Dziecko z pompą insulinową w przedszkolu i szkole. Czy aktywne dzieciństwo z cukrzycą jest możliwe?
Cukrzyca dotyka osoby w różnym wieku, a u dzieci z cukrzycą ponad 90% przypadków stanowi cukrzyca typu 1. Przyczyną choroby jest bezwzględny niedobór insuliny – hormonu odpowiadającego za metabolizm glukozy w organizmie – spowodowany niszczeniem produkujących hormon komórek beta w trzustce. Ponieważ przyczyną choroby jest brak insuliny, leczenie polega na jej podawaniu w taki sposób, aby utrzymać prawidłowe stężenie cukru we krwi (tzw. glikemię) i zapewnić dostarczanie glukozy do komórek organizmu.
Co to jest pompa insulinowa?
Pompa insulinowa to niewielkie urządzenie, które w sposób ciągły podaje insulinę do organizmu dziecka, w sposób zbliżony do tego, w jaki jest ona wydzielana u zdrowego dziecka. Insulina podawana jest przez miękkie wkłucie założone pod skórę i połączone z pompą za pomocą drenu (m.in. Accu-Check Combo) lub bezdrenowo za pomocą bazy umieszczonej bezpośrednio na ciele (m.in. mikropompa Accu-Check Solo).
Jak wygląda pompa insulinowa?
Pompa insulinowa to małe elektroniczne urządzenie służące do podawania insuliny. Ma wielkość zbliżoną do małego telefonu komórkowego. Składa się ze zbiornika na insulinę, panelu sterowania i wyświetlacza obsługiwanego – zależnie od modelu – przez zestaw przycisków, ekran dotykowy lub zewnętrznego pilota. Pompa jest podłączona do ciała przez wkłucie, które należy zmieniać co 2-3 dni, i dren lub moduł infuzyjny w pompie bezdrenowej.
Jak działa pompa insulinowa?
Pompa insulinowa podaje insulinę w dwóch trybach:
- podstawowym – podawanym w bardzo małej ilości w sposób ciągły, aby zapewnić podstawowe zapotrzebowania organizmu na insulinę,
- jako bolusy – większe dawki insuliny podawane w związku z posiłkiem dziecka.
Dawki insuliny podstawowej (ilość jednostek insuliny na godzinę) oraz bolusów (ilość jednostek insuliny na wymiennik) ustala i programuje lekarz podczas wizyt i szkoleń. Obsługa pompy insulinowej jest przyjazna dla użytkownika, zwłaszcza że urządzenie po wprowadzeniu ilości wymienników węglowodanowych w planowanym posiłku podpowiada rekomendowane dawki insuliny (funkcja kalkulatora bolusa).
Pompa insulinowa dla dzieci – dlaczego jest dobrym wyborem?
Pompa insulinowa jest obecnie rekomendowaną i refundowaną przez NFZ metodą insulinoterapii dla dzieci, chociaż to do dziecka i jego opiekunów należy ostateczna decyzja, jaką metodę leczenia wybiorą. Stosowanie pomp insulinowych pozwala najlepiej odtworzyć fizjologiczny sposób wydzielania insuliny w organizmie. Dodatkową zaletą jest znaczna redukcja liczby wkłuć – jedno na 2-3 dni, zamiast kilku codziennie. Jej niewielkie wymiary pozwalają schować ją pod ubraniem, gdzie nie przeszkadza podczas aktywności i zabaw. Pompy insulinowe mają też szereg funkcji poprawiających bezpieczeństwo i ograniczających ryzyko wystąpienia hipoglikemii.
Pompa insulinowa – jak ją nosić? Czy przeszkadza w aktywnościach?
Pompy insulinowe są polecane osobom prowadzącym aktywny tryb życia. Można je nosić w dowolny wygodny dla siebie sposób – w kieszeni, przy pasku albo w przypiętej do paska nerce. Kolejnym krokiem w poprawie komfortu jest pompa bezdrenowa Accu-Chek Solo – nie posiada drenu i jest mocowana bezpośrednio na ciele w jednej z kilku wybranych lokalizacji – dzięki temu można ją ukryć lub wyeksponować, zależnie od potrzeb i okoliczności.
Aktywność fizyczna w cukrzycy – czy można biegać, ćwiczyć i bawić się z pompą insulinową?
