Żywienie dzieci z alergią na białka mleka krowiego
Hasła „nietolerancja laktozy” i „alergia na białka mleka krowiego” słyszymy ostatnio coraz częściej. Warto przyjrzeć się bliżej tym pojęciom, potrafić je rozróżnić oraz dowiedzieć się, jak żywić dzieci cierpiące na alergię na białka mleka krowiego.
Białka mleka jako alergeny
U dziecka cierpiącego na alergię na białka mleka system immunologiczny błędnie uznaje owe białka za substancje szkodliwe dla organizmu. Włącza więc mechanizmy obronne i próbuje je zwalczyć, a to z kolei doprowadza do wystąpienia reakcji alergicznej. Na szczęście w większości przypadków występowanie alergii na białka jest tymczasowe – u 80% dzieci nadwrażliwość mija do ukończenia przez nie 2, a najpóźniej 5 roku życia. Reakcje alergiczne najczęściej wywołują: laktoalbumina, laktoglobulina, beta-laktoglobulina, kazeina, glikoproteina. Alergia na mleko (jedno z białek bądź wszystkie) występuje u 2-5% niemowląt karmionych sztucznie oraz u 0,5% niemowląt karmionych piersią. To najbardziej rozpowszechniona alergia pokarmowa u dzieci, a w ciągu ostatnich 10 lat częstość jej występowania zwiększyła się dwukrotnie.
Objawy i diagnozowanie
Alergia na białka mleka krowiego objawia się na różne sposoby, a reakcje alergiczne mogą mieć różny stopień nasilenia. Bardzo często trudno skojarzyć występujące u dziecka dolegliwości właśnie z alergią na białka mleka. W połowie przypadków występują objawy ze strony przewodu pokarmowego: zaparcia lub biegunki, wymioty (czasem z krwią lub śluzem), kolka i ból brzucha, refluks żołądkowo-przełykowy, zapalenie żołądka i jelit. Kolejnym zespołem symptomów są objawy skórne: wypryski i obrzęki, ciemieniucha, suchość skóry, swędzenie, pokrzywka, zmiany w obrębie błon śluzowych jamy ustnej (np. pękające usta). Występować mogą ponadto dolegliwości układu oddechowego, często mylone z przeziębieniem czy chorobami gardła i krtani, a także problemy neurologiczne (zaburzenia snu, płaczliwość, nadpobudliwość). Można też zauważyć zbyt mały przyrost masy ciała. W rzadkich przypadkach reakcja alergiczna bywa tak silna, że wywołuje wstrząs.
Dieta u dzieci z nietolerancją białka mleka krowiego
Postępowanie z alergią zależy od tego, na jakie białka uczulone jest dziecko. Przy alergii na laktoalbuminę można pić przegotowane mleko. W przypadku nietolerancji laktoglobuliny rozwiązaniem jest mleko kozie i jego przetwory – można je podawać od 6 miesiąca życia. Zupełnie inaczej postępuje się przy uczuleniu na kazeinę, ponieważ wówczas reakcję alergiczną wywołuje zarówno mleko krowie i jego przetwory, jak i mleko kozie. Nietolerancja glikoproteiny wyklucza z diety mleko, masło i śmietanę. Natomiast przy uczuleniu na beta-laktoglobulinę dziecko nie powinno spożywać zarówno mleka i przetworów mlecznych, jak i mięsa wołowego oraz cielęcego.
Alergia na białka mleka krowiego u większości dzieci zanika z wiekiem. Mały alergik powinien wiedzieć, że nie będzie mógł wypić w szkole szklanki mleka czy zjeść takiego samego jogurtu jak jego kolega. Na szczęście istnieją liczne alternatywy dla nabiału z mleka krowiego czy słodyczy, w skład których wchodzi mleko. Wiedza ta jest przydatna także dla rodziców dzieci z nietolerancją laktozy, które nie będą mogły spożywać żadnych pokarmów zawierających ten cukier. Pamiętajmy, że mogą to być też takie produkty jak sosy, pieczywo, płatki śniadaniowe, zupy instant, wyroby mięsne jak wędliny, kiełbasy, a także ok. 20% lekarstw i suplementów diety – i zawsze sprawdzajmy skład kupowanych produktów. Z pomocą przyjdą nam wyspecjalizowane w zdrowej żywności działy w sklepach, na przykład Półka Zdrowia w Netto. Znajdziemy tu m.in. mleka ryżowe, kokosowe, sojowe, migdałowe, zdrowe ciasteczka dla dzieci (niezawierające laktozy ani glutenu), a także bogate w składniki odżywcze melasy, bakalie, soki i pseudozboża. Dieta bezmleczna nie musi być nudna – może być zdrowa, smaczna i zbilansowana.
Eliminując nabiał z diety dziecka, musimy zadbać o dostarczenie mu witamin i minerałów obecnych w produktach mlecznych (zwłaszcza wapnia) w innej postaci. Najmłodsze niemowlęta powinny otrzymywać odpowiednie preparaty mleko zastępcze, które uzupełniają potrzebne składniki. Po rozszerzeniu diety dzieci z niektórymi rodzajami alergii będą mogły spożywać mleko kozie i jego przetwory, inne jednak muszą pozostać na diecie bezmlecznej. Starsze dzieci mogą jeść także rośliny strączkowe, warzywa zielone, suszone owoce (morele, figi), orzechy, mak, ryby (wapń zawierają np. sardynki), brązowy ryż. Bardzo duża zawartość wapnia cechuje komosę ryżową, amarantus i proso. Dzienne zapotrzebowanie na wapń dla niemowląt do 6 miesiąca życia wynosi 200 mg. U niemowląt między 6 a 12 miesiącem życia zapotrzebowanie to wzrasta do 260 mg. Dzieci w grupie wiekowej 1-3 lat potrzebują 500-700 mg dziennie, dzieci od lat 4 do 9 – 800-1000 mg, a od 10 roku życia zapotrzebowanie to wynosi 1100-1300 mg dziennie.