Język niemowląt, rodzicielstwo bliskości, Montessori, RIE. Przewodnik po metodach wychowawczych

Bo z rodzicielstwem jest jak ze wszystkim innym: są różne nurty, teorie, szkoły. Oto najważniejsze z nich. To nie jest naukowy tekst z zakresu pedagogiki, a przegląd tego, z czym możemy się spotkać chociażby podczas rozmów w innymi rodzicami.

Książka Tracy Hogg, to światowy bestseller, wciąż polecany spodziewającym się dziecka kobietom jako lektura obowiązkowa. Autorka traktuje mowę ciała i płacz niemowlęcia jako jego sposób komunikacji. Uczy jak rozpoznawać co oznaczają poszczególne ruchy i rodzaje płaczu, by skutecznie zaspokajać potrzeby dziecka, zamiast je przewijać gdy jest głodne albo odwrotnie. Poza tym zaleca wprowadzenie tzw. Łatwego Planu. Tutaj sprzeciwia się sztywnym harmonogramom karmienia i drzemek (czy ktoś takie harmonogramy naprawdę stosuje?), jak i zajmowaniu się dzieckiem bez żadnego planu. Autorka proponuje harmonogram, który traktujemy elastycznie i w razie konieczności dostosowujemy do potrzeb dziecka.

Zupełnie co innego zaleca się w popularnym rodzicielstwie bliskości. Tutaj uwzględnia się fakt, że ludzie są „noszeniakami”. To oznacza, że ewolucja tak ukształtowała nasz gatunek, by młode były noszone przez rodziców i nie powinniśmy się przed tym wzbraniać. Stworzony przez pediatrę Williama Searsa termin „rodzicielstwo bliskości” za podstawę uznaje więź emocjonalną między dzieckiem a opiekunami. Bliskość, jaką dajemy dziecku od początku ma dać mu poczucie bezpieczeństwa i procentować przez całe jego życie.

Wprawdzie jednym z podstawowych filarów tego nurtu jest utrzymanie równowagi w życiu osobistym i rodzinnym i dbanie o potrzeby wszystkich członków rodziny. Jednak przy całodziennym noszeniu dziecka nawet w najwygodniejszej chuście, czy karmieniem noworodka piersią na żądanie można zapomnieć o własnych potrzebach… Ponadto rodzicielstwu bliskości zarzuca się, że w przypadku starszych niż niemowlęta dzieci nie sprawdza się. Nieustanne roztaczanie nad dzieckiem rodzicielskiej opieki ma odebrać mu możliwość poznawania świata.

Kiedy już uda nam się przejść przez pierwsze lata życia dziecka, napotkamy kolejne metody wychowawcze, odnoszące się do przedszkolaków i uczniów. Popularnym, jednak wciąż alternatywnym wobec powszechnie obowiązującego, systemem wychowawczym jest tzw. Montessori. Metoda ta stworzona na początku XX wieku przez Marię Montessori jest naprawdę rewolucyjna. Zakłada ona, że każde dziecko powinno być traktowane w sposób indywidualny, nie poddawane ocenom opartym o jeden dla wszystkich schemat.

Nie ma tutaj ocen i niczego, co wprowadzałoby element rywalizacji między dziećmi. Jest za to nastawienie na rozwój każdego z podopiecznych w jego własnym tempie, na jego własny sposób. Wymagania wobec dzieci owszem, istnieją, ale są tworzone osobno dla każdego dziecka, przy uwzględnieniu jego indywidualnych predyspozycji. Przedszkola kierowane według tej metody mają zresztą z reguły bardzo bogaty wachlarz zajęć dla dzieci: angielski, rytmika, taniec, zajęcia plastyczne, itd.

Nurtem, który pojawił się w ostatnich latach i zyskuje sobie coraz więcej zwolenników, jest RIE, czyli Recourses for Infant Educarers. Czyli traktowanie dziecka jak osoby dorosłej już od pierwszych dni życia. Bo jeśli będziemy uczyli dziecko, że jest bezradne, takie właśnie się stanie. Podstawą jest tutaj dogłębne poznanie dziecka. Kiedy płacze, skupiamy się przede wszystkim na rozpoznaniu jego potrzeb (czy nie to samo postulowała wspomniana wyżej Tracy Hogg?). Zakazane są nienaturalne seplenienie i zdrabnianie podczas komunikacji z dzieckiem, podnoszenie głosu, stosowanie kar (niepraktykowane również w metodzie Montessori).

Zwolennicy RIE są również krytycznie nastawieni do śpiewania dziecięcych piosenek, urządzania infantylnych zabaw. Również tworzenie i przedstawianie dzieciom bajkowego, nierzeczywistego świata nie jest mile widziane. W zamian dziecku należy tłumaczyć procesy zachodzące w otaczającym nas świecie, wspierając w ten sposób jego rozwój intelektualny.

Nie robisz którejś z tych rzeczy? Rodzicielstwo bliskości nadal jest dla ciebie. Bo liczy się przyjęcie idei, a nie skrupulatne wypełnianie punktów. I tę myśl możemy zastosować do wszelkich nurtów i metod w wychowaniu dzieci: czerpmy z idei, nie wdrażajmy wszystkiego w życie na siłę.