charakter, nie zmieniają się jej pasje i talenty. Ania ma zdolności literackie, teatralne i deklamatorskie, przejawia także zmysł artystyczny. Ma słabość nie tylko do pięknych ubrań, ale przede wszystkim zachwycającej przyrody. Uwielbia kwitnące kwiaty oraz długie spacery po okolicy. I chociaż kocha też miasto oraz kulturalne wydarzenia, jak teatr, zawsze ciągnie ją najbardziej do ukochanego Zielonego Wzgórza.
Ania Shirley to jedna z najbardziej lubianych postaci literackich. Trudno zresztą nie darzyć jej sympatią. Mimo że jej gadulstwo, upór i roztrzepanie mogą momentami irytować, Ania Shirley jest niezwykle optymistyczną, dobroduszną i uczuciową dziewczyną, która potrafi zrobić wszystko dla ukochanych osób. Jest wspaniałą przyjaciółką i przybraną córką, która zaraża optymizmem i z którą można przeżywać zarówno wzloty, jak i upadki. Czy chciałabym być mieć taką przyjaciółkę, jak Ania? Jak najbardziej.