Aktywność fizyczna jest jednym z kluczowych elementów terapii cukrzycy, jest też nieodłączną częścią dzieciństwa. Każde dziecko może uczęszczać na WF, uprawiać swoją ulubioną dyscyplinę sportu albo po prostu bawić się z koleżankami i kolegami na podwórku – o tym jak to robić bezpiecznie, dzieci i rodzice uczą się na szkoleniach. Jeżeli opiekunowie planują zapisać dziecko z cukrzycą na treningi sportowe, trzeba ten temat omówić z lekarzem diabetologiem.
Istnieją pewne żelazne zasady dotyczące aktywności fizycznej u dzieci z cukrzycą, takie jak rozpoczynanie treningu przy wyższych wartościach glikemii, niepodawanie insuliny w kończyny obciążone treningiem, kontrolowanie glikemii i spożywanie przekąsek w trakcie treningu. Można rozważyć redukcję dawki podstawowej insuliny na okres zajęć sportowych lub przygotować bazę „na aktywność” w pompie. Optymalne wartości glikemii przy rozpoczęciu i w trakcie uprawiania sportu wynoszą 126-180 mg/dl (7-10 mmol/l) dla wysiłku tlenowego i 90-180 mg/dl (5-10 mmol/l) dla beztlenowego.
Mat. prasowy
Dziecko z pompą insulinową w szkole lub przedszkolu – co przekazać wychowawcy?
Wysyłając dziecko z cukrzycą do przedszkola lub szkoły, powinniśmy zadbać o dobrą współpracę z wychowawcami i nauczycielami. Dyrektor szkoły lub przedszkola musi wiedzieć, że przyjmuje dziecko z cukrzycą i nie może odmówić przyjęcia takiego ucznia. Jest też zobowiązany do zapewnienia szkolenia kadry placówki w zakresie potrzeb zdrowotnych przyjmowanego dziecka. Przedszkole lub szkoła powinny opracować procedury obejmujące m.in. przypominanie o przyjmowaniu leków i wykonywaniu pomiarów poziomu cukru (oraz pomoc w tych czynnościach), a także przypominanie o regularnym spożywaniu posiłków. Placówki te powinny też na bieżąco współpracować z rodzicami dziecka. W szkoleniach można wykorzystać istniejące materiały edukacyjne, które są dostępne na stronie https://www.gov.pl/web/zdrowie/dziecko-z-cukrzyca.
Podsumowując, aktywne życie dzieci i młodzieży z cukrzycą typu 1 jest nie tylko możliwe, ale i wskazane. Poprawia ono wrażliwość na insulinę, zmniejsza zapotrzebowanie na insulinę u chorego i sprzyja lepszej kontroli glikemii. Cukrzyca to choroba, która uczy planowania i kontroli. Te same zasady obowiązują przy podejmowaniu aktywności fizycznej.
Piśmiennictwo
2019 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clinical Diabetology, 2019, vol.8 No.1 doi: 10.5603/DK.2019.0001 Fullerton B, Jeitler K, Seitz M, et al. Intensive glucose control versus conventional glucose control for type 1 diabetes mellitus. Cochrane Database Syst Rev 2014; 14: CD009122 Danne T, Bangstad H-J, Jarosz-Chobot P et al. ISPAD Clinical Practice Consensus Guidelines 2014 Compendium – Insulin treatment in children and adolescents with diabetes Pediatr Diabetes 2014: 15(suppl. 20): 115-134. Stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej z dnia 29 grudnia 2014 r. dotyczące zapewnienia opieki dzieciom przewlekle chorym w szkole/placówce (DZSE.WSPE.523.565.2014).
Pompa insulinowa – jak ją nosić? Czy przeszkadza w aktywnościach?
Pompy insulinowe są polecane osobom prowadzącym aktywny tryb życia. Można je nosić w dowolny wygodny dla siebie sposób – w kieszeni, przy pasku albo w przypiętej do paska nerce. Kolejnym krokiem w poprawie komfortu jest pompa bezdrenowa Accu-Chek Solo – nie posiada drenu i jest mocowana bezpośrednio na ciele w jednej z kilku wybranych lokalizacji – dzięki temu można ją ukryć lub wyeksponować, zależnie od potrzeb i okoliczności.