Jednym z mechanizmów, na mocy których Twoje dziecko uczy się funkcjonować w otaczającym je świecie, jest modelowanie. Maluch obserwuje zachowania innych oraz przygląda się ich skutkom. Jeśli brzdąc zapamięta dany sposób działania i wypróbuje go na sobie, mechanizm zachowania może zostać utrwalony.
Im częściej dziecko jest świadkiem wybranej aktywności, tym większe zyskuje ono przeświadczenie, że postępowanie to jest godne jego uwagi.
Dzieci uczą się mechanizmów zachowań przede wszystkim od swoich rodziców. Są oni dla nich przecież najważniejszymi osobami w życiu. Mama i tata to największy wzór do naśladowanie. Dowód na to zdobędziemy chociażby podczas przysłuchiwania się rozmowom dzieci na podwórku, w przedszkolu lub szkole. Co chwilę któreś z nich mówi przecież: “A moja mama….”.
Susan Stiffelman, amerykańska terapeutka i autorka poradników dla rodziców, zawsze powtarza swoim pacjentom: “My nie wychowujemy dzieci. Wychowujemy dorosłych”.
Pamiętaj, że zachowania, które maluch obserwuje u Ciebie, są przez niego zapamiętywane jako normalne. Wzorzec postępowania, który pokażesz swojemu dziecku, najprawdopodobniej zostanie przez nie powielony po osiągnięciu dorosłości.
Susan Stiffelman twierdzi, że niektóre wzorce zachowań mają szczególne znaczenie. Oto 10 sytuacji, w którychTwoje dziecko powinno oglądać Cię jak najczęściej:
1. Płacz
Wiele maluchów ma przeświadczenie, że płacz to cecha charakterystyczna dla dzieci, osób słabych, niedostosowanych lub nadwrażliwych. Nieraz dorośli przyczyniają się do takich przekonań mówiąc: “Nie bądź beksa!”, “Nie płacz, nie jesteś dzidzią.”, “Płaczą tylko baby, a ty musisz być dzielny chłopak!”.
Dzieci przez to dorastają w przekonaniu, że smutek jest emocją niedozwoloną. Mają wrażenie, że nie wolno okazywać innym, że mamy problem lub czymś się martwimy. Prowadzi to do różnych problemów w ich dorosłym życiu - nie potrafią sobie poradzić ze smutkiem, nie szukają pomocy u innych, tłumią w sobie negatywne emocje, które końcowo znajdują ujście w zachowaniach, które im szkodzą.
Bardzo ważnym jest nauczenie dziecka, że smutek to emocja jak każda inna - może ona wystąpić i można sobie z nią poradzić. Dziecko powinno oglądać Twój smutek i obserwować, jak sobie z nim radzisz. Pilnuj przy tym, aby ten sposób radzenie sobie ze zmartwieniem był dla dziecka przydatny.
2. Borykanie się z problemami Pokaż dzieciom, że każdy ma swoje gorsze i lepsze dni. Życie dla nikogo nie jest usłane różami - na naszej drodze mogą pojawić się problemy, duże i małe, z którymi przyjdzie nam się zmagać.
Nie chodzi o to, aby angażować dziecko we wszystkie problemy dorosłych. Maluch powinien mieć po prostu okazję widzieć Cię, gdy podejmujesz trudną decyzję, gdy się wahasz, szukasz porady, próbujesz działać dalej mimo niepowodzeń.
3. Pocałunek
Gdy dzieci mają okazję obserwować rodziców, którzy na co dzień okazują sobie miłość, uczą się, że małżeństwo to nie tylko partnerstwo ale również romantyczne uczucie. Maluchy nie tylko czują się wtedy bezpiecznie, ale również zaczynają rozumieć, że miłość może kryć się w małych gestach - buziakach, objęciach, głaskaniu się.
Dzieciom nie wolno mieć dostępu do życia erotycznego rodziców, ale powinny móc odczuć ciepło panujące w relacji pomiędzy mamusią i tatusiem. Gdy dorosną, z podobną troską i uczuciem będą traktować własnych partnerów.
Aktywna mama i tata to wzór osoby dorosłej, która nie tylko zajmuje się pracą i obowiązkami domowymi, ale również znajduje czas, by dbać o siebie. Maluch uczy się, że aktywność fizyczna nie jest niczym niezwykłym, przeznaczonym tylko dla wyczynowych sportowców.
Trening fizyczny zyskuje miano czegoś tak oczywistego, jak branie prysznica. Obydwie te czynności wykonujemy przez całe życie.
5. Planowanie budżetu
Wielu rodziców pragnie jak najdłużej chronić dzieci przed sprawami finansowymi, szczególnie jeśli są one w danym momencie głównym problemem rodziny. Nie trzeba maluchowi przedstawiać miesięcznych raportów i rozliczeń, ale warto w dzieciach zaszczepić podstawowy nawyk oszczędzania i planowania wydatków.
Maluch od czasu do czasu powinien być świadkiem tego, jak płacisz rachunki, odkładasz pieniądze na wakacje lub sprawdzasz paragony po odejściu od kasy, gdy masz wątpliwość, czy wszystko zostało poprawnie zliczone. Budujesz wtedy u malucha szacunek dla pieniędzy.
6. Dbanie o kondycję nie tylko ciała, ale również duszy Nie tylko chodzi tutaj o wychowywanie dzieci w duchu wyznawanej przez Ciebie wiary. Ważnym jest, by maluch obserwował Cię w sytuacjach, gdy skupiasz się na sprawach duchowych - może to być modlitwa, medytacja lub po prostu zamyślanie się, snucie marzeń, wspominanie.
7. Pomaganie innym
Jeśli mama i tata bezinteresownie pomagają innym to musi to być naprawdę ważne i fajne. Niech dziecko wie, że przekazujesz pieniądze na cele charytatywne lub oddajesz biednym Twoje stare ubrania. Brzdąc uczy się wtedy empatii i szacunku wobec osób chorych, niepełnosprawnych lub pokrzywdzonych przez los.
Zyskuje również przeświadczenie, że każdy z nas jest częścią społeczeństwa, a nie wyodrębnioną, samolubną jednostką. Uczy się, jak być dobrym człowiekiem,
8. Poświęcanie czasu na naukę
Uczenie się to nie tylko obowiązek, lekcje w szkole i znienawidzone zadania domowe. Kiedy maluch widzi, że rodzice również czytają książki, poszukują odpowiedzi na różne pytania i poświęcają czas na zdobywanie nowej wiedzy, dowiaduje się, że uczenie się jest czymś, co ludzie chcą, a nie muszą robić.
Jeśli jako dorosła osoba rozpoczynasz naukę tańca, uczysz się grać na jakimś instrumencie lub czytasz książki podróżnicze, dajesz maluchowi wzór bycia osobą otwartą na świat i zdobywanie nowych umiejętności. Uczymy się przecież nie tylko w okresie edukacji szkolnej, ale przez całe życie.
9. Zwracanie uwagi na piękno
Nie musisz być malarką, aby zaszczepić artyzm w maluchu. Wystarczy, że Twoja pociecha będzie widziała, jak zachwycasz się codziennością i banalnymi z pozoru rzeczami: muralem na budynku, przyjemną muzyką, pięknymi zdjęciami, smacznie wyglądającym tortem.
Rodzice poświęcający choć odrobinę czasu na robienie czegoś kreatywnego, są dla dzieci inspiracją. Dekorując dom, tworząc przytulny balkon, dobierając do siebie ubrania, chodząc do teatru, muzeów, budzisz w dziecku poczucie estetyki.
10. Traktowanie siebie samego z szacunkiem
Na pewno często zdarza Ci się powiedzieć: “Ale jestem beznadziejna, zapomniałam o tym”. “Jestem za gruba” albo “Do niczego się nie nadaję”. Dorośli potrafią być bardzo brutalni i wymagający wobec siebie samych. Nasze dzieci to zauważają.
Pozwól od czasu do czasu, aby Twój maluch obserwował, jak dbasz o siebie, mówisz o sobie dobrze oraz lubisz to, jaką osobą jesteś.
Modelowanie u dzieci poczucia własnej wartości, życzliwości wobec siebie i akceptacji własnych słabości jest bezcenne. Jeśli to zrobisz, nikt nigdy nie wmówi Twojemu dziecku, że do niczego się nie nadaje. Zawsze będzie ono walczyć o siebie i swoje marzenia.