Wkradanie się do klas i nagrywanie zajęć. Jest reakcja RPO na problemy nauczycieli

Sandra Skorupa
Zamknięcie szkół z powodu epidemii nie było działaniem planowanym. Nauczyciele i uczniowie musieli przejść na edukację zdalną z dnia na dzień bez wcześniejszego przygotowania. W ostatnim miesiącu podczas nauczania online popełniono wiele błędów, a bezpieczeństwo dzieci zostało naruszone. Nic dziwnego, bo dydaktycy znaleźli się w bardzo trudnej sytuacji. Dopiero teraz powstał pomocowy poradnik dla nauczycieli od Rzecznika Praw Obywatelskich.
Jak bezpiecznie prowadzić lekcje online fot.Tomasz Stanczak / Agencja Gazeta

Jak bezpiecznie prowadzić lekcje online?

Jak zaznaczył Rzecznik Praw Obywatelskich Adam Bodnar, przed nauczycielami w pracy zdalnej pojawiło się wiele wyzwań. Na jego stronie można przeczytać:
— Wiedza się nie zmieniła, ale kompetencje, jakich dziś potrzeba, by ją przekazać są zupełnie nowe. A przecież do tej pory, także z uwagi na niskie transfery budżetowe na ten cel, nie były one szczególnie wspierane.

Na zajęcia online wkradają się uczniowie spoza klasy, inni obrażają prowadzącego, zdarzało się, że lekcje nagrywano, a później miano je wyśmiewać w mediach społecznościowych. W związku z takimi i wieloma innymi problemami Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich wyciąga do nauczycieli pomocną dłoń, tworząc dla nich poradnik "Jak bezpiecznie prowadzić lekcje online?".


Powstał on we współpracy z Fundacją Dajemy Dzieciom Siłę, portalem lekcjewsieci.pl, Związkiem Nauczycielstwa Polskiego, Fundacją Przestrzeń dla Edukacji, Stowarzyszeniem Cyfrowy Dialog, Fundacją Centrum Cyfrowe, Uniwersytetem Warszawskim.

Zasady w klasie podczas lekcji online

Wielu dydaktyków zaczynając lekcje online, zapomniało o przekazaniu uczniom odpowiednich zasad. O ile sami nauczyciele wiedzą, że wciąż potrzebna jest dyscyplina, o tyle uczniowie mogli o tym zapomnieć. W takim wypadku konieczne jest przypomnienie im, że elektroniczny pokój zajęć to też szkolna klasa tylko w formie elektronicznej. Jednak reguły pozostają takie same.

Dlatego podobnie, jak w szkole nie powinno się z nikogo naśmiewać czy krytykować, a w żadnym wypadku wulgarnie odzywać. Co jeszcze według poradnika warto zalecić uczniom?

— Wyciszenie komórek, wyłączenie powiadomień z różnych portali i gier podczas zajęć.
— Logowanie się imieniem i nazwiskiem — niepodszywanie się.
— Zastrzeżenie rozpowszechniania linków i haseł do kont i klas online.
— Zakaz nagrywania, fotografowania i print screenowania lekcji.
— Niepodnoszenie na siebie głosu podczas zajęć.
— Zabieranie głosu po kolei i zgłaszanie się do odpowiedzi.
— Informowanie nauczyciela o niepokojących sytuacjach.

Za nieprzestrzeganie zasad należy jasno ustalić konsekwencje. Może być to wyciszenie, wykluczenie z zajęć, zablokowanie niepożądanej osoby w klasie czy poniesienie prawnych konsekwencji za cyberprzemoc.
Jak bezpiecznie prowadzić lekcje online?rpo.gov.pl / Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów
Poza tym zasady te można zaprezentować w przystępny sposób, korzystając z GIF-ów czy zabawnych grafik, a nawet infografik. Warto również pamiętać, że zajęcia to też jedna z nielicznych możliwości, spotkania się z rówieśnikami. Dlatego warto końcówkę zajęć przeznaczyć na wzmacnianie relacji i zaproponować np. podzielenie się śmiesznymi memami.

Platforma i narzędzia do prowadzenia lekcji online

W ostatnim czasie pojawiło się na rynku sporo nowych platform i narzędzi do prowadzenia zajęć online. Z racji tego, że powstały one w krótkim czasie, złamanie ich zabezpieczeń przez ewentualnych hakerów może być łatwe. RPO wskazuje, że większość palcówek korzysta z darmowych rozwiązań Microsoft Office 365 i Google Gsuite for Education.

Do prowadzenia lekcji online zaleca się wykorzystywanie jednego systemu. Wdrożenie tych wskazanych to kwestia jednego dnia i konieczność posiadania przez szkołę własnej witryny najlepiej z rozszerzeniem .edu.pl. W razie problemów z włączeniem tych usług rekomenduje się kontakt np. z Fundacją Czwarta Strona. Niemniej pod uwagę należy wziąć:

— indywidualne konta dla każdego z nauczycieli
— indywidualne konta dla każdego ucznia
— grupy komunikacyjne dla każdej z klasy.

Zaproszenia do grup należy wysyłać jedynie na konkretne adresy e-mail uczniów. Dzięki temu uniknie się na lekcjach nieproszonych osób. Nawet po udostępnieniu linka, nie będą one mogły zalogować się do klasy. Należy pamiętać również o takiej konfiguracji ustawień, by mieć pełną techniczną władzę nad tym, co dzieje się w pokoju online i mieć wyłączne prawo do wyciszania i wykluczania użytkowników.

Cyberprzemoc i nagrywanie lekcji online

Tak jak w szkole nie ma akceptacji dla przemocy, tym bardziej nie można jej tolerować w klasach online. Zaleca się przypomnienie uczniom, czym jest przemoc rówieśnicza online oraz jakie są szkolne procedury. Każda akcja przemocowa wymaga reakcji. Warto zaznaczyć, że dezaprobatę powinien wyrazić nie tylko nauczyciel, ale również powinien zachęcić do tego uczniów.

Należy również wytłumaczyć uczniom, że wizerunek zarówno dzieci, jak i dydaktyków jest dobrem osobistym i aby go upowszechniać w formie zdjęć czy wideo, wymagana jest zgoda tej osoby. W innym wypadku łamie się normy, a osoby te mogą żądać zaniechania rozpowszechniania, a nawet dochodzić odszkodowania czy zadośćuczynienia.
Jak bezpiecznie prowadzić lekcje online?rpo.gov.pl / Poradnik dla nauczycieli i dyrektorów
Prowadzący, którzy wyrażają zgodę na rozpowszechnianie materiałów wideo czy zdjęć zajęć np. w celach dydaktycznych powinni wiedzieć, że jeżeli dojdzie do nadużycia wizerunku, zgodę taką mogą w każdym momencie cofnąć (odwołanie to jednak nie działa wstecz). W przypadku dostrzeżenia znieważania zaleca się zrobienie print screenów i zebranie dowodów, który z uczniów się tego dopuścił i zgłoszenie sprawy dyrekcji oraz odpowiednim służbom np. policji.