"Moje dziecko nie jest w normie!". Czyli jak czytać siatki centylowe

Siatki centylowe! Brzmi strasznie i większości kojarzy się z zaawansowaną matematyką. Niestety chcąc nie chcąc każdy młody rodzic musi zgłębić tę tajemną wiedzę, ponieważ jest niezbędna do monitorowania rozwoju dziecka. Z czasem okazuje się, że odczytywanie siatek centylowych wcale nie jest takie trudne.

Centyl
A właściwie percentyl jest jednostką statystyczną opisującą położenie danego wyniku względem całej grupy wyników. Brzmi skomplikowanie…

Siatka centylowa
Składa się z dwóch osi – pionowej i poziomej. Na jednej widnieje wiek dziecka w miesiącach lub latach, na drugiej wzrost lub waga (w przypadku niemowląt także obwód główki). Inna siatka centylowa dotyczy chłopców, inna dziewczynek. Znajdują się w książeczce zdrowia dziecka. Pomiaru statystycznego 100 przypadkowych dzieci do wykonania aktualnie obowiązującej siatki centylowej dokonuje się raz na 10 lat.

Kolorowe linie
Na siatce wyznaczone są tak zwane kanały centylowe, które pokazują jaki procent dzieci w całej populacji w danym wieku osiąga taką samą, mniejszą lub większą wartość pomiaru. Poszczególne kanały występują kolejno między 3 a 10 centylem, 10 i 25, 25 a 50, 50 i 75 oraz 75 i 97.

Jak ważyć i mierzyć?
Niemowlę waży się na specjalnej wadze, pomiaru długości ciała dokonuje się na blacie z przyczepioną na stałe miarką. Starsze dzieci mierzy się na stojąco, najlepiej przy ścianie. Waży moje je już na zwykłej wadze łazienkowej. Istotne, by wagę dziecka sprawdzać zawsze o tej samej porze dnia, ponieważ wynik waha się w ciągu doby.

Analiza danych
Regularne wprowadzanie danych umożliwia stworzenie krzywej rozwoju. Na obu osiach należy zaznaczyć właściwe parametry (wiek, wzrost, waga), a potem od każdej z nich wyprowadzić linię prostą. Obie proste przetną się na jednej z kilku przebiegających przez wykres krzywych. Każda z tych krzywych ma inną liczbę.

Jeśli Twoje dziecko utrzymuje wagę na 97 centylu oznacza to, że 97 proc dzieci w tym wieku jest od niego lżejszych. Jeśli dla odmiany długość ciała Twojego dziecka znajduje się na 10 centylu oznacza to, że 90 proc dzieci jest wyższych od niego.

Co powinno zaniepokoić?
Najlepiej, jeśli wzrost i waga dziecka mieszczą się w tym samym kanale centylowym lub w sąsiednich kanałach. Niepokojące są wyniki poniżej 3 i powyżej 97 centyla. Szczególnie, gdy różne wyniki w przypadku jednego dziecka oscylują w tych dwóch skrajnych granicach jednocześnie. Najlepiej jest, gdy dziecko przez cały czas utrzymuje się w tym samym kanale centylowym, co oznacza harmonijny rozwój.