Wrodzona ciekawość świata sprawia, że dzieci mają setki pytań, a tak się akurat składa, że najbardziej zwracają uwagę na... różnice. To jakich odpowiedzi będą udzielali rodzice na te niekiedy podszyte wątpliwościami spostrzeżenia, wpłynie na kształtowanie postaw ich dzieci wobec różnorodności. Czy będą dostrzegały w niej piękno i inne walory, czy też zagrożenie i ryzyko dla siebie? Czy będą traktowały z szacunkiem i podchodziły z przyjaznym nastawieniem do różnych ludzi, czy też będą się ich bały i unikały z nimi kontaktu?
Zdecydowanie, edukowanie dzieci na temat różnorodności świata i zamieszkujących go ludzi to jedna z ważniejszych rozmów wychowawczych, jakie rodzice powinni z nimi przeprowadzić – im wcześniej, tym lepiej. Nawet jeśli pociecha jeszcze sama nie wspomina o tym, że koleżanka ze szkoły ma ciemniejszy od niej kolor skóry, a na mieście widziała pewnego pana poruszającego się na wózku. Prawda jest taka, że im później się za tę lekcję tolerancji i szacunku zabierzesz, tym rozmowa może być trudniejsza.
Dlaczego? Ponieważ w międzyczasie dziecko może wyrobić sobie zdanie oparte na własnych błędnych wyobrażeniach czy też poglądach rówieśników, kształtowanych przez niezbyt śmieszne żarty, wpojone w domach stereotypy czy nawet hejterskie komentarze przeczytane w internecie, do którego przecież zaglądają coraz młodsze roczniki. W rezultacie trudniej będzie oswoić pociechę z różnorodnością i wzbudzić do niej pozytywne odczucia, bo pojawi się konieczność zburzenia wybudowanej z uprzedzeń bariery.
Aleksandra Belta-Iwacz
Ludzie różnią się od siebie pod wieloma względami, każdy z nas jest indywidualnością. Chcąc wychować pełnego akceptacji dla różnorodności człowieka, warto w pierwszej kolejności przyjrzeć się własnym poglądom i uprzedzeniom. To właśnie na podstawie obserwacji rodziców, dzieci uczą się najwięcej. Ucząc dzieci o różnicach, warto wykorzystywać codzienne okazje, w których ten temat pojawia się naturalnie. Zwróćmy uwagę na rozumienie przez dzieci tak ważnych słów jak szacunek czy empatia, które są podstawą tych ważnych lekcji. Zwracajmy uwagę na dziecięcą ciekawość i pytania, które zadają. Pamiętając, że są one naturalne, nawet jeśli w naszych dorosłych oczach wydają się niewygodne. Nie reagujmy złością, zawstydzeniem czy ciszą, bo właśnie nasza spokojna reakcja będzie najbardziej normalizować temat różnorodności.
Jaki powinien być najważniejszy przekaz w dyskusji poświęconej różnorodności? Podkreślanie, że różnice, choć rzucające się od razu w oczy i niekiedy rzutujące na tzw. pierwsze wrażenie, często kryją pod sobą piękno tkwiące w każdym z nas. W końcu kolega pochodzący z innego kraju ma podobne uczucia, marzenia, czy nawet troski. Z kolei koleżanka, która chodzi o kulach, nie jest gorsza, tylko potrzebuje pomocy przy pewnych czynnościach, tak jak inni potrzebują jej w innych sytuacjach.
To, co widać na pierwszy rzut oka, to zazwyczaj drobiazgi. Liczy się wnętrze. Wprawdzie ono też może się różnić, ale to dobrze, bo dzięki temu patrzymy na sprawy z różnej perspektywy, szukamy kompromisów czy po prostu uczymy się od siebie nawzajem. Cóż, w teorii te wszystkie prawdy życiowe na pewno dobrze brzmią, tylko jeszcze trzeba opakować je w formę, która skutecznie przemówi do umysłu młodego człowieka. Znaleźć coś, co da pretekst do przeprowadzenia rozmowy o tzw. idei Diversity & Inclusion w codziennym życiu.
Edukowanie o różnorodności przez zabawę
Może nie będzie to oryginalne spostrzeżenie, ale najlepszy sposób na naukę – przekazanie najmłodszym nie tylko wiedzy o świecie, ale także pewnych wzorców i wartości w życiu – to wciągająca zabawa. Jako rodzic w dzisiejszych czasach masz do wyboru naprawdę szeroki wachlarz narzędzi edukacyjnych, które mogą skutecznie uczyć szacunku do różnorodności, bawiąc przy tym wyśmienicie. Ten asortyment jest na tyle pojemny, że mieści m.in. książeczki z opowiadaniami i obrazkami, gry planszowe, a także ponadczasowe klocki.
W tych zabawkach edukacyjnych przekaz kreujący pozytywne wyobrażenia o ludziach różniących się płcią, wiekiem, rasą czy sprawnością fizyczną nie jest nachalny, tylko zaserwowany w taki sposób, by dziecko zwracało uwagę na różnice i stawiało pytania, na które może uzyskać odpowiedź dzięki uczestniczącemu w zabawie rodzicowi. Przedstawiony w nich świat ma odwzorowywać ten rzeczywisty, otaczający dziecko i opowiadać interesującą historię, która skłania do refleksji nad przewijającą się w niej różnorodnością.
Aleksandra Belta-Iwacz
Zabawa to naturalny język dzieci. Stawarza ona bezpieczną przestrzeń, w której mogą one oswajać się z codziennymi sytuacjami. Klocki Lego pozwalają dzieciom na wybudowanie znanych sobie miejsc lub tych, które je ciekawią, a dzięki postaciom mogą odtworzyć różne sytuacje ze swojego otoczenia i te, które podpowiada im wyobraźnia. Zabawa to dla dzieci okazja do tego, by móc w komfortowych dla siebie warunkach spróbować rozmawiać o ważnych tematach i ćwiczyć możliwe reakcje. Pokazać bliskim co je martwi, ciekawi czy zastanawia. A dla dorosłych to możliwość uczenia dzieci tego, co ważne w dobrej, przyjaznej atmosferze.
Niezliczone opowieści z życia codziennego można znaleźć chociażby w zestawach klocków z niezwykle popularnej na całym świecie serii LEGO® Friends. Kolekcja ta zapoczątkowana w 2012 roku obchodzi właśnie swoje 10 urodziny i dziś jest jedną z czterech bestsellerowych w katalogu znanego producenta o duńskim rodowodzie. Jej znakiem rozpoznawczym stały się minilaleczki, gdyż w sklepach z zabawkami jako pierwsza wprowadziła je do zestawów klocków dostępnych w opakowaniach sygnowanych logo LEGO.
Początkowo bohaterkami tego klockowego uniwersum były nastolatki: Andrea, Emma, Mia, Olivia i Stephanie z fikcyjnego miasteczka Heartlake. Piątka dziewczynek przeżywała najróżniejsze przygody w ciekawych miejscach. Jak wszystkie zestawy LEGO, i te ewoluowały z biegiem czasu. Do dziewczęcych postaci dołączyły minifigurki chłopców, a akcja przenosiła się w miejsca, które nie tylko służyły rozwijaniu wyobraźni podczas wymyślania historii, ale także przybliżały bawiącym się dzieciom wyzwania realnego świata.
W nowe dziesięciolecie seria LEGO Friends wchodzi z zestawami, w których klockowej scenerii spotkać można również osoby niepełnosprawne (niewidome, poruszające się na wózkach inwalidzkich), starsze i małe dzieci. Minifigurki przedstawiają też postacie różniące się rasą i pochodzeniem. Wszystkie te nowości pomogą rodzicom zainicjować dyskusję o różnorodności np. o tym, jak nie mówić o osobach o innym kolorze skóry albo jak zachowywać się w określonych sytuacjach np. kiedy trzeba pomóc osobie niepełnosprawnej.
Zestawy LEGO Friends
Po jakie zestawy klocków LEGO Friends, które powstały, aby bawić, edukować, rozwijać kreatywność i inspirować "budowniczych przyszłości", warto sięgnąć, jeśli chcesz poruszyć z dziećmi temat różnorodności? Godne polecenia jako materiały edukacyjne w tym zakresie będą takie zestawy jak: Main Street Building, Friendship Tree House, Canal Houseboat, Street Food Market, Beach Glamping i Pet Clinic.
Pierwszy z zestawów – Budynki przy głównej ulicy (41704) – to duża zabawka konstrukcyjna z 12 figurkami, wśród których jedna z bohaterek, Harper, porusza się na wózku. Przekrój postaci obejmuje małe dzieci, nastolatki, osoby starsze, zarówno białej, jak i ciemnej karnacji. Dzięki modułowej konstrukcji można zmieniać układ budynków, co daje duże pole do kreatywnej zabawy. Drugi zestaw – Domek na Drzewie Przyjaźni (41703)– zawiera 5 minilaleczek i ukryte retroskarby. W jego konstrukcji uwzględniono windę na wózek inwalidzki, którym jeździ chłopiec Jackson.
Kolejny z zestawów przenosi uwagę miłośniczek i miłośników LEGO Friends na pokład ekologicznej Łodzi mieszkalnej na kanale (41702), której załoga zajmuje się sprzedażą przyjaznego środowisku rękodzieła. Ekipa składa się z czterech osób: dwóch dziewczyn i dwóch chłopców. Dwie postacie mają białą karnację, dwie pozostałe są czarnoskóre. W zestawie, którego scenerię tworzą zaś kolorowe Stragany z jedzeniem (41701) m.in. furgonetka sprzedająca taco i bar z sokami, znajdziemy trzy minifigurki. Nowością jest tu postać czarnoskórej Nandi.
Motyw przewodni piątego zestawu LEGO Friends stanowi Luksusowy kemping na plaży (41700). Ten bogaty w funkcje zestaw zawiera trzy minilaleczki (jedna o ciemnym kolorze skóry) i wiele kreatywnych akcesoriów na czele z zamykanym namiotem do spędzania nocy pod gwiazdami. Ostatni z wymienionych zestawów klocków opowiada historie rozgrywające się w Klinice dla zwierzątek (41695), w której pracuje czarnoskóra weterynarz, Nandi, do której po pomoc zgłasza się Mia ze swoim białym kotkiem.
Najnowszymi zestawami LEGO Friends wprowadzonymi z okazji 10-lecia powstania tej edukacyjnej serii klocków mogą bawić się dzieci w wieku powyżej 4, 6 lub 7 lat. Dla rodziców, którzy będą towarzyszyli pociechom w zabawie klockami i minifigurkami, będzie to dobra sposobność, by w oparciu o dołączone do zestawów elementy porozmawiać z najmłodszymi na temat różnic między ludźmi i zaszczepić w nich przekonanie, że różnorodność nie jest niczym złym, a wręcz przeciwnie – czymś wartościowym.
Aleksandra Belta-Iwacz
Dostrzeganie różnorodności wokół siebie normalizuje ją i sprawia, że jest ona dla dzieci bardziej akceptowalna. Dlatego warto wykorzystywać zarówno codzienne sytuacje, jak i zabawy do tego, by uczyć dzieci, że ludzie, nawet kiedy różnią się od siebie, nadal są do siebie podobni pod wieloma względami. Wartościowi i wyjątkowi. Dzięki rozmowom na temat koloru skóry, tożsamości płciowej czy niepełnosprawności, mamy szanse pokazać dzieciom, że nie ma złych pytań i tematów tabu. Tym samym uczymy je otwartości, szacunku i tolerancji.
Artykuł powstał we współpracy z LEGO