Zebrania, plany i papierologia. Czyli nauczycielski entuzjazm zabity na początku roku

Nie tylko rodzice mają wrażenie, że po dwóch tygodniach września są już na skraju wyczerpania. Poranne pobudki, pakowanie śniadaniówek, odrabianie lekcji, zajęcia dodatkowe – to wszystko spada na nasze barki nagle, po leniwym lecie.

Mój syn poszedł właśnie do pierwszej klasy i byłam przygotowana na nowe realia, ale nie podejrzewałam, że szkolna rutyna zmęczy całą rodzinę i już w połowie września będę mówiła o kryzysie. Niedawno jednak zrozumiałam, że podobnie czują się też nauczyciele.

Ostatnio na zakupach spotkałam znajomą – nauczycielkę z ogromnym sercem do pracy. Była połowa września, a ona już marzyła o urlopie. Zapytałam: "Jak to?! Przecież dopiero co zaczął się rok szkolny, a ty miałaś całe lato na odpoczynek". Odpowiedziała krótko: "Wrzesień zabija entuzjazm".

Nie chodzi o uczniów. Ona uwielbia swoje dzieciaki, zaraża je pasją, wymyśla nieszablonowe projekty, które sprawiają, że nawet najbardziej znudzeni uczniowie zaczynają dopytywać, czy na następnych zajęciach będzie coś równie ciekawego. Problem w tym, że na każdy pomysł natychmiast nakłada się warstwa obowiązków, papierów i ograniczeń.

Bo wrzesień w szkole to nie tylko lekcje i adaptacja w placówce. To przede wszystkim zebrania z dyrekcją, opracowywanie planów, harmonogramów, sprawozdań. To segregatory, tabelki, podpisy, rozliczenia. A do tego dochodzi system, który – jak usłyszałam – potrafi zgasić nawet najbardziej twórczy zapał.

"Wracam z wakacji, głowa pełna pomysłów" – mówiła mi znajoma – "i zderzam się ze ścianą. W odpowiedzi na każdy mój pomysł dla klasy słyszę, że nie ma pieniędzy, nie ma czasu, nie ma miejsca w programie. A ja wiem, że mogłabym pokazać dzieciom coś więcej niż to, co w podręczniku. Ale system na to nie pozwala. I z każdym rokiem czuję się coraz bardziej sfrustrowana".

Słuchałam jej i myślałam o swoim synu. Chciałabym, żeby miał właśnie takich nauczycieli – pełnych pasji, gotowych zarazić go ciekawością świata. Chciałabym, żeby szkoła była miejscem, w którym nie tylko odhacza się kolejne punkty z podstawy programowej, ale w którym uczy się naprawdę – poprzez doświadczenia, projekty, wspólne odkrywanie.

Szkoła jednak sprawia, że nauczyciele czasami w dość przykry sposób zderzają się ze ścianą. Brakuje pieniędzy na dodatkowe materiały, brakuje czasu na wyjścia poza schemat, brakuje zrozumienia ze strony przełożonych. Zamiast tego pedagodzy dostają listę obowiązków, której i tak nie da się wypełnić, i przypomnienie, że system ma swoje procedury.

I tak właśnie wrzesień – miesiąc, który mógłby być początkiem czegoś nowego i inspirującego – staje się dla wielu nauczycieli początkiem kolejnej rundy, w której nagrodą jest frustracja, zmęczenie i poczucie bezradności.

Czy musi tak być? Nie wiem, ale wiem jedno – jeśli chcemy, żeby nasze dzieci miały szkołę, która naprawdę je rozwija, to musimy zadbać też o nauczycieli. O ich przestrzeń do działania, o wolność w realizacji pomysłów, o wsparcie zamiast blokad.

Bo inaczej będziemy mieć coraz więcej wypalonych pedagogów, którzy kochają dzieci, ale coraz mniej wierzą, że w tym systemie da się zrobić coś więcej niż tylko "przerobić materiał". A przecież każdy z nas – rodziców – chciałby dla swojego dziecka nauczyciela, który nie tylko uczy, ale też inspiruje